Wat schaamte met ons eetgedrag doet

De vraag hoe en waar mensen eten, is een wetenschap op zich. Misschien is het nog wel interessanter dan de vraag hoeveel calorieën ergens inzitten. Mensen die worstelen hun gewicht op peil te houden, allerlei diëten volgen en die voor ze gaan winkelen toch nog even iets snoepen, zullen zich schuldig voel of zich schamen.

Dat heeft invloed op hun koopgedrag. Mensen met schuldgevoel gaan de calorieën tellen als ze in de winkel staan om dan het ijs met de minste energie in hun karretje gooien. De mensen die zich schamen kopen het ijs liever niet.

Mensen met schuldgevoelens over de paar koekjes die ze nog snel even namen voor ze naar de supermarkt gingen, blijken het grotere plaatje uit het oog te verliezen en zich op de details te concentreren. Degenen met schaamte zagen wel het grotere geheel. Het lijkt wel iets religieus. Wie gezondigd heeft voelt zich schuldig en onderhandelt met zichzelf om het ‘vergrijp’ kleiner te maken door bij een volgende overtreding van het dieetgebod de balans wat in de gunstige richting te verschuiven. Zo laat je jezelf geloven dat je zonde wel meeviel. Maar wie het overtreden van de afspraken met zichzelf accepteert als een ‘zonde’ zal zich daarvoor schamen en die schaamte is een stimulans om je gedrag te verbeteren.

Die schaamte komt op een of andere manier ook terug in het onderzoek dat de grootmeester van het mindless eating , Brian Wansink, deed. Hij ontdekte dat mensen die slank zijn in een restaurant bij het raam willen zitten of op de plekken die het best verlicht zijn. Maar de mensen met overgewicht zoeken de donkere hoeken en nissen van een eetgelegenheid op. Ze schamen zich en willen minder graag gezien worden als ze eten.

Dat de mensen die goed gezien kunnen worden in het restaurant gezonder voedsel bestelden was niet het enige dat uit het onderzoek kwam. De mensen die het verst van de ingang van restaurant zaten bestelden het minst vaak sla en aten 73 procent meer toetjes. Mensen die vlak bij de bar zaten dronken gemiddeld drie alcoholische consumpties meer dan degenen die verder weg zaten. Wie in de buurt van een TV zat (in Amerikaanse restaurants is er altijd wel ergens een TV; je zal eens iets missen) at meer gefrituurde producten. En tenslotte bleek ook nog dat de mensen die aan de bar op een barkruk zaten (lekker hoog dus, alsof je op een podium zit) meer salades en minder toetjes aten.

Het leven in de menselijke gemeenschap is een grote voorstelling, waarbij je gedrag beïnvloed wordt doordat anderen je kunnen zien. Gevoed door schuldgevoel of schaamte treden we daar op en spelen rollen van mensen die we niet eens zo goed zelf kennen.

 

Het laatste boek van Ivan Wolffers is ‘Als de tijd voor altijd stil zou staan ‘

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezond Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht