Weg met het geloof in vooruitgang, leve de wanhoop
Je hoeft geen pessimist te zijn om te zien dat de wereld in een neerwaartse spiraal verkeert. Terwijl de klimaatcrisis almaar aanzwelt brengen kiezers politici als Wilders en Trump aan de macht die alle klimaatmaatregelen af willen schaffen. Tegen hun zondebokpolitiek lijkt geen kruid gewassen. Het is om gek van te worden. Zoekend naar een medicijn voor deze maatschappelijke ziekte las ik de afgelopen weken drie boeken, die ieder op hun manier inzichten en uitwegen bieden. Valt daar een oplossing uit te halen? Het is vanzelfsprekend een hopeloze klus maar ik ben er toch maar aan begonnen.
Hopeloos is helaas ook de term die het gevoel van deze tijd goed weergeeft. De media zijn weliswaar al jaren geobsedeerd door de 'bezorgde burger' maar om mij heen, en verder ook overal, zie ik een nieuw fenomeen ontstaan: de wanhopige burger. Ik reken mezelf daar inmiddels ook toe. De wanhopige burger ziet dat het misgaat en heeft geen idee hoe het tij nog gekeerd kan worden. Dat klinkt dramatisch maar omdat ik een positief mens, heb ik ook goed nieuws: in die wanhoop schuilt onze redding.
In Hyperpolitiek, een opvallend dun boek voor een immens probleem, legt de Belgische historicus Anton Jäger uit hoe we hier terecht zijn gekomen. Dat komt niet door Trump of Wilders, zij zijn er slechts de uitkomst van. In de voorbije decennia is in heel veel landen het weefsel van de samenleving stuk gemaakt. Vaste structuren zijn vernietigd doordat alles werd veranderd in een markt en de burgers werden omgevormd tot consumenten. Vroeger had alleen de bajes klanten, nu ziet de hele overheid gewoon iedereen als klant. En die verandering vertrok zich ook daarbuiten. Het zekerheidsideaal van de vaste baan verdween en maakte plaats voor het op korte termijn lucratieve zzp’erschap. Van zekere toekomst naar direct voordeel want lekker makkelijk.
Dat korte termijndenken zie je ook in de politiek optreden. Partijen komen razendsnel op, om vervolgens weer even snel te verdwijnen. En dat geldt zelfs voor de bewegingen die er tegen protesteren. Occupy was even populair tijdens de bankencrisis maar verdween te snel uit beeld om echte veranderingen te kunnen bewerkstelligen. Voor Black Lives Matter geldt min of meer hetzelfde.
Hyperpolitiek gedrag noemt Jäger het, een marktvariant van politiek waarbij de burger niet kiest maar shopt. De massapolitiek van de vorige eeuw, die zich meer richtte op de lange termijn en het collectief, is daar kansloos tegen. Technologie jaagt de ontwikkeling van het egoïsme nog eens aan. Wie nu gelijkgestemden zoekt, gaat niet meer naar bijeenkomsten maar stort zich op sociale media, een structuur die er voor zorgt dat vrijwel niemand nog echt met elkaar in contact komt. Met als resultaat een like-protest dat verder weinig consequenties heeft, om het maar even te simpel samen te vatten.
Dat groeiend individualisme veranderde alles, zoals het idee wat vrijheid inhoudt. Tot de jaren negentig was vrijheid nog een collectief bezit. Een gezamenlijk besef tegenover het verslagen fascisme en de communistische dictatuur van Rusland. Toen de Muur viel, verdween ook dat collectieve bewustzijn. Aangejaagd door de neoliberale ideologie werd vrijheid veranderd in louter iets individueels, ongeacht de gevolgen voor anderen. Met politieke inertie als resultaat. Jäger citeert de Franse filosoof Michel Clouscard die de jaren '90 aldus samenvatte: ‘Alles is toegestaan, maar niets is mogelijk.’
Die perfecte slogan sluit aan op hoe ik het probleem van links ben gaan zien: linkse mensen hebben nog wel idealen maar geloven daar zelf niet meer in. Ze zijn als de mensen die zeggen dat ze wel in een god geloven maar daar verder niks mee doen. Het is een vrijblijvende overtuiging, zonder consequenties. Dat klinkt misschien lekker maar daar kun je geen religie mee in stand houden, geen kerken mee bouwen.
