Joop

Welke Renaissance kiest Europa, Machiavelli of Montaigne?

  •  
05-05-2019
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
100 keer bekeken
  •  
9268783140_0045526c00_z

© Cc-foto: Roma Opera Omnia

Guy Verhofstadt krijgt gelijk: de komende verkiezingen worden ‘a battle for Europe’s soul’. Wordt Europa opener, toleranter, pluralistischer of juist geslotener, intoleranter, illiberaler, monocultureler?
En zo beleven we ineens twee Europese Renaissances. De eerste werd aangekondigd in een recente open brief van de Franse president Macron aan alle Europese burgers. Het is ook de naam van zijn kandidatenlijst voor de komende Europese parlementsverkiezingen, waarmee hij hoopt een partij- en grensoverschrijdend machtsblok te kunnen vormen tegen de ‘eurofobe’ nationaal-populisten. Die zijn op hun beurt bezig met hun eigen Renaissance, waarmee ze de omgekeerde ziekte willen bestrijden: de ‘oikofobie’ of anti-nationale zelfhaat van de eurofiele elite.
‘Renaissancisme’ noemt Thierry Baudet deze opgang van een nieuwe Europese geest, die de naties uit hun pro-EU sluimer moet doen ontwaken. In zijn overwinningsspeech beloofde hij: ‘We gaan een renaissance teweegbrengen waarin ons zelfvertrouwen is hersteld… Wij zijn het vlaggenschip van de renaissancevloot’ . Niet toevallig heet ook de door Paul Cliteur geleide denktank van Forum voor Democratie het ‘Renaissance Instituut’.
Jared Taylor Het ligt voor de hand om te denken dat hier wordt terugverlangd naar de na-Middeleeuwse herontdekking van de klassieke cultuur, die de opmaat vormde voor de bloei van de Europees-Westerse beschaving. Die beschaving zou nu in doodsgevaar verkeren door de funeste invloeden van relativisme, multiculturalisme, ‘massa-immigratie’ en Europese eenwording. Maar er is ook een meer donkergetinte verwijzing mogelijk. American Renaissance (AmRen) is al decennia de naam van het blad en de organisatie van de white supremacist Jared Taylor. Thierry Baudet onderhield zich enkele jaren geleden langdurig met hem, naar eigen zeggen vrijblijvend, ‘om zich grondig te informeren en allerlei visies tot zich te nemen’. In zijn introductiefilmpje op AmRen laat Taylor weten dat onze Westerse beschaving tenonder gaat als de witte Europese meerderheid zich niet met hand en tand verdedigt tegen de massa-immigratie van gekleurde rassen en tegen de etnische zelfhaat (het ‘etno-masochisme’) van de eigen elites. FvD en AmRen voeren op elkaar lijkende classicistische logo’s:
 
fvd-logo
EmRen-logo
 
 
 
 
 
