We zijn allemaal naakt

Het debat over de Hollywood naaktfoto-hack gaat over de verkeerde zaken, betoogt privacy-voorvechtster Ancilla Tilia. De vraag wie er schuld heeft, gaat voorbij aan de analyse wat eigenlijk het probleem is. En dat probleem gaat ons allen aan.

Afgelopen week zijn tientallen naaktfoto’s van bekende Amerikaanse vrouwelijke sterren gelekt door een hobbyhacker. Foto’s die in een verhit moment en in de gewaande privacy van een persoonlijke omgeving zijn gemaakt. Door de eigenaresses opgeslagen in hun online kluisje in de cloud, waarvan ze dachten dat zij de enigen waren die daar toegang toe hadden. Het is afschuwelijk voor de dames in kwestie, die nu publiekelijk vernederd worden en met ernstig geschaad vertrouwen in moderne technologie en de mensheid verder door het leven zullen moeten gaan.

Krap 48 uur later is de discussie in volle gang, over wie er blaam treft. De vrouwen die de uitdagende foto’s hadden gemaakt? Hadden ze maar geen actrice moeten worden, want nu vragen ze er toch gewoon een beetje om. Of op de kortzichtige grofbek die zich op internet huisvest en roept dat de slachtoffers er zelf schuld aan hebben? Mannen… stelletje chauvinistische goorlappen zijn het!

Of moeten we onze woede richten op de tv-programma’s die de foto’s zonder schaamte aan een steeds groter publiek tentoonstellen in de onophoudende jacht naar hogere kijkcijfers? Of anders richting de viespeuken die uit nieuwsgierigheid de geplaatste foto’s bekijken? “Als je op de foto’s klikt ben je zelf net zo erg!” Of is het dan toch simpelweg de hacker die in dit nare sprookje de grote boze wolf is? “De hacker moet hangen”  – “Die vrouwen moeten maar niet zo dom zijn!” galmt het op dorpsplein Het Internet. 

De aanstichter lijkt naar alle waarschijnlijkheid een tienerjongen van 15 jaar te zijn. Tieners doen dingen zonder al te veel na te denken over de gevolgen, zowel voor henzelf als anderen. Ze zoeken de grenzen van hun omgeving op, en die van zichzelf. Daar zijn ze nu eenmaal jong voor. Als het goed is stoten ze een paar keer hun neus, kwetsen onnodig een medemens of twee en gaan vervolgens stukje bij beetje, uiteindelijk elke keer iets meer, als empatisch volwassene door het leven. Maar volgens de wetenschap is dat proces toch echt pas bij een jaar of 21 afgerond. De 15-jarige jongen in kwestie (als hij het überhaupt echt is geweest die deze misdaad heeft begaan) heeft nog een lange weg van zes jaar aan harde levenslessen af te leggen voordat hij volledig toerekeningsvatbaar is.

Wat betreft de gehackte dames en de wijdverspreide foto’s: deze zijn gemaakt voor een heel speciaal geselecteerd paar ogen waarmee de poserende een bijzondere relatie had. Wellicht kregen ze ook pikante foto’s teruggestuurd, maar had die partij domweg het geluk iets minder in de openbare belangstelling te staan. Het feit dat de ontvanger iets te zien kreeg dat niet voor iedereen beschikbaar was, maakte de foto’s speciaal. Het maakte ze de moeite waard om ze überhaupt te maken. “For your eyes only” , een intiem moment. Nu wordt het door ons allemaal aanschouwd. Dat moet een afschuwelijk gevoel zijn.

Marketinggeweld Het zal geen toeval zijn dat Apple, maar ook andere clouddiensten als die van KPN en Amazon, zo onduidelijk mogelijk zijn over het feit dat iets in ‘de cloud’ zetten, niks anders betekent dan dat je persoonlijk documenten, in plaats van op jouw eigen computer, simpelweg op andermans server staan.

Als iPhone-gebruikster kan ik beamen dat Apple steeds verder gaat om je ervan te overtuigen dat het een SUPER! goed idee is om je privé-gegevens aan hen toe te vertrouwen. Reuzehandig als je je telefoon kwijt raakt, toch?! En hartstikke veilig! Uiteraard! Eigenlijk ben je gewoon dom bezig als je het niet doet. Daarbij mag je hen op hun blauwe ogen geloven. Je moet inmiddels in behoorlijk goed geïnformeerde schoenen staan om verder te kunnen kijken dan deze professionele verkooppraatjes. Tegen zoveel aanhoudend marketinggeweld zijn maar weinigen bestand. In een onoplettend moment klik je als smartphonegebruiker op ‘accept’ en in een mum staat je hele digitale leven op de computer van een derde partij.  

Alles valt te hacken. En hoe groter de pot honing, hoe groter de kans dat het voor een technologisch onderbouwde beer de moeite is om er de tijd in te steken. Sterker nog, we gaan in deze hele discussie even volledig voorbij aan het feit dat allang op een hackersconferentie is aangetoond dat de iCloud zo lek als een mandje is. Staat gewoon al een jaar op YouTube. Hoeveel mensen hebben al niet in onze privé-foto’s zitten bladeren zonder dat het de media haalde?

