Wat links moet doen, wat wij kunnen doen

Het zijn geen verkiezingen zonder analyses over wat er verkeerd ging en wat er beter moet. Je zal er mee doodgegooid worden de komende dagen en weken. Sommigen zullen uiterst cynisch zijn, wijzen naar bepaalde zaken die de laatste paar jaar spelen en daar de schuld aan toekennen. Er zijn, zoals altijd bij alles, echt wel lessen te trekken uit de laatste verkiezingen. Waarom D66 zoveel heeft kunnen scoren bijvoorbeeld, of waarom men strategisch stemde op D66 in plaats van op ons. Ja, daarin spelen de media ook een grote rol. Net als in het, tja met een gebrek aan betere woorden, demoniseren van Timmermans.

Ik doe het toch even anders vandaag.

Allereerst stel ik het volgende: De mens is ongeduldig én lui (maar werkt ook superhard). Als je verwacht dat links echt was gegroeid dan ga je nu heel ongeduldig ernaar kijken en naar van alles wijzen als de oorzaak. De fusie bijvoorbeeld, die heeft het helemaal verpest! De PvdA is de PvdA niet meer en GroenLinks is superelitair. Iets wat we natuurlijk al meer dan 10 jaar horen, maar wat nooit echt onderbouwd lijkt te worden. Ikzelf zie het bewijs er in ieder geval niet voor en ik zit midden in beide partijen (wat inmiddels toch gewoon echt één partij is). Vanwege dat ongeduld verwachten we enorme stappen in onmogelijke kleine periodes en vanwege onze luiheid is dat nooit te realiseren, en leggen we de schuld bij zaken die niet waar zijn of er weinig mee te maken hebben.

En ik wil ook even zeggen, we zijn niet écht ‘lui’, natuurlijk. We hebben allemaal drukke levens en we doen allemaal ontzettend veel. Binnen en buiten de beweging. Nee, die luiheid wijst er meer naar dat we vaak vanaf de zijlijn roepen hoe alles moet en verwachten dat anderen dat maar even fixen. Doe ik misschien ook wel iets te vaak. Maar door privédrukte zie ik ook niet altijd meer hoe ik nog verder kan bijdragen zonder kapot te gaan. Maar goed.

Dit is even een versimpelde basis om vanuit te vertrekken. Natuurlijk speelt er oneindig veel meer, je kan als lezer vast zelf nog wat punten bedenken die je hierboven graag benoemd had willen zien, maar ik wil het simpel en kort houden. Voor het gemak betrek ik ‘links’ even op GL-PvdA. Dat is toch mijn partij en voor andere partijen laat ik het over aan hun leden.

Wat GroenLinks-PvdA moet doen:

Niet in paniek raken:
De uitslag viel tegen, dat is een feit. Toch staan we nog steeds hoger dan vóór de ‘fusie’. GL-PvdA heeft nu twee keer hoger gescoord dan GL en PvdA samen deden in 2021. We willen natuurlijk allemaal meer, maar dit is even wat het nu is. Het opzetten van een sterke linkse beweging is, net als het bouwen van Rome, niet in één dag gebeurd. Zoiets kost, helaas, jaren. Als we naar het verleden kijken is er ook genoeg reden te bedenken waarom links kleiner is geworden.  De maatschappij is gewoon sterk veranderd. Het gaat voor een deel zeker vaker om eigenbelang als reden om te stemmen, maar links is ook veel vergeten over wat het betekent om links te zijn.

Solidariteit:
Wat betekent dat nou eigenlijk? In de kern is het heel simpel. Solidariteit is het samen sterk staan, dit is klasse overstijgend en gaat uit van het principe ‘de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten’. Je weet nooit of jij straks nog wel sterke schouders hebt, maar je weet dan wel dat iemand anders je dan helpt je lasten te dragen. Solidariteit is daarmee ook anders dan Wederkerigheid. Je verwacht er niet iets voor terug, maar je doet het omdat je weet dat de ander het nodig heeft. Frans Timmermans sprak dan ook meer over wederkerigheid dan over solidariteit tijdens de laatste campagnes. Het ging er hem om dat je het deed voor jezelf, niet voor de ander, omdat je verwacht dat je er iets voor terug krijgt. Terwijl dat bij solidariteit helemaal geen gegeven is (al wordt de hele maatschappij er wel degelijk beter van, maar dat is een gevolg en geen reden).