 
Terwijl Macron een doorstart van de EU bepleit op basis van Europese waarden, verlangen zijn rechtsradicale tegenstanders niets minder dan een reboot van de hele Europese beschaving. Hun verzet tegen cultuurvermenging gaat daarbij onmerkbaar over in verzet tegen rasvermenging: de vrees voor ‘volksvervanging’ of ‘etnische omvolking’ ligt dicht onder de oppervlakte van de culturele identiteitspolitiek. Zo waarschuwt Baudet in Oikofobie voor de ‘systematische verdunning van de homogene bevolking door golven van massa-immigratie, open grenzen en multiculturalisme’. De door hem bewonderde Hongaarse premier Victor Orbán is duidelijker: ‘We willen niet dat onze kleur, tradities en nationale cultuur gemengd worden met die van anderen’. De nationale identiteit van Hongarije is ‘etnisch Hongaars’, en Europa moet behouden blijven ‘voor de Europeanen’ – dat wil zeggen de witte, christelijke Europeanen.
Identiteit Zo zien we overal een nieuw engagement voor Europa, voor Europese waarden en de Europese identiteit – met volstrekt tegengestelde invullingen van wat die identiteit behelst, en tegenovergestelde conclusies over de toekomst van de Europese Unie. Opvallend is dat het – deels in reactie op de Brexit-chaos – ook bij de nationalisten niet meer gaat om Erin of Eruit, maar om Blijven met als doel de EU van binnenuit te hervormen. Op een recente bijeenkomst in Milaan met collega’s van de AfD, de Deense Volkspartij en de Finnenpartij kondigde de Italiaanse Lega-leider Matteo Salvini een alliantie aan van ‘het Europa van het gezonde verstand… Ons doel is om te winnen en de regels van Europa te veranderen… Het volk moet Europa weer regeren.’ AfD-Europarlementariër Jörg Meuthen bevestigde dat in plaats van de nationale grenzen te sluiten, migranten moesten worden tegengehouden aan de Europese buitengrenzen: ‘Wij moeten een Europees fort bouwen.’
In plaats van als een nieuwe nagel aan de doodskist van de EU kan dit engagement van de nationalisten daarom beter worden gezien als een verdere Europeanisering van de politiek – ook van de nationale politiek. Vaak afgedaan als een tweederangsverkiezing die wordt overheerst door lokale belangen en tegenstellingen, wordt de komende Europese verkiezingsstrijd wellicht de meest Europese tot nu toe: gedomineerd door thema’s als Brexit, immigratie en de opmars van het populistisch nationalisme. Binnenlandse thema’s en scheidslijnen vallen steeds sterker samen met Europese: denk aan de klimaatpolitiek, de kloof tussen rijk en arm, belastingontwijking, corruptie of vrouwen- en homorechten. Ook gaan de lidstaten in hun politieke landschap steeds sterker op elkaar lijken. Zo is het taboe op rechtsradicale politiek bijna overal opgeheven, ook in landen met een fascistisch verleden zoals Duitsland (Pegida, AfD), Italië (Lega) en Spanje (Vox).
Strijd om de ziel Guy Verhofstadt krijgt gelijk: de komende verkiezingen worden ‘a battle for Europe’s soul’ (in de Euro-Engelse voertaal). Wordt Europa opener, toleranter, pluralistischer of juist geslotener, intoleranter, illiberaler, monocultureler? Door beide partijen wordt deze strijd zo gezien: als een krachtmeting tussen kosmopolieten en patriotten, tussen degenen die de EU sterker en degenen die haar juist een kopje kleiner willen maken. Waar de ‘soevereinisten’ geloven dat de nationale soevereiniteit – net als de nationale cultuur en identiteit – ondeelbaar is en dat zij beter af zijn door taking back control , geloven de ‘Macronisten’ dat gedeelde soevereiniteit juist méér soevereiniteit oplevert, en dat de Brexit-soap nu al een dramatisch controleverlies voor het Verenigd Koninkrijk laat zien.
Beide partijen strijden in naam van Europese waarden (vrijheid, gelijkheid, solidariteit, democratie, pluriformiteit, tolerantie etc.), maar de inhoud ervan is totaal verschillend. Beide roemen bijvoorbeeld de diversiteit van de Europese cultuur; maar voor de nationalisten geldt dat niet binnen de naties zelf, die hun homogene (en vaak ook witte) kernidentiteit moeten behouden. Het progressieve mantra dat ‘diversiteit onze grootste rijkdom is’ is voor hen binnen de landsgrenzen een gevaarlijke stupiditeit, maar daar buiten moet zij worden gevierd (hoewel binnen bepaalde etnische kleurgrenzen, en natuurlijk zonder de islam). Volgens Baudet worden deze waardevolle cultuurverschillen juist vernietigd door de blinde uniformeringsdrang van de EU: ‘Het gaat de leden van de Europese elite… niet om het opkomen voor een gemeenschappelijke Europese cultuur – het gaat ze om het doen verdwijnen van die cultuur’.
Voor of tegen de EU is dus niet langer aan de orde. Dat geldt voor de meerderheid van de Europese kiezers, maar ook voor nationalisten die niet lang geleden nog massaal wilden uittreden. Zij zijn steeds meer een ‘gewone’ oppositie geworden, die de Unie van binnenuit wil veranderen (en die overigens niet meer dan een kwart van de stemmen zal binnenhalen). Ook Baudet heeft zijn standpunt hierover stilletjes aangepast.
Maar binnen dit kader staan we voor een belangrijke keuze. Welke waarden en welke identiteit kenmerken Europa? Op wat voor Renaissance moeten we hopen? Kiezen we voor letterlijk wit-tegen-zwart-denken of voor een meerkleurige, tolerante en ontspannen samenleving? Voor een hardvochtige of een zachtmoedige en gastvrije mentaliteit? Voor een wantrouwig of een optimistisch mensbeeld? Voor gelijkhebberij en blinde trots of voor bescheidenheid en zelfkritiek? Kortom, kiezen we voor de harde Renaissance van Machiavelli of voor de zachte van Montaigne?
 