Ik maak de vergelijking omdat idealisme een kwestie van geloven is. Als er geen groter geheel is waar het vorm in krijgt en gepraktiseerd wordt, is een ideaal niet meer dan een gedachte. Zoiets als de gemakzuchtige kerstgedachte 'vrede op aarde'. Wie vrede wil moet daar in werkelijkheid heel hard voor werken.
De grote maatschappelijke vooruitgang is tot stand gebracht dankzij het principe van de massa. Die werd bewust gemaakt, georganiseerd en gemobiliseerd. Maar massa is iets van de vorige eeuw. Niet alleen politiek maar in alle opzichten. Massacommunicatie, massaproductie, massawerkloosheid, zelfs massahysterie, het is verdwenen of wordt niet meer zo benoemd. Niemand wil nog deel uitmaken van een massa. Het ik-tijdperk is er voor in de plaats gekomen en dat lijkt nu op zijn laatste benen te lopen. Individualisme is een versleten idee. Er is behoefte aan een nieuw gevoel. Zie daar het succes van extreemrechts. Het oude liberalisme wordt weggedrukt door het zogeheten identitarisme dat etnisch nationalisme gebruikt, een soort terugvallen op de stammencultuur. Van Wilders tot Trump, allemaal drijven ze op dat gevoel.
De filosoof annex cabaretier Tim Fransen schetst in zijn boek In Onze Tijd helder wat hij het Calamiteitperk noemt, een woordspeling die meteen een goed voorbeeld is van het soort lichte humor waarmee hij de zware onderwerpen te lijf gaat. Hij fileert vakkundig het vooruitgangsoptimisme waar hij ooit zelf in geloofde. Het werd ook door links omarmd maar blijkt in de praktijk niet meer dan kapitalistisch wensdenken dat de planeet naar de verdoemenis helpt.
Het dappere van Fransen is dat hij niet zoals veel linkse critici alleen de problemen beschrijft maar ook zoekt naar een oplossing. Het boek ademt een manier van denken die je ook bij D66 terugvindt en dat bedoel ik beslist niet negatief. Volgens Fransen heeft de democratie zijn kracht verloren omdat kiezers zichzelf als consumenten zijn gaan gedragen. Ze willen dat aan hun persoonlijke wensen wordt voldaan en zien de overheid als een serviceverlener waar ze voor betalen. Dat lijkt een nieuwe ontwikkeling maar hij legt uit dat dat probleem zich al voordeed in het oude Griekenland, bakermat van de Westerse democratie. “In Athene bestond een duidelijke hiërarchie tussen het publieke leven en het privéleven. Een leven van betekenis leidde men eerst en vooral in het publieke domein. Daar zette men zich in voor het welzijn van de stadstaat, en dat was dan ook het domein waar als burger eer te behalen viel. De idiotès daarentegen was een privépersoon, iemand die geen publieke functie vervulde. Dit kreeg daardoor de bijbetekenis van een nutteloos, onwetend iemand. Kortom: een idioot.” Als je het gevoel hebt dat we in een wereld van idioten zijn beland, dan klopt dat dus en weet je meteen hoe dat komt.
Fransen ziet oplossingen in vernieuwing van de democratie, het instellen van burgerberaden bijvoorbeeld. Door loting gekozen burgers buigen zich daarbij over grote problemen. Ik heb wat twijfels of het echt werkt maar het sympathieke aan dat idee is dat de burger betrokken wordt, in plaats van dat de overheid als een automatiek wordt gezien waar je naar believen je wensen uit de muur kunt trekken zonder verder met iemand iets te maken te hebben.
Democratie houdt niet op bij de politieke instituten. Grote bedrijven zijn inmiddels machtiger dan overheden, die zou je ook moeten democratiseren, stelt Fransen. Alleen al om te zorgen dat niet louter de financiële belangen het beleid richting geven. Nu zijn het de aandelenkoersen die het lot van de wereld bepalen. Met desastreuze gevolgen. “Één ding is zeker: het huidige aandeelhouderskapitalisme is in het Calamiteitperk meer een gevaar dan een bondgenoot.”
