Wat kan Cancun?

Zaterdag eindigt de 16de sessie van de COP Klimaatconferentie, 14 dagen koortsachtig onderhandelen in Cancun, Mexico. Gaat het een resultaat geven of moeten we omzien naar een ander proces dan internationale vergaderingen onder de vlag van de VN?

Een typische sessie die parallel aan de officiële onderhandelingen worden gehouden begint als het volgt. “Werkt deze microfoon? Goedemiddag,  er is minder publiek hier in de zaal dan verwacht maar dat komt wellicht door de wijziging in de aanvangstijd en panel. Minister Azuli is weggestemd uit zijn ministerspost terwijl hij hierheen vloog dus die heeft ook een ijzersterk excuus om niet aanwezig te zijn.” De eerste powerpoint verschijnt op het scherm.

‘Heeft dit wel zin?’ is de vraag die mij door journalisten en deelnemers het meest is gesteld. Zelfs op de bijeenkomst hier in Cancun van alle leden van groene partijen wereldwijd ging de discussie niet over wat er bereikt moest worden maar of dit op deze VN manier wel resultaat kan geven.

Voor de meeste mensen is het plannen van het kerstdiner met de hele familie al een helse onderhandelingsopgave. Met 196 landen een akkoord bereiken om de klimaatcrisis wereldwijd tegen te gaan is onvoorstelbaar ingewikkeld.

De industrialisatie gaf veel milieuvervuiling en het was niet eenvoudig hier iets aan te doen. Maar vervuiling zoals smog was direct zichtbaar en mensen werden er ziek van. In West-Europa leerde elk land om lokale vervuiling via normen en controles aan te pakken.
Milieuproblemen die in meerdere landen tegelijkertijd voorkwamen waren lastiger. Landen loosden bijvoorbeeld van alles in rivieren en dat kwam dan in afvoerputje Nederland terecht. Deze vervuiling was zichtbaar: de dode vissen dreven in de Rijn en de chemische luchtwas goed te ruiken.  Het kostte onze drinkwater bedrijven veel geld om het water te zuiveren. Uiteindelijk lukte het landen om samen grensoverschrijdende milieuproblematiek beter aan te pakken. Hoewel het ook niet probleemloos gaat zoals de discussie rond de Hedwigepolder en bijvoorbeeld het Haringvliet laten zien.

Met de ontdekking van het gat in de ozonlaag ontstond de eerste wereldwijde uitdaging. Er moesten minder stoffen de lucht in anders raakte de wereld haar anti-zonnebrandlaag kwijt. Het Verdrag van Montreal zorgde ervoor dat producenten van ozonlaag vernietigende stoffen anders gingen werken.

Klimaatverandering is de grootste milieu-uitdaging die de mensheid tot nu toe is tegen gekomen. Hier in Cancun valt op dat er geen discussie is of klimaatverandering wel een feit is. Er zijn teveel landen die de gevolgen al aan den lijve ondervinden. Zo kon Hugo Chavez niet aanwezig zijn omdat er in Venezuela een noodtoestand is vanwege extreem weer. Lukt het niet de klimaatcrisis te beteugelen dan ontstaan vooral in de ontwikkelingslanden grote problemen. Bij de vorige conferentie in Kopenhagen was de strategie overmoedig; in één keer een allesomvattende opvolger van het Kyoto-verdrag afsluiten. Dit lukte niet hoewel er nooit eerder in de geschiedenis van de mensheid zoveel wereldleiders op één plaats bijeen waren.

Er gaan nu stemmen op om het bestrijden van klimaatchaos maar op te geven. Sommigen hebben besloten dat er niets aan de hand is. Dan hoeft er ook niets gedaan te worden. Zoals in Nederland de PVV. Ook wordt er gezegd dat het te duur is of economisch te ingrijpend.

Anderen pleiten voor het beperken van het VN klimaat-traject en willen met groepen landen of via bilaterale verdragen zaken regelen. Zoals we het Europa van de verschillende snelheden kennen zo wordt er ook voorgesteld een klimaatverdragen met verschillende snelheden te hebben. Dit is een manier om te zorgen dat de VS, met hun gebrek aan voortgang, en Japan met hun dwarse houding niet het hele wereldwijde proces gijzelen.   Onder Mexicaans voorzitterschap wordt er hier in Cancun slim gewerkt. Ten eerste was er het geweldige verwachtingsmanagement. Verwacht niet meer dan kleine stapjes. Omdat Mexico zelf een land in ontwikkeling is, is er meer ruimte bij de G77, de groep van ontwikkelende landen, om het leiderschap van Mexico te respecteren. Verder is er geleerd van de fouten in Kopenhagen. Daar wisten regeringsleiders buiten het COP-proces om in een kleine groep een Kopenhagen Akkoord tekst op te stellen. In Mexico worden ministers strak gehouden. Ze mogen nog net met collega’s bij de koffie het één en ander bespreken maar geen informele sessies houden buiten de structuur van de officiële vergadering om.

Er is een goede kans dat hier in Cancun echt een paar zinnige stappen gezet worden op weg naar een schone planeet met een beter klimaat. Maar er zal nog veel afgezwoegd worden in kleine zaaltjes voordat duidelijk is of wij mensen voldoende kunnen samenwerken om wereldwijde milieuproblemen succesvol aan te pakken.