Welke kwaliteitseisen gelden voor een politiek commentator?

Alles even op één grote hoop gooien in de verwachting dat er instemmend geknikt wordt: ja zo is het nu Nederland vergaan! Schande!

Natuurlijk kun je je melden bij de opinieredactie van De Volkskrant omdat je vindt dat politiek commentator Martin Sommer in de Volkskrant van dit weekend (25 november) uit de bocht is gevlogen. Hij veegt allerlei appels en peren rond grensoverschrijding bij elkaar en komt tot de observatie dat we in een nieuwe standenstaat verzeild zijn geraakt. In zo’n staat is het gedaan met onze vrijheid en met de scheiding tussen privaat en publiek.

Zelfs na herlezen kom ik – geoefend lezer – niet achter de consistentie van zijn verhaal. In zijn column wordt de decaan van de Universiteit Leiden over kunst die niet mag kwetsen op de schandpaal gehesen, moet de directeur van het Stedelijk Museum het ontgelden omdat hij kleur belangrijker vindt dan kwaliteit (wat hij niet gezegd heeft overigens), betekent het ‘bezingen’ van diversiteit en inclusie het einde van de handelingsvrijheid en een automatisch afleggen van excuses. En tenslotte ziet hij hooggeplaatste personen als slachtoffer vanwege hun luchthartigheid over sociale onveiligheid.

Maar hoe gaat zoiets met zo’n kritische reactie op het eigen Haagse orakel? De opinieredactie neemt er kennis van maar ja, zoveel ingezonden brieven. Er moeten keuzes gemaakt worden. Helaas. 

Moet een politieke column aan zorgvuldigheidseisen voldoen? Het is natuurlijk aan de krant en de hoofdredactie om daar een antwoord op te geven. Maar op zijn minst mag van de columnist zelf verlangd worden dat hij of zij de nieuwe column nog even test op consistentie en niet zomaar van alles roeptoetert. In de genoemde gevallen gaat het in essentie niet om grensoverschrijving maar over de kwaliteit van het samenleven. Je hoeft geen schilderij met sigaren rokende mannen te verbieden om met elkaar na te denken welke verbeelding we willen uitdrukken in publieke ruimten. Iets heel anders is het als een directeur van een museum verantwoording aflegt over de wijze waarop hij en zijn staf exposities wil voorbereiden en presenteren, in het volle besef dat de voorbije tentoonstellingen vaak impliciet een uitsluiting van zwarte kunstenaars inhielden. 

In de half geopende ogen van de columnist hangt kennelijk alles met elkaar samen en past het niet de nodige diepgang in zijn argumentatie te betrachten. Alles even op één grote hoop gooien in de verwachting dat er instemmend geknikt wordt: ja zo is het nu Nederland vergaan! Schande! Het effect is dat zijn medestanders allerlei verschijnselen om zich heen verzamelen en op zijn Sommers bij het vuilnis zetten. Het eigenlijke slachtoffer is de noodzakelijke, maatschappelijke dialoog over die verschijnselen waarbij we de meerstemmigheid moeten koesteren in plaats van deze op te offeren aan het vuur van het oppervlakkige vooroordeel van een columnist.

En dan komen we toch nog bij de eindverantwoordelijken voor de krant terecht: ga het gesprek met de columnist aan vraag hem om te beginnen om zelfreflectie. Volgende week weten we als lezers waartoe dit mogelijk heeft geleid.