Elk jaar zijn er talloze bijeenkomsten waarbij keer op keer, door mensen die er verstand van hebben, wordt gewezen op het feit dat alle hedendaagse technologie, die wij allemaal elke dag ons vertrouwen schenken, makkelijk te misbruiken valt. Schokkende ontdekkingen die aan het licht worden gebracht door hackers met goede intenties (ja, ze bestaan). Maar dat krijgt nauwelijks aandacht buiten de gevestigde nerdkringen. Alsof het kwartje bij het grote publiek gewoonweg niet valt totdat het uiteindelijk natuurlijk eens op een kwaadaardige manier gedemonstreerd wordt.

Waar ik een jaar geleden nog scheef werd aangekeken voor het afplakken van mijn telefooncamera, vraagt Facebook Messenger je nu gewoon openlijk toestemming om op elk willekeurig moment foto’s te mogen maken en je af te kunnen luisteren. We halen onze schouders erbij op alsof deze bedrijven een soort heilige entiteit zijn die daar onmogelijk misbruik van kan maken. Dat er ook bij particulieren allang een levendige handel is in gehackte webcams , wordt nauwelijks besproken. Zolang onze privé-beelden niet in de roddelbladen belanden, kunnen we lekker doen alsof het ons nooit zou overkomen.

IJsberg Zo lijken we even te vergeten wie er nog meer zoal in je persoonlijke naaktfoto’s zitten te neuzen. Als ik een geile viespeuk zonder geweten was, dan zou ik namelijk liever niet het risico nemen met mijn illegale hobby achter de tralies te belanden. Dan zou ik nu aan het solliciteren zijn naar een baan bij de NSA. Volledig ‘legaal’ in de privé-gegevens van je nietsvermoedende medemens neuzen, onder het mom van goede bedoelingen, is nu eenmaal een aantrekkelijke secundaire arbeidsvoorwaarde bij de veiligheidsdiensten. En mocht je nu nog in de veronderstelling verkeren dat onze Big Brothers allemaal even netjes mee omgaan met je privé-spulletjes, dan moet ik je teleurstellen.

Overheden (niet alleen de onze eigen democratisch verkozen overheid) en grote bedrijven met winstbejag (niet slechts degene waarvan wij vrijwillig klant zijn) maken gretig gebruik van ons blinde vertrouwen in de technologische ‘vooruitgang’ om elk stukje informatie over ons op te slaan op gigantische servers:  Waar zijn we? Wie spreken we? Wat kopen we? Wat lezen we? Wat zeggen we? Wat denken we? Wie zijn we? Wie worden we?  Wachtend tot het moment dat iemand ooit een keer de fout in gaat of, nog erger, kritiek op de machthebbers uit. Mensen met minder kuise bedoelingen komen niet zelden op machtige posities te zitten. Who watches the watchers?

Aangetoonde kwestbaarheden in clouds en online services gelden niet alleen voor de spannende kiekjes van bekende mensen, maar ook voor gevoelige financiële gegevens en medische data van journalisten, advocaten en Jan Modaal. Dit schandaal is slechts een topje van de ijsberg dat toevallig binnen ons gezichtsbereik drijft. 

De suggestie dat de slachtoffers van de hack maar gewoon geen naaktfoto’s hadden moeten maken, toont precies aan wat het onderliggende probleem is. Dat we, wanneer we ons bespied voelen, ons anders gaan gedragen. Of zelfs zouden behoren te gedragen. Of we nu iets illegaals doen of niet, doet niet meer ter zake. Verdachte of niet, we liggen allen permanent onder een vergrootglas van onzichtbare partijen. Niet alleen de straatschoffies van internet, maar ook medewerkers van betrouwbare bedrijven en overheden.

Spionage Soms is the road to hell paved with good intentions . Hiermee raken we een deel  essentiële vrijheid kwijt, namelijk de vrijheid om onze eigen grenzen te verkennen. De mogelijkheid een keer je neus te kunnen stoten zonder te moeten vrezen dat die misstap voor altijd tegen je gebruikt wordt. De democratische vrijheid om om ons optimaal te kunnen ontwikkelen tot een weldenkende volwassene met verantwoordelijkheidsbesef.

Niet voor niets is een heel artikel in de Grondwet gewijd aan het recht op privacy. Het recht onbespied door het leven te gaan is een recht dat niet slechts gereserveerd is voor mensen die midden in hun fifteen minutes of fame zitten, maar voor iedereen in een maatschappij die zichzelf vrij acht.

Ook al zijn we nog zo onschuldig, we worden nu warm gemaakt voor het idee dat zodra een minuscuul percentage van onze dagelijkse activiteiten niet geschikt is voor -letterlijk- alle ogen ter wereld, wij ons daarvoor, als nota bene het slachtoffer van illegale spionage, voor zullen moeten verantwoorden.

Laten we deze kans aangrijpen om nou alsjeblieft eens naar de hackerscommunity te luisteren en te beseffen dat deze dreiging niet alleen over celebrities maar over ieder van ons gaat. Of je nou journalist, kind, actrice, of bakker bent.  

Volg Ancilla ook op Twitter. Ancilla is vanaf 4 september te zien in Expeditie Robinson op RTL5

cc-foto: Juan Pablo Colasso