Fransen is een filosoof en zoekt de oplossingen in het denken, in ideeën. Hij pleit voor een herwaardering van hoop als middel tegen cynisme en gemakzucht. Onder dat laatste verstaat hij ook het vooruitgangsgeloof dat ervan uitgaat dat alles vanzelf beter wordt. Hij stelt dat het tijd is voor “een nieuwe vorm van – collectieve – hoop; een vorm van hoop die voortkomt, niet uit het idee dat beschaving een vanzelfsprekendheid is, maar uit het besef hoe ontzettend kwetsbaar zij is, en die ons de opdracht geeft – en de wil – om ons erover te ontfermen”.
Het nadeel van hoop is, denk ik, dat het ook weer een zekere passiviteit uitlokt. Hopen dat het goed komt. Hope was de kreet van Obama en wellicht een van de redenen dat de Democraten er niet bovenop zijn gekomen. Als je mensen in actie wilt laten komen, heb je het tegenovergestelde nodig: wanhoop.
Die wanhoop vond ik in een ander boek, een Franstalige uitgave met de titel ‘Gelukkig zijn met minder?’ Het is een pamflet van nog geen 30 pagina’s waar je je compleet het leplazarus van schrikt. Corinne Morel Dalreux schetst hoe de wereld ten ondergaat aan consumentisme. En hoe dat gebaseerd is op een verheerlijking van rijkdom. Een goed voorbeeld daarvan zijn de zogeheten Veblen-goederen, vernoemd naar de econoom die het opmerkte. Het zijn goederen die begeerd worden, niet vanwege hun nut of kwaliteit maar omdat ze duur zijn, een bewijs van hoeveel geld je hebt. Maak ze goedkoop en niemand wil ze meer hebben. Denk bijvoorbeeld aan de rage van dure horloges die momenteel heerst in de mannenwereld.
Morel Dalreux maakt duidelijk dat de strijd om de redding van de planeet tegen de verheerlijking van exorbitante rijkdom gericht zal moeten zijn. De geldzucht is niet toevallig een Amerikaanse specialiteit die in de vorige eeuw over de hele wereld is geëxporteerd. Met rampzalige gevolgen. De rijkste 10 procent van de wereldbevolking veroorzaakt meer dan de helft van de uitstoot van broeikasgassen. De rijkaards maken zich ook geen zorgen om de ondergang van de planeet. Ze zijn immers gewend dat ze zich met hun geld overal uit kunnen kopen. Kijk naar Elon Musk, die openlijk droomt van een leven op Mars nadat hij de Aarde vernietigd heeft.
Morel Dalreux is een ecosocialiste, een term die in Nederland nog niet in gebruik is maar prima aansluit op bijvoorbeeld het verbond van PvdA en GroenLinks. De oude socialistische opdracht is het bestrijden van kapitalisten omdat ze de samenleving oneerlijk maken en dat blijkt prima te combineren met de ecologische redding van de planeet. Het is breder, een label als ecosocialisten is ook toepasbaar op - minstens een deel van - de Partij voor de Dieren. En het is tegenwoordig wat op de achtergrond geraakt maar de SP is ooit groot geworden als milieupartij.
Dat bestrijden van rijkdom, of liever gezegd het eerlijker verdelen van de middelen, is niet iets dat je met een paar spectaculaire acties voor elkaar krijgt. Het vereist om te beginnen bewustzijn. Dat klinkt als een open deur maar ik constateerde onlangs dat die deur ook bij mij klemt. Ik vertelde een jonge collega, niet bepaald een activiste, over iemand die zowel een huis heeft in Amsterdam als in Parijs en dat mij zoiets ook wel wat leek. Ze keek me aan met een afkeurende blik: “Twee huizen hebben? In deze tijd van woningnood? Ik vind dat niet kunnen.”
Haar reactie hield me nog lang bezig. Ik kan niet anders dan toegeven dat ze gelijk heeft. Rijkdom is geen verdienste, het is wat je anderen afhandig hebt gemaakt. Het probleem is dat je de middenklasse, die massaal op Wilders en Trump stemt, daarvan zal moeten zien te overtuigen. Dat lijkt me geen kwestie van een verkiezingscampagne maar een project van decennia.
