Wederom bewezen: huidskleur maakt niet crimineel

Migrantenjongeren vertonen vaker crimineel gedrag dan niet-migranten. Dat is echter niet vanwege hun specifieke afkomst, zoals voortdurend beweerd wordt, maar vanwege hun migrantenstatus in het algemeen. Dat schrijft NRC dinsdag op basis van een onderzoek van het Verwey-Jonker instituut. Een onderzoek dat helaas nodig is om hardnekkige vooroordelen over correlatie tussen afkomst en inherente criminaliteit wederom te weerleggen.

De stereotypische afwezige Antilliaanse vaders, de gesuggereerde gezagscrises in Marokkaanse gezinnen, de zogenaamde geweldscultuur in oostelijk Europa, het zouden allemaal verklaringen zijn voor de hogere criminaliteitscijfers onder groepen migranten. Ook zouden migranten in Nederland vele malen vaker crimineel gedrag vertonen dan in andere landen.

Dat klopt niet, vertelt Majone Steketee. Zij is directeur van het Verwey-Jonker instituut dat voor Nederland een groot internationaal onderzoek naar crimineel gedrag onder migrantenjongeren uitvoerde. Bijna 70 duizend jongeren uit dertig landen namen deel aan het onderzoek, dat gebaseerd was op zelfrapportage. ‘Op wat jongeren zelf zeggen over hun delinquente gedrag.’

Risicofactoren Onder jongeren die zelf in het buitenland geboren zijn, of ten minste één van hun ouders, is er inderdaad meer criminaliteit. Maar er is daarin amper verschil tussen de groepen migranten. En ja, dat geldt ook voor migranten uit buurlanden.

Migrantenjongeren en niet-migrantenjongeren hebben evenveel last van de bekende risicofactoren voor crimineel gedrag: slechte buurten met veel armoede, veel doorstroom en slechte sociale cohesie; verkeerde vrienden; weinig betrokkenheid bij ouders en school, gebrekkig ouderlijk toezicht; en – op het persoonlijk vlak – een al dan niet aangeleerd gebrek aan zelfcontrole.

Omgevingsfactoren dus. En het zijn die risicovolle omgevingsfactoren waar migranten relatief veel vaker mee te maken hebben. Een situatie die niet alleen aan Nederland voorbehouden is.

In alle landen, voornamelijk Europese, plegen migrantenjongeren vaker delicten, en zijn de delicten ook ernstiger. Dat geldt voor alle groepen, tot onze verrassing ook voor migrantenjongeren met een westerse achtergrond. Zij zijn relatief vaak betrokken bij vandalisme, wapenbezit en mishandeling.

Aziatische jongeren vormen een uitzondering. ‘Interessant,’ vindt Steketee. ‘Die zijn in crimineel gedrag heel vergelijkbaar met autochtone jongeren.’ Waarom dat is, wordt in een vervolgonderzoek bekeken. ‘Daarin proberen we te achterhalen wat hiervan de oorzaken zijn. Ook kijken we naar de invloed van de schaamtecultuur waaruit Aziaten komen.’

Steketee ontdekte nog twee opvallende uitkomsten in het onderzoek. Ten eerste dat migranten met een Marokkaanse achtergrond relatief laag scoren ten opzichte van andere migrantengroepen. Ten tweede dat niet-migranten, dus autochtone Nederlandse jongeren, hoger scoren op criminaliteit dan in andere landen. ‘Onze jongeren vertonen relatief veel delinquent gedrag.’

Beleid Volgens Steketee moet het uitgevoerde onderzoek gevolgen hebben voor de aanpak van jeugdcriminaliteit. Die aanpak was twintig jaar geleden, met name in Nederland, vooral gericht op culturele verschillen, met een per herkomstgroep afgestemde benadering. Onder de kabinetten Rutte is die aanpak losgelaten. Terecht, zo stelt Steketee, aangezien de risicofactoren voor alle jongeren gelijk zijn. ‘Maar het is doorgeschoten.’

Nu wordt in de hulp aan deze jongeren nauwelijks rekening gehouden met hun achtergrond. Terwijl migrantenjongeren veel vaker in achterstandswijken wonen, én moeite hebben te wortelen in de Nederlandse samenleving. Migrantenouders zouden hulp moeten krijgen bij de begeleiding van hun kinderen. Ze hebben veel vragen over controle en communicatie met hen.

Daarnaast moeten migrantenjongeren normale kansen hebben op een goede opleiding en banen. Daarvoor schiet de algemene aanpak tekort. Discriminatie op de arbeidsmarkt blijft een probleem. Er komen steeds migranten bij. Als we niets doen, praten we over tien jaar mogelijk over Syriërs zoals we nu over Marokkanen spreken.

cc-afbeelding: Clement127