Wees juist nu voorzichtig met grote woorden over oorlogsmisdaden en heldenmoed

Premier Rutte vindt in navolging van menig Westers politicus het opblazen van de Kachovka-dam in de Dnjepr een Russische oorlogsmisdaad. De gedachten gaan automatisch uit naar de inundaties die de Wehrmacht in de Tweede Wereldoorlog uitvoerde, zoals die van de Wieringermeer of Schouwen-Duiveland.

De gedachten gaan óók uit naar het Britse bombardement op de Westkappelse Zeedijk, bedoeld om het nog door de Duitsers beheerste Walcheren onder water te zetten. Bij elkaar waren nog vier bombardementen elders nodig om het gestelde doel te bereiken. Britse vliegtuigen verschenen ook ten westen en ten oosten van Vlissingen. Daarna maakte de Royal Air Force bij Veere het karwei af. Dit vormt de achtergrond van de Nederlandse oorlogsfilm De Slag om de Schelde. De overstromingen en het daarop volgende geallieerde offensief leidden tot ongeveer 2300 burgerslachtoffers. Er vielen tegen de 7500 Duitse en geallieerde soldaten. 

Tenslotte komen ons de Dambusters voor de geest, de koene Britse vliegers die met de primitieve richttechnieken van hun tijd op 16 en 17 mei 1943 de Möhne- en de Ederdam in de Ruhr vernietigden. Ze gebruikten daarvoor een speciaal ontworpen bom die over het water stuiterde. De vloedgolf maakte 1300 tot 1600 slachtoffers, overigens voornamelijk geallieerde krijgsgevangenen en Russische arbeiders die in Duitsland gedwongen werk verrichtten.  

Hoofddoel van de actie was de elektriciteitsproductie voor het Ruhrgebied te ontregelen. Dat leek te lukken maar de Duitsers wisten binnen korte tijd alle schade te herstellen. Wing Commander Guy Gibson, de leider van de operatie, kreeg het Victoria Cross. Zijn kist werd op 19 september 1944 bij Steenbergen per ongeluk neergehaald door een toestel van de RAF. Hij rust daar nu op het kerkhof.  

De naam van de operatie was veelzeggend: Chastise, tuchtiging. In 1955 ging de film the Dambusters in première. Die  werd een wereldsucces. 

In oorlogen gebruikt men vaak grote woorden. Over misdaden en heldenmoed. Toch is het goed daar juist dán voorzichtig mee te zijn en je woorden goed te wegen.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: over standbeelden. U weet wel waarom.