Dat gevoel van solidariteit is er wel een beetje uitgebeukt door veel verschillende zaken. Een deel is het heel erg neoliberale denken waaraan Nederland pak en beet 40 jaar aan onderhevig is. Het hele ‘ikke, ikke, ikke’. Zolang ‘ik’ het goed heb, gaat alles oké. We vergeten de verbinding vanuit de hogere en middenklasse met de lagere klassen daardoor, omdat we niet meer inzien dat klassen fluïde zijn. Het neoliberale denken onderschrijft dat, natuurlijk, maar wél in één richting: Welvaart stroomt vanuit de top naar beneden, waardoor de armen uiteindelijk rijker zullen worden. Echter, de werkelijkheid is anders. Het is namelijk zeker zo dat rijke mensen nog rijker worden, maar de welvaart stroomt over het algemeen vooral omhoog en maar weinig naar beneden. De realiteit is dus dat de kans groter is dat je vanuit de middenklasse naar de lagere klassen stroomt, dan andersom.

Deze realisatie ontbreekt sterk in de samenleving. Het wordt weinig benoemd, terwijl bijna iedereen het wel diep van binnen voelt en ervaart. De grootste zorgen voor de middenklasse komen dan ook voort uit de zorg dat zij mogelijk niet meer in de middenklasse behoren. En nieuwtje voor de middenklasse: voor een deel van jullie die zichzelf daartoe rekent is de realiteit dat jullie feitelijk al niet meer tot de middenklasse behoren. Jij leeft al van maand tot maand met geldzorgen. Jij behoort daarmee al tot de lagere klasse.

Het is dus aan links om dat de komende jaren sterk uit te dragen, het feit dat de samenleving op deze manier niet door kan gaan en dat we alleen met solidariteit ervoor kunnen zorgen dat iedereen in de samenleving mee kan doen. Dat het bouwen van huizen voor armen betekent dat als je vanuit een hogere klasse naar beneden stroomt, er ook huizen voor jou beschikbaar zijn. Daarmee ook dat we moeten herkalibreren voor wie we deze sociale woningen bouwen, zodat er meer overlap is tussen de klassen en daarmee de klassen elkaar beter leren kennen. Ik woon nu zelf scheef (kan eigenlijk ook niet anders) en ben blij dat ik de binding heb met mijn straat. Zo vergeet ik niet waar ik zelf ben geweest (van midden- naar lagere-, nu weer terug naar middenklasse). De sociale cohesie is daarmee dus ook iets waar we ons op moeten inzetten.

De fusie doorzetten:
Samen staan we sterker, dat hebben de laatste twee verkiezingen bewezen. Daarnaast zien we ook een ongekend grote instroom van nieuwe leden die geloven in de fusie, die graag zien dat we samen sterker staan. Het hele idee dat de fusie ons schade berokkent (of je nou van de PvdA komt, of vanuit GroenLinks) is op niets gebaseerd. Het zijn louter de geluiden van buitenaf, mensen die altijd al kritisch zijn geweest op links en die links nooit een echt warm hart hebben toegedragen, die de fusie als één of ander doembeeld neerzetten. Rechtse mensen die bang zijn voor linkse eenheid en solidariteit omdat ze weten dat juist dat hen klein kan krijgen. De fusie moet dus gewoon door.

We hebben ook gezamenlijk gewerkt aan een mooi beginselprogramma (nu nog in conceptvorm) waarin oude traditionele linkse waarden echt goed naar voren komen. Mensen die zeggen dat we dus moeten teruggrijpen op oude sociaaldemocratische of socialistische waarden zouden dus goed dat beginselprogramma moeten lezen en zich daarin terug kunnen vinden. Lukt jou dat niet, vraag jezelf dan af of je er objectief naar kijkt, of dat je misschien ergens toch een vooringenomen houding hebt. Leg het ook even naast het beginselprogram van de SDAP en je zult aardig wat gelijkenissen tegenkomen.

Stay the course:
Wat we nu vooral niet moeten gaan doen is alles heroverwegen. Het is onredelijk om te verwachten dat links met twee verkiezingen weer in de haarvaten van de samenleving zit en dat iedereen ons weet te vinden. Er is veel werk te doen, en dat kunnen we alleen samen. Maar als we iedere keer in paniek alles gaan veranderen, krijgen we nooit een duidelijk verhaal, nooit het respect van de samenleving. Blijf bij onszelf, bij onze waarden. We staan ergens voor en hoe langer we dat uitdragen, hoe meer mensen dat zullen zien.

Wat wij kunnen doen:

Altijd blijven strijden:
Links is strijd, en de strijd gaat altijd door. Sorry voor de ‘luie’ mensen, maar er zijn voor links geen momenten van rust. We kunnen nooit achteroverleunen, we kunnen nooit zeggen: “zo is het wel goed”. Het kan en moet namelijk altijd beter. We hebben nu ongeveer 120.000 leden bij GL-PvdA, een ongekend hoog aantal. Allemaal mensen die wij kunnen mobiliseren voor campagnes, voor acties, voor het versterken van het linkse geluid. Alles wat we nodig hebben voor de strijd die nodig is om op te komen voor de mensen in de samenleving die het zwaarder hebben. Die steun nodig hebben, op welke manier dan ook, en voor het herinrichten van de maatschappij naar een inclusievere en solidaire maatschappij.