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar

Reacties (17)

Frits Jansen
Frits Jansen10 mei 2019 - 9:00

Ik zie dat de democratie ten onder gaat omdat we dank zij Internet en populisme bedolven worden onder desinformatie. Alleen een goed geïnformeerde kiezer kan een zinvolle keuze maken.

JanB2
JanB27 mei 2019 - 1:02

Het bovenstaande stuk verliest zich in een semantische excercitie en laat de feitelijke problematiek onbenoemd en onaangeroerd. It's all about the system stupid!

Frits Jansen
Frits Jansen6 mei 2019 - 18:47

De Duitse taal kent het mooie woord "weltoffen". We moeten open zijn naar de wereld, en kijken wat daar allemaal gebeurt. En oms niet laten leiden door de salonfascist Baudet die maar blijft orakelen als een omgevallen boekenkast. Zijn eruditie is bekrompenheid. He

DenFlexwerker
DenFlexwerker6 mei 2019 - 11:10

Ik ben erg wantrouwig tegen simpele zwart-wit-keuzes. Of deze neoliberale EU of een zooi nationalistische staten die elkaar het licht in de ogen niet gunnen. Onzin, in de jaren 90 hadden we de e.g. en toch samenwerking. Doe dat maar weer. Ik kies voor keuze drie.

1 Reactie
Luneau
Luneau7 mei 2019 - 20:27

Waarom keuze 3? Wat maakte uw leven beter onder die keuze? Welke EU wetten hebben een directe nadelige invloed op uw leven?

Joop Schouten
Joop Schouten6 mei 2019 - 6:17

... Oftewel kiezen 'we' voor rancunepolitiek of economisch-sociale politiek?

TwoTone
TwoTone5 mei 2019 - 22:57

“Maar binnen dit kader staan we voor een belangrijke keuze. Welke waarden en welke identiteit kenmerken Europa? Op wat voor Renaissance moeten we hopen? Kiezen we voor letterlijk wit-tegen-zwart-denken of voor een meerkleurige, tolerante en ontspannen samenleving? Voor een hardvochtige of een zachtmoedige en gastvrije mentaliteit? Voor een wantrouwig of een optimistisch mensbeeld? Voor gelijkhebberij en blinde trots of voor bescheidenheid en zelfkritiek? Kortom, kiezen we voor de harde Renaissance van Machiavelli of voor de zachte van Montaigne?” Dit zo stellen is juist zwart-wit denken, er is in die zin geen tegenstelling, maar ook geen overeenstemming. Hardvochtig mag je zijn tegen criminelen en terroristen Zachtmoedig tegen oorlogsslachtoffers Leidt open grenzen tussen eu landen en immigratie van buiten eu tot ontspannen en tolerante samenlevingen. Waar is dat bewezen ? Wantrouwig mag je best zijn tegen de gemeenschappelijke markt, die leidt in een aantal eu landen zeker niet tot optimisme. Als Juncker, Timmermans iets totaal hebben vergeten is het zelfkritiek en bescheidenheid. Ook deze collumn suggereert dat er maar twee keuzes zijn, een soort slechte en een goede. Totale onzin. De Brusselse leiders hebben aardig gefaald en er is weinig reden om aan te nemen dat het met types als Macron het in 1 x beter of anders gaat en voor veranderingen zorgen. Anderzijds moeten de euro critici nog een politiek alternatief zien te ontwikkelen wat eventueel wel werkt. Ook hier is onzekerheid voor de kiezer aanwezig. Het enige wat de kiezer zeker weet is dat Brussels opportunisme niet heeft gewerkt en dat sinds de Euro het maar magertjes is gegaan met zijn koopkracht. Mijn eigen conclusie is dat deze verkiezingen tot verdere verdeling/versplintering van het politieke landschap zal leiden en dat er maar moeizaam eu beleid is te ontwikkelen waar eu breed draagkracht voor bestaat. In Brussel zal het de komende jaren vooral voortploeteren blijven en zal er weinig drastisch veranderen. Brussel zal vooral druk zijn met het uitfaseren van de effecten van de slechte eu besluiten van de laatste 10/15 jaar.