Dit klinkt misschien allemaal als theoretische luchtfietserij maar ondertussen is er de gemakkelijke verleiding van radicaal rechts. Dat is een soort politiek pyramidespel, gebaseerd op leugens met beloftes die nooit waargemaakt kunnen worden. De geschiedenis leert dat dergelijke machthebbers naar ieder middel grijpen om te voorkomen dat ze ontmaskerd worden. Meestal eindigt het met oorlog, de perfecte bliksemafleider. De vraag is of een alternatief ideaal snel genoeg aan populariteit wint om dat dit keer te voorkomen. Het lijkt me niet voldoende om daar alleen maar op te hopen.
Praat mee
Reacties (18)
Voor Van Jole een goed artikel. De factoren die hij noemt spelen ongetwijfeld een rol, zij het dat het niet geen verklaring is voor de herleving van de oude waarden als het huwelijk, het gezin, de kostwinner, de heterosexualiteit. Ik had nooit verwacht dat de vrouwenemancipatie weer op de terugtocht zou kunnen raken.
Mij daarentegen verbaast het helemaal niet. Terzijde: het boek van de Noors-Amerikaanse Thorstein Veblen The Theory of the Leisure Class is erg vermakelijk.
https://moglen.law.columbia.edu/LCS/theoryleisureclass.pdf
De belangrijkste veranderingen in het ''weten'' sinds de Middeleeuwen zijn vrijwel onzichtbaar verlopen en niet als gevolg van gewelddadigheid of maatschappelijke ontwrichting van welke soort dan ook verlopen. "Weten'' omdat Spinoza al stelde dat onder alle kennis dezelfde abstracte grondslag te vinden is. In het veel latere vervolg daarvan stelde het genie Michel Foucault dat classicistische wetenschappen als Analyses des Richesses, Grammaire Générale en l'Histoire Naturelle meer op elkaar leken dan dat er enige verwantschap bestaat met moderne wetenschappen economie, filologie en biologie. Hooguit een adaptieve uitstraling.
De taal was in het classicisme was almachtig. Ook Newton beschouwde zich een filosoof. Maar het grote verschil tussen exacte wetenschappen en wat Foucault ''menswetenschappen'' noemde ligt in de continuïteit van de ontwikkeling. Einstein over Newton: verbijsterend dat radicaal verschillende opvattingen over de natuur nagenoeg dezelfde resultaten opleveren. Andere wetenschappen zijn verbleekt c.q stonden er voor garant dat het werk van b.v. Gregor Mendel gedurende diens leven nagenoeg onbekend bleef.
Adopt, adept and improve, motto of the round table, stelde mafkees John Cleese ooit. Die foto van een afvalberg is terecht en er zit niets anders op dan te zoeken naar nieuwe uitgangspunten; nieuwe empiriciteiten zoals Foucault schreef. Ingrijpen waar het kan of moet, maar verder laten fermenteren.
Newton was ook een filosoof die zich, naast zijn andere wetenschappelijke interesses te volgen, ook in nep-wetenschap verdiepte.
@DanielleDefoe
De grens tussen wetenschap en nepwetenschap is moeilijk te trekken. Keynes noemde Newton de laatste magiër. Zo zocht deze in stenen waar de wil zit om te vallen. Over de twijfel over zijn eigen uitvinding schreef hij aan zijn vriend Bentley dat hij zich niet kon voorstellen dat materie elkaar aantrok zonder tussenkomst van iets anders. Die aantrekkingskracht bestaat ook niet, dus strikt genomen kan men zwaartekracht ook als nep beschouwen. Maar dat doen alleen dwazen; zonder relativistische verschijnselen voldoet de gravitatiewet van Newton nog steeds uitstekend.
