Wat is er in godsnaam gebeurd met het feminisme?

In hun opiniestuk voor ‘Een echte feminist komt juist op voor moslima’s’ in NRC Handelsblad bekritiseren de feministes Donya Alinejad, Catherine Black en Domitilla Olivieri collega-feministes als Machteld Zee, Jolande Withuis en Elma Drayer, omdat zij , naar aanleiding van het proefschrift en essay van Machteld Zee over shariaraden in het Verenigd Koninkrijk, en de wijze waarop het multicultureel denken een dergelijk fenomeen heeft gefaciliteerd en – naar de mening van de auteurs – ‘koloniaal denken’ en ‘rechtse praatjes’ verkondigen. Want, zo schrijven de auteurs, ‘hun standpunten zijn zo verwant aan de racistische, patriarchale, extreem-rechtse nationalisten dat ze onverenigbaar zijn met feminisme.’

Onderdrukte groepen In plaats van rechtse standpunten te verkondigen zouden Zee, Withuis, Drayer en anderen die zich met hen identificeren zich beter hard kunnen maken voor solidariteit met onderdrukte groepen in de samenleving, aldus de auteurs.

Het klinkt mooi, het opkomen voor onderdrukte groepen in de samenleving. Maar wie goed leest ziet dat het stuk van Alinejad, Black en Olivieri zo ongeveer een schoolvoorbeeld is van veel wat er mis is met een deel van de hedendaagse feministes, die eerder door Withuis in dit stuk voor de Volkskrant al bekritiseerd werden. En wel om een aantal redenen.

Als dat het bekritiseren van Alinejad, Black en Olivieri collega-feministes niet zozeer op inhoud, maar vooral op grond van het feit dat hun collega’s bepaalde standpunten met rechts delen gebeurt. Ze lijken immers op de standpunten van bepaalde rechts-populistische partijen. Oftewel: guilty by association. Verworpen omdat je rechts lijkt. Maar laten we onszelf eens de vraag stellen wat nou eigenlijk rechts is in het denken van bijvoorbeeld een Machteld Zee.

Linkse idealen Zij bekritiseert een religieus-cultureel patriarchaat, wat vrouwen in hun fundamentele rechten schendt. Is dit niet juist een klassiek links standpunt? Het was links wat traditioneel, in tegenstelling tot rechts, juist kritisch was op religie, en het was links wat juist opkwam voor vrouwenrechten. Waarom zijn dit nu plotseling ‘rechtse’ idealen?

Een tweede probleem met het stuk van Alinejad, Black en Olivieri is de manier waarop ze lichtvoetig over zaken als meisjesbesnijdenis –iets wat in het verleden vergoeilijkt is door multiculturalisten die Zee bekritiseert- heenstappen. Zij doen dit in de context van het verwijzen naar Ayaan Hirsi Ali:

“Haar persoonlijke levensverhaal, en genitale verminking van vrouwen in het algemeen, wordt als voorbeeld gebruikt om het meest barbaarse patriarchale geweld te verbinden aan de islam. Maar steun aan vrouwen die strijden voor het terugdringen van dit geweld, vraagt de bereidheid in te gaan op de complexe werkelijkheid van genitale verminking en de specifieke rollen die het heeft in verschillende culturen en geloven, waar de islam er maar een van is. ”

En terwijl zij dit doen zetten zij een mistmachine aan. In wollig taalgebruik spreekt men over de ‘bereidheid om in te gaan op de complexe werkelijkheid van genitale verminking’. Het lijkt me toch dat hier helemaal niks complex aan hoeft te zijn. Genitale verminking is simpelweg een misdaad tegen de menselijkheid, en een fundamentele vrouwenrechtenschending. En wanneer hiervoor binnen religie of cultuur gepleit wordt dient dit onomwonden veroordeeld te worden. Juist, bij uitstek, door feministen. Waarom draaien feministen hier dan zo omheen? En zouden zij dit ook zo doen wanneer het Wilders was die voor meisjesbesnijdenis had gepleit. Had men dan ook de mistmachine aangezet? Of had men dan soms wel klare taal gesproken?

Het patriarchaat Tot slot gooien de Alinejad, Black en Olivieri ook maar terloops, in hun kritiek op Zee, Withuis en Drayer, de slachtoffers die in Nederland, andere Europese landen en buiten Europa, die vallen door het culturele en religieuze patriarchaat, waar het islamitische patriarchaat onderdeel van is, voor de bus, door zich in hun aanval juist te richten op diegene die dit tegen dit patriarchaat uitspreken, in plaats van diegene die juist dit patriarchaat vormen, en waar we ook in Nederland helaas nog velen van hebben.

Het is een misvatting te denken dat wanneer je patriarchale elementen in de islam bekritiseert je niet opkomt voor de rechten van moslima’s. Juist door dit patriarchaat, en met name ook de wijze waarop multiculturalisten die patriarchaat jarenlang, en tot op heden, gefaciliteerd en vergoeilijkt hebben, te bekritiseren kom je als feminist op voor de rechten van moslima’s. Voor hun mensenrechten, voor hun vrijheid, en voor hun recht op gelijke behandeling. Ook in religieuze hoek. Zee, Withuis en Drayer spreken zich expliciet uit tegen religieus fundamentalisme, tegen het religieuze en culturele patriarchaat, juist om op te komen vóór de rechten van moslima’s. Maar dat maakt hen in de ogen van Alinejad, Black, en Olivieri slecht, want guilty by association met rechts. En de feministes die mistmachines aanzetten rondom zaken die gewoon expliciet veroordeeld zouden moeten worden, die zijn ongetwijfeld goed.

Het feminisme Wat is er in godsnaam gebeurd met het feminisme? Drie feministes zijn hier hard bezig recht te praten wat krom is. Men maakt zich meer druk om de smet van ‘rechts’ dan om de positie van de vrouw in onze samenleving. Collega-feministes worden neergezet als zijnde geen echte feministen. Hup, het hokje in. En dat terwijl feminisme in de kern draait om het streven naar volledige sociale, politieke, economische en juridische gelijkwaardigheid van vrouwen en mannen. Wie zich hiervoor inzet kan zichzelf al feminist noemen.

Er is dus een brede en diverse groep feministen. Met verschillende opvattingen oriëntaties. De auteurs stellen terecht dat er ook feministen zijn die zich veel breder oriënteren, en die zich inzetten voor de emancipatie van andere onderdrukte groepen. Maar daarbij nemen de auteurs aan dat feministes als Zee en Withuis dit niet doen. En dat is gek, want Zee heeft toch echt een proefschrift en essay geschreven waarin ze juist opkomt voor slachtoffers van het islamitische patriarchaat in het Verenigd Koninkrijk en Nederland, een strijd waar Withuis en Drayer zich achter scharen. Vanuit hun feministische principes. En die zijn niet ‘rechts’. Die zouden universeel moeten zijn.

Alinejad, Black en Olivieri zouden dergelijke principes eveneens ter harte mogen nemen, om zich dan hard te maken voor de slachtoffers van het religieuze en culturele patriarchaat, in plaats van zich alleen maar uit te spreken tegen de critici hiervan.