henk-alexander
henk-alexander5 mei 2019 - 22:08

Als we dan toch Machiavelli opvoeren, laten we dan even lezen wat hij in hoofdstuk V van ´De Vorst´ te melden heeft: 'Wanneer we de staten, die men verovert, gewoon zijn volgens hun wetten in vrijheid te leven, bestaan er drie wijzen om ze te behouden. De eerste is ze te verwoesten, de tweede er te gaan wonen, de derde hen volgens hun wetten te laten leven onder de verplichting een schatting op te brengen; dan moet er een oligarchie worden opgericht, die het land in vrede bestuurt. Die regering van enkele personen, in het leven geroepen door de vorst, weet dat zij slechts dank zij zijn gunst en macht bestaat; het is in het belang van zulk een regering alles in het werk te stellen de vorst te steunen.' (vertaling door dr. J.F. Otten; MCMXL, L.J.C. Boucher, 's-Gravenhage). Als we voor 'De Vorst' de EU lezen dan moeten we vaststellen dat Machiavelli vrij actueel is. En als we de wereld wat 'Europese waarden' willen bijbrengen - eigenlijk niet anders dan westerse waarden, dan moeten wij als westerling ons wat bescheiden opstellen. In het bijzonder als het gaat om het dumpen van Europese overschotten, waardoor lokale economieën in Afrika om zeep geholpen worden en migratiestromen in gang worden gezet.

Minoes&tuin
Minoes&tuin5 mei 2019 - 17:01

Soms heeft het helemaal niets met wit en/of zwart te maken. Maar we blijven maar appels met peren vergelijken, alsof er niets anders bestaat!

1 Reactie
Minoes&tuin
Minoes&tuin5 mei 2019 - 17:02

M.a.w. Ik vind dat hier valse tegenstellingen worden gehanteerd!

tempest
tempest5 mei 2019 - 16:05

Veel te overdreven gesteld. Er zijn 1000 en 1 redenen waarom kiezers op een partij stemmen of niet. Het is juist goed dat er een hele grote diversiteit aan opvattingen vertegenwoordigd is en waar we op kunnen stemmen. Ook samenwerkende partijen van verschillende landen verschillen enorm. Iets wat generalisaties over opvattingen en de stemkeuze alleen maar moeilijker maakt. Elke partij heeft opvattingen waar je het hartgrondig mee oneens bent. Ik denk nog steeds dat de kern van meeste keuzes ligt bij de opvattingen over waar je wil dat de macht moet liggen, juist omdat men het gevoel heeft dat de EU minder democratisch is dan de nationale overheid. In de meeste gevallen zit er echt niet veel meer achter een eurosceptische stem.

HM van der Meulen
HM van der Meulen5 mei 2019 - 15:43

It's the economy stupid.

1 Reactie
HM van der Meulen
HM van der Meulen5 mei 2019 - 15:45

Anders geformuleerd: geef mij de centen, dan mag je de soul houden.

Rode druppel
Rode druppel5 mei 2019 - 13:55

Ik ga niet stemmen. Wil dit parlement niet legitimeren. Een parlement met weinig invloed op beleid, kost een berg, presteert weinig. Overigens , ben tegen de huidige EU, die tot op haar fundament afgebroken moet worden en het liefst naar een hernieuwde EEG moet worden omgebouwd. De Euro dient te verdwijnen of aangepast te worden. Helaas is een Nexit in deze globale wereld niet mogelijk, anders zou ik voor een Nexit zijn. De EU gaat in de toekomst zorgen voor verdeeldheid en strijd waarbij een oorlog waarschijnlijk lijkt.

Tom Meijer
Tom Meijer5 mei 2019 - 13:46

Montaigne heeft de toekomst. Voor vertrouwen en vertrouwen gedijt alleen in een sterke democratie. Machiavelli staat voor stagnatie en wellicht paradoxaal voor velen: voor zwakte.

Deplorable Lefty
Deplorable Lefty5 mei 2019 - 12:40

Guy Verhofstadt begrijpt niet dat "Europese normen en waarden" lastig zijn af te dwingen of op te leggen, dit hebben we gezien in Visegrad-landen. Dit bereik je juist niet door "meer EU" te introduceren, helemaal niet indien dit tegen de wens is van de burgers van veel natiestaten. Waarom leggen we deze vragen niet direct voor aan alle EU-burgers? Wat voor een EU willen zij eigenlijk? Nu is de uitkomst vaak een blackbox. Als je op de VVD stemt, denk je voor behoud van onze autonomie te stemmen. Terwijl de ALDE-fractie, waar de VVD in het EP deel van uit maakt, een zeer federalistische koers voor staat.

4Vier!
4Vier!5 mei 2019 - 12:22

“Maar er is ook een meer donkergetinte verwijzing mogelijk.“ Huh?