De mens is een sociaal dier geworden, omdat de groep ons voordelen bood in de strijd om het bestaan. De groepen zijn echter steeds groter geworden, en de meest verschrikkelijke dingen in de geschiedenis van de mensheid zijn gedaan vanuit het groepsdenken. Helaas is dat onze natuur, iets waar we niks aan kunnen veranderen. Geloof in vooruitgang is hetzelfde als geloof in een God, een manier om onszelf wijs te maken, dat het leven zin heeft, waardoor we niet in wanhoop verzanden. Voor wie zich niks wijs wil laten maken, is er altijd nog het leven zelf, waar je op allerlei manieren invulling aan kunt geven. Geniet van het leven zolang het kan.
". Helaas is dat onze natuur, iets waar we niks aan kunnen veranderen. "
Onzin. "We" kunnen het wel veranderen, "we" willen het niet.
@ LaBou
Je hebt gelijk. Hij schrijft totale onzin op. Maar heeft dan ook grote moeite zijn eigen falen te erkennen. En dat is het belangrijkste ingrediënt van geloof in vooruitgang, beseffen dat je soms dingen fout doet en dat je die moet veranderen.
LaBou schreef. Onzin. We kunnen het wel veranderen, we willen het niet. Hoe wil je dan van niet willen wel willen maken LaBou?
Salomon gelooft in de slechtheid van de mens in groepen. Maar groepen kunnen de mensen ook tot goedheid aanzetten. Terugtrekken in de eigen achtertuin leidt in elk geval niet tot verbetering.
Jammer dat Noam Salomon III niet door de tijd kan vallen, zoals in de Netflixserie "The Outlander" Een nogal sentimentele film, maar historisch klopt het wel. Het leven in de 18e eeuw zonder penicilline, anesthesie, elektriciteit of zelfs eenvoudige lucifers en met hoge kindersterfte was bepaald zwaar.
Essay van Tim Fransen: "Het gaat beter dan ooit, roept de vooruitgangsdenker. Maar die overtuiging is onjuist - en vooral gevaarlijk."
https://decorrespondent.nl/15310/het-gaat-beter-dan-ooit-roept-de-vooruitgangsdenker-maar-die-overtuiging-is-onjuist-en-vooral-gevaarlijk/be3076e6-6fa4-0d05-3b25-0d1bea36565a
Tim Fransen en Rob Wijnberg over de vraag: maakt vooruitgang meer kapot dan ons lief is?
https://decorrespondent.nl/15554/tim-fransen-en-rob-wijnberg-over-de-vraag-maakt-vooruitgang-meer-kapot-dan-ons-lief-is/a4136ef7-10cb-0d4d-3ed8-aa8d4c46cfb3
@ José
Mooie linkjes vooral die eerste. Het open einde is een opdracht aan iedereen om na te denken over een betere toekomst.
De pest van het moment is nu helaas dat het grootste deel van de samenleving een betere toekomst denkt te regelen door terug te grijpen op het verleden.
"Democratie houdt niet op bij de politieke instituten.". De democratie zoals die bedoeld was, is lang geleden de nek omgedraaid. Het neoliberale kapitalisme wat als een olievlek vanuit de VS Europa is binnengestroomd heeft alles wat kapot kon, kapot gemaakt. De EU wordt leeggezogen door Amerikaanse investeerders die het geld dan weer ergens anders investeren. De EU blijft met een lege geldbuidel achter.
VErder een goed stuk. Ik ga een van de drie genoemde boeken aanschaffen.
Ik ben sterk voor het versterken en het bevorderen van de democratische waardes, maar zeker niet voor meer stemrecht voor psychopaten en racisten en onverdraagzamen.
Wat bedoel je met meer stemrecht? Je kunt kiezen tussen stemrecht en geen stemrecht. In Nederland hebben we stemrecht, in principe voor iedereen 18plus. Van meer of minder stemrecht kan hier geen sprake zijn.
@EricDonkaew
Ik ben niet voor meer mogelijkheden voor mensen om over belangrijke zaken te stemmen.
@Oki Doki: Ik ben niet voor meer mogelijkheden voor mensen om over belangrijke zaken te stemmen.
------------------------------
Wie bepaalt of iets belangrijk is of niet? Volgens mij is alles belangrijk. Zoals jij het formuleert, gaan we dan richting dictatuur. Liever niet morrelen aan het algemeen kiesrecht.
