Wat ging er mis bij de woningcorporaties?

Woensdag gaan de openbare verhoren van de parlementaire enquêtecommissie Woningcorporaties van start. De commissie gaat opzoek naar de oorzaak van de vele financiële schandalen van de afgelopen twintig jaar. De voorzitter van de commissie, Tweede Kamerlid Van Vliet en oud-fractielid van de PVV, wil dat na het verzamelen van informatie, er ook verantwoording wordt afgelegd.

De enquêtecommissie behandelt zeven beruchte affaires: Die bij Vestia, WSG, Woonbron, Rochdale, Servatius, Laurentius en bij Rentree. Het debacle bij Vestia was de druppel die leidde tot de parlementaire enquête; door ongekende speculatie viel Vestia in 2011-2012 bijna om. Over de Vestia-affaire schrijft nrcQ :

Oud-kasbeheerder Marcel de V. bleek voor 23 miljard euro aan derivaten te hebben afgesloten. Via een tussenpersoon, adviseur Arjan G., zou hij zo’n tien miljoen aan provisies hebben verdiend. Voor 2 miljard euro, waarvan de sector 675 miljoen bijdraagt, kon Vestia de contracten bij banken afkopen. Met de eerste publiekelijke verhoren van (mogelijk) de hoofdverdachten en oud-bestuurder Erik Staal kan de enquêtecommissie ook scoren.”

Maar ook de investering in het cruiseschip SS Rotterdam leverde problemen op. Deze keer voor Woonbron. In totaal had de investering 25 miljoen euro moeten kosten, maar Woonbron was uiteindelijk het tienvoudige kwijt, waardoor de corporatie in grote financiële problemen kwam.

Bij de kleine woningcorporatie Laurentius werd het ook persoonlijk: de corporatie was jarenlang als melkkoe van projectontwikkelaars en aannemers gebruikt. Ex-directeur Walter V., die verantwoordelijk wordt gehouden voor de problemen, ontving persoonlijk beloningen voor vastgoeddeals. Zo kreeg hij van een projectontwikkelaar bijvoorbeeld een zwembad.

Toezicht was onvolledig Dinsdag concludeerde de Algemene Rekenkamer in een rapport al dat de toezicht op de woningcorporaties de afgelopen twintig jaar ‘afwachtend en onvolledig’ is geweest. De verantwoordelijken in het kabinet vertrouwden te veel op zelfregulering en op het interne toezicht door de raden van commissarissen van de corporaties. Het kabinet wordt daarom geadviseerd het toezicht op de corporatiesector te intensiveren en te professionaliseren. Door kerntaken – het verhuren van woningen aan mensen met een smalle beurs – moeten beter afgebakend worden. Ook moet beter inzicht komen op de nevenactiviteiten van corporaties.

De parlementaire enquête gaat zes weken duren. Het onderzoek beslaat de laatste 20 jaar. Als beginpunt wordt de verdere verzelfstandiging van de woningcorporaties begin jaren ’90 genomen.

Dinsdag werd overigens bekend dat het Wooninvesteringsfonds, dat opgericht is om vastgoed over te nemen van corporaties die in nood verkeren, nu zelf in geldnood verkeert. Het heeft alle vastgoed te koop gezet.