En deze strijd kan op vele manieren ingevuld worden en moet niet beperkt blijven tot wat ik hier voorstel. Het gaat om steun bij stakingen. Loop daar eens langs en steek ze een hart onder de riem, ook al heb je er zelf last van. Stakers staken vaak niet alleen voor zichzelf, hun verbeterde werkomstandigheden zijn ook verbeteringen die jij dan kan eisen. Zo ging het vroeger, zo gaat het nu, zo zal het altijd gaan. Stakers staken nooit tegen jou, altijd voor jou.

Organiseer een straatfeestje, zodat mensen elkaar in de straat beter leren kennen. Een maatschappij dat elkaar kent is een maatschappij dat voor elkaar op wil komen. Zo ook in gesprek blijven met mensen met wie jij het oneens bent. Je hoeft ze niet na te praten en mag best tegen ze in gaan, maar laat ze weten dat ze altijd welkom zijn als ze het zwaar hebben. Laat hun jouw ideale samenleving zien. Uitsluiten van mensen helpt niemand (maar dit geldt niet voor het uitsluiten van politieke partijen, dit slaat puur op de samenleving). Ook dat is strijd.

Organiseer boerenmarkten. Laat stadse mensen kennis maken met de producten direct van de boer. Zo kan de boer de stedeling beter leren kennen, en de stedeling de boer. Vaak zal blijken dat de verschillen tussen hen helemaal niet zo groot zijn. Zo zijn er zat boeren die progressief zijn, die ook gewoon eerlijk geld voor eerlijk werk willen, net als iedereen. Boeren die gewoon hun vak willen uitoefenen, net als vele anderen. Boeren kunnen ook gewoon links zijn.

Blijf campagne voeren als lokale afdeling, en als landelijke beweging. Campagnes zijn niet alleen voor de verkiezingen. Het gaat erom dat mensen ons altijd moeten kunnen vinden, niet alleen rond de verkiezingen. Wij moeten in de haarvaten van de maatschappij zitten. Mensen kunnen wijzen naar de loketten waar ze nodige hulp kunnen krijgen en waar nodig begeleiden in het proces. Heb je in jouw afdeling een ombudsteam? Adverteer daar dan mee. Heb je het nog niet? Zet er één op. Organiseer inspraakmomenten voor burgers, ongeacht of ze lid zijn of niet. Betrek onze medemens. We doen dit allemaal voor hen, niet voor onszelf.

En gebruik hierbij gewoon je emoties. Boos worden mag, er is veel onrecht. Het maakt je niet labiel, het maakt je menselijk.

Lid worden van andere organisaties:
Zijn er maatschappelijke organisaties waarvan je vindt dat deze onvoldoende doen? Is het een vakbond waarvan jij vindt dat deze meer moet doen met de linkse partijen? Word dan lid en stuur ze bij. Neem bijvoorbeeld ook BNNVARA, waarvan je dit artikel leest op een website van ze, met hun talkshow “Pauw en de Wit”. Hier schuiven veel te veel rechtse mensen aan die daar vrijwel feitenvrij hun verhaal kunnen vertellen. BNNVARA hoort een linkse omroep te zijn en het linkse geluid ontbreekt er veel te vaak. Ik heb linksere programma’s gezien van POWNED. Word dus lid van BNNVARA en spreek je uit. Je hebt overal en altijd invloed. Zeg dus vooral niet je lidmaatschap op.

Wel of niet regeren?
Met deze uitslag is de vraag natuurlijk of we wel of niet moeten meeregeren. En het antwoord is niet simpel. Wat we wel moeten doen is inzien dat er een verschil is tussen inleveren en het compromis. Compromissen horen erbij in de politiek, maar wat niet hoort is dat je al je idealen maar inlevert omdat je dan mee mag regeren uit een misplaatst gevoel van verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid is namelijk meer dan regeren, het is ook jezelf verantwoorden naar je achterban. Dat áls je regeert, je ook voor hen echt wat binnenhaalt.

Lukt dat niet? Dan moeten we niet regeren. We hebben hopelijk wel geleerd van de fouten in het verleden waar we wel inleverden voor de macht, en niet voor onze idealen.

En daarmee sluit ik dit stukje af. Er is veel meer te zeggen, er is nog veel meer te doen. Over een half jaar zijn de gemeenteraadsverkiezingen en daar moeten we ons nu allemaal vol op focussen. Mensen die zich hebben ingezet voor de landelijke campagne: zet je net zo hard of harder in voor de gemeenteraadsverkiezingen. Daar kunnen we nu écht het verschil gaan maken want er staan op gemeenteniveau ontzetten veel uitdagingen voor de boeg waar de landelijke politiek waarschijnlijk niet snel iets aan gaat doen.

Ook daar kunnen en moeten we laten zien wat solidariteit écht betekent. We kunnen niet stilzitten. De strijd gaat eeuwig door.