@EricDonkaew
Het lijkt me niet verstandig om onwetende en ongeïnformeerde mensen die nergens iets van af weten en daarom op demogogen stemmen die niet voor de democratische waardes staan, om die meer stemmogelijkheden te geven want juist dan gaan we richting een dictatuur. Dat is wat er aan de hand is en dat is juist het probleem, dat we in volle vaart richting een dictatuur gaan.
@EricDonkaew
We hebben inmiddels wel onze Reichstagfeuermoment al gehad, met de zogenaamde pogroms in Nederland. Dat een overheid probeert steeds meer bevoegdheden aan zichzelf toe te kennen omdat dat nodig zou zijn.
Oki doki : en wie gaat bepalen wie dan wel of niet mogen stemmen en wat is dan de meetlat?
de huidig pandemie is ook zeer ontwrichtend nog altijd, met steeds meer medisch personeel ziek thuis door Long COVID. Je kunt je solidair tonen met de kwetsbare medemens door weer een masker te gaan dragen, met name in het OV of als je in een ziekenhuis komt.
Het klopt dat het neoliberalisme de condities heeft geschapen voor de opkomst van extreemrechts en de chaos waarin we ons nu bevinden. Als we extreemrechts willen bestrijden dan moeten we dus ook het neoliberalisme bestrijden. En aangezien het neoliberalisme de laatste fase van het kapitalisme is betekent dat dat we het kapitalisme zelf moeten bestrijden.
Zoals Rosa Luxemburg het ooit zei, het is socialisme of barbarij. De barbarij is er al, zie de genocide in Gaza. Gaza lijkt het nieuwe normaal te zijn geworden. Als één regime wegkomt met een genocide die via livestreams te volgen is, dan zal ook voor een volgend regime daar mee wegkomen. En een volgend regime.
Het hele systeem moet op de schop en dat is een gigantische taak. Het alternatief is echter te gruwelijk.
Ik denk dat het vooral gaat om digitale wanhoop, op sociale media maken mensen elkaar helemaal gek hoe slecht het allemaal niet gaat, het is een soort versterker die op 10 staat, wel leven in roerige tijden er gebeurt van alles en zijn veel onzekerheden, dit klopt maar was dit in de jaren 70 en 80 niet anders, je kreeg het echter niet zo mee ( geen internet) en was er ook minder mee bezig, nu krijg je het iedere ochtend op je bord of je dit nu leuk vind of niet.
Goed stuk, prima poging tot verdieping. Ik denk inderdaad dat een vernieuwing van de democratie nodig is. Maar zie weinig in burgerberaden. Ik denk wel dat nog veel meer besluiten gedelegeerd moeten worden naar lagere overheden. Realiteit is volgens mij dat op landelijk niveau tegenstellingen niet meer te overbruggen zijn. En dan wint sowieso de meerderheid. En die resulteert uiteindelijk in Schoof 13.
Geef steden, wijken, dorp maar de mogelijkheid zelf over veel zaken te beslissen en organiseer het zo dat mensen ook zelf de gevolgen van hun beslissing ervaren. En ook dan zie ik echt niet gebeuren dat de Trump en Wilders stemmers andere opvattingen krijgen. Maar ze zijn dan wel verantwoordelijk voor hun eigen shit.
Ik denk ook niet dat wanhoop gaat helpen. Realisme wellicht wel. Ga uit van het feit dat een meerderheid van je buren, collega's of leden van je voetbalclub rechtse en extreem rechtse opvattingen hebben. Dat milieu voor hen niet belangrijk is, de rechten van asielzoekers, arbeidsmigranten of Palestijnen ook niet. Zoek je verbinding met mensen die zich zorgen maken maar niet wanhopig zijn en maak verbinding met elkaar en niet met de rest.
We zijn geen gemeenschappelijke samenleving meer. Die tijd is voorbij. En laten we ophouden te proberen de tijd terug te draaien. In essentie is dat wat veel Nederlanders en de PVV willen. Het Nederland van vroeger. En dat hebben we niet voor niets achter ons gelaten. Dat was zeker geen prettige samenleving.
Dat de demografie per regio verschilt zegt niets over het al dan niet stilstaan van de tijd. Het zegt vooral iets over de werkgelegenheid. Twente trok afrbeidsmigranten toen de textielindustrie nog bestond en de nakomelingen bleven. Ook Deventer telt bovengemiddeld veel arbeidsmigranten en meegereisde gezinsleden.
@ DanielleDefoe
Ik zie niet goed de relatie tussen jouw opmerking en mijn tekst. Maar inderdaad is er een samenhang tussen werkgelegenheid en demografie. Overigens heel lang geleden weer. In Rotterdam zijn er op verschillende momenten grote groepen mensen komen wonen die werk moesten verrichten dat weinig theoretische scholing vroeg. En dat verklaart nog steeds de grote armoede, werkloosheid en aanverwante problematiek in de stad. Maar dat is niet wat ik bedoelde. De tijd staat ook stil in kleinere perifere gemeenschappen. Of men wil dat graag.
In een land waar mensen zo dicht op elkaar leven op een klein oppervlak is centralisatie niet onlogisch.
We gaan er gewoon uit met een grote knal of de natuur wint en eet ons op.
Met beide heb ik vrede, maar ok, met 63 jaar, is het makkelijk en eenzijdig lullen.
Ik vond een extraparlementair kabinet wel iets , totdat het duidelijk niets werd, maar het principe kan goed werken.
Dus een planoloog en bioloog, architect en klimatoloog, artsen en verpleging ed . En bij die groep, burgers uit alle delen vd samenleving.
Dit zooitje ongeregeld bijeengehouden door ambtenaren die niet Links of Rechts zijn maar budgettering en uitvoerorganen zijn.
En een groep besluitvormers.
Maar zoals ik al zei, en nu duidelijker , de mens is zelfdestructief. Bij ons is de evolutie maar matig gelukt en zijn wij nog steeds niet in staat conflicten zonder geweld op te lossen. Dus we leven in een geweldadige maatschappij zonder hoop
.
Die hoop hou ik zelf levend in mijn kleine leventje door proberen ' goed te doen' ff tussen haakjes gezet want het klinkt redelijk zalvend. Goed doen voor mij is oog blijven houden voor anderen en stilletjes op de achtergrond wat hulp of ondersteuning bieden, zonder daar iets voor terug te verwachten of deurmat te worden.
Maar de realiteit is een dystopische maatschappij met of een totalitair regime of anarchisme. Ik ga het niet meer meemaken. Mijn troost.
"Bij ons is de evolutie maar matig gelukt"
Evolutie lukt of mislukt niet, en uitsterven maakt ook deel uit van evolutie. Anders gezegd: de veranderende (milieu)omstandigheden en biotoop hebben ooit geleid tot de Homo sapiens, iets dergelijks kan de menselijke soort ook laten uitsterven. Onze technologie zou kunnen helpen bij het (tijdelijk) aanpassen aan die veranderingen, maar het kan het uitsterven ook versnellen.
De middenklasse heeft ingeleverd, zodat zij de nieuwe armen zijn.
Vraag het Nibud naar de berekeningen.
De middenklasse betaalt voor de toeslagen, die de armeren nodig hebben om ook te kunnen wonen of naar de dokter te kunnen.
De opbrengst is voor de rijken, zij investeren in de huizen, hoge huuropbrengst gegarandeerd.
De zorgpremie werkt ook zo.
Dezelfde premie van rijk tot arm.
Arm kan geen andere zorgkosten betalen, moet de gang naar de specialist of het kopen van dure medicijnen zien te voorkomen.
De rijke gaat gewoon door met consumeren.
De drempel nemen doet daar geen pijn.
De al dan niet noodzakelijke operaties worden gewoon vergoed.
Het kortetermijndenken is doorgedrongen in het ambtenarenapparaat sinds Lubbers ging regeren.
Protesteren werd afgeraden.
Want: dan lopen ouders weg, gaat de school dicht, worden wij werkeloos enz.
Mooie idealen moesten wijken voor de ingepikte taakuren.
De rijke doet niet alleen meer consumeren maar vaak ook meer produceren. Dubbele overschrijding van ecobudget.
Mooi stuk! Hoop heb ik allang niet meer, onze soort is buitengewoon destructief en is blind voor de consequenties van haar daden. De planeet overleeft het wel, wij niet, kansloos. Het enigste dat mijn partner en ik kunnen doen is lief zijn voor elkaar, voor anderen en voor de planeet...
Ik kan nog wel een boek aanbevelen hoor n.l. "Aasgierkapitalisme" , bedrijfsmisdaden tegen de menselijkheid van Grace Blakeley
Het vooruitgangsgeloof is een illusie beleden door progressieven. Filosoof John Gray beschouwt het idee van de vooruitgang als een seculaire versie van het geloof in de voorziening. Dan heeft hijzelf nog een voorkeur voor ‘het echte religieuze geloof’, dat tenminste als nuttige dam tegen de menselijke hybris’ kan dienen. Ten onrechte wordt conservatisme beschouwd als een politieke positie die tegen verandering is of terug wil in de tijd. Wie dit gelooft verwart conservatief met regressief. Het staat niet tegenover progressief, maar tegenover revolutionair, Vooruitgang is op zichzelf een neutraal begrip, waar je niet voor of tegen kunt zijn. Vooruitgang is, zeker in de westerse cultuur, inherent aan die cultuur. Een conservatief zoals Tocqueville beschouwt de vooruitgang als een gegeven, waar je niet tegen vechten kunt, maar dat je op z'n hoogst in goede banen kunt leiden. En zo komen wij op de ethische vraag: maar is er dan helemaal geen vooruitgang in 's mensen morele ontwikkeling? Ook hier blijft de conservatief sceptisch: als in de twintigste eeuw midden in Europa, in het ‘land der dichters en denkers’, miljoenen in de ban konden komen van een demon, dan mag je op z'n minst een vraagteken zetten achter het geloof in de zedelijke vooruitgang. De verleidbaarheid van de mens is enorm. Wie heeft ooit beweerd dat het conservatieve wereldbeeld optimistisch is? Pessimisme heeft in elk geval dit voordeel: de pessimist kan niet ontgoocheld raken. Het kan alleen nog maar meevallen.
Ik heb iedereen gered van mezelf. Veel meer zit er niet in.
Ik denk dat met onze huidige i.c.t. er al een hoop burgerlijke inspraak zou kunnen zijn.
Ieders ecologisch budget neemt nog steeds af door overschrijding ervan, milieu degradatie, en bevolkingstoename. Pas wanneer dat algemeen geaccepteerd word kan er een halt aan toe geroepen worden en welvaart werkelijk duurzaam gerealiseerd worden.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Meld je hieronder gratis aan voor Joop NL. Iedere donderdag een selectie opvallende nieuwsverhalen, opinies en cartoons in je mailbox.
Francisco, bedankt voor deze gekozen woorden!
Als burger zou ik ook graag een land zien, die een gekozen premier heeft,gekozen burgermeesters en referenda om de burgers juist bij alles zoveel mogelijk te betrekken, onder Rutte ging alles al zonder enige inbreng van de oppositie, veel gebeurd, de bevolking is furieus over sommige dingen, ik ook nog, ik stemde niet meer, ook niet voor de EU, ik zie gewoon dat er maar een narratief is, ga je daar niet in mee dan pakt de pers en anderen je hard aan, ik ben voor een soeverein land, wil je dus als Nederland iets anders dan de rest van de EU dan moet dit kunnen, juist dit kan niet.
Willen ze bij ons Wilders, laat het maar gebeuren, het gaat fout lopen geloof me, we moeten er effe doorheen, ze zijn allemaal onbekwaam, duidelijk toch.
Volkeren kiezen hun leiders, welk systeem ze ook hebben, dat is aan hun en niet aan onze Westerlingen om over te beslissen, juist dit via coups,sancties allemaal gebeuren door ons Westen, landen willen daarom ook vrij handelen,leven zonder die dollar ertussen, soeverein jou eigen weg gaan, dit zou toch progressieve mensen moeten aanspreken, mij wel, ongeacht hun regimes, trouwens wanhoop is een slechte raadgever, soms moet iemand tegen de muur oplopen om dingen in te zien en vooral voelen, dit is mijn bescheiden bijdrage aan jou Francisco, ik eindig met Deelder; de omgeving van de mens is de medemens, groet aan jou van mij!!!