Wat de uitslag van de Israëlische verkiezingen ook zal zijn, EU-maatregelen blijven nodig

Op 17 maart worden er in Israël vervroegde parlementsverkiezingen gehouden. Premier Netanyahu had daartoe in november besloten vanwege onoverbrugbare ruzies met zijn minder nationalistische coalitiepartners Tzipi Livni en Yair Lapid. De laatste weken lagen Netanyahu’s Likud-partij en de nieuwe formatie ‘Zionistische Unie’ (ZI) nek-aan-nek op kop in de peilingen. Sinds kort heeft ZI een voorsprong opgebouwd in de peilingen en drie zetels meer dan Likud’s 21. Wie de grootste partij wordt is belangrijk, want die krijgt van de Israëlische President de opdracht om een regering te vormen.

Waarvoor zijn rechts-nationalistische Likud staat heeft Premier Netanyahu de wereld de afgelopen jaren duidelijk getoond: doorbouwen in illegale nederzettingen in Palestijns gebied, verdrijven van Palestijnen uit het illegaal geannexeerde Oost-Jeruzalem, Gaza illegaal hermetisch afsluiten waardoor een menswaardige bestaan onmogelijk blijft, Palestijnen op de illegaal bezette Westelijke Jordaanoever dwarsbomen in hun economische ontwikkeling, effectieve vredesbesprekingen saboteren, gewelddadige Joodse kolonisten straffeloos Palestijnse huizen en olijfbomen laten vernielen, Israël’s traditionale steunverleners de VS en Europa minachten en wachten tot President Obama is opgevolgd door een pro-Israëlische president die Israël niet durft te bekritiseren en het vrij spel laat.

Pro peace Wat de doelstellingen van de Zionistische Unie zijn is niet zo eenvoudig te achterhalen. De partij is pas afgelopen december ontstaan uit een fusie van de ‘Arbeiderspartij’ van Isaac Herzog en ‘Hatnua’ van Tzipi Livni. Zij heeft een centrum-linkse signatuur en haar twee kopstukken hebben de reputatie ‘pro peace’ te zijn. Daarom wordt er buiten Israël veel goeds voor het vredesproces verwacht van een ZI-overwinning.

Ervaren Israëlische politieke commentatoren als Gideon Levy en Zeev Sternhell noemen de pro peace-ambitie van de nieuwe partij nogal beperkt. Herzog heeft al gezegd door te zullen bouwen in ‘de nederzettingblokken’ en hij komt uit een partij die de ‘founding mother’ van de nederzettingbouw was en die nooit heeft willen opgeven. Bovendien kan in Israël een verkiezingsoverwinnaar slechts regeren in een coalitie van meerdere partijen en er is nauwelijks een politieke partij die echte vredesbesprekingen wil. Uitzondering zijn het linkse ‘Meretz’ en de ‘Verenigde lijst van Arabische partijen en Hadash’, maar dat zijn onwaarschijnlijke coalitiepartners.

Noodzakelijke oplossingen Levy noemt als grootste risico van een ZI-overwinning dat die de internationale gemeenschap in slaap zal sussen: die zal zuchten van verlichting slaken dat Benjamin Netanyahu eindelijk van het toneel verdwenen is en de VS en Europa zullen een Premier Herzog en een Minister van Buitenlandse Zaken Livni met open armen ontvangen. In wezen zal de Israëlisch/Palestijnse werkelijkheid echter niet veranderen: eindeloze ‘vredesgesprekken’ met allerlei goedklinkende Israëlische verklaringen, die niet de noodzakelijke oplossing zullen brengen die ook de internationale gemeenschap al jaren eist: een Palestijnse staat binnen de grenzen van 1967, Oost Jeruzalem als hoofdstad van Palestina, een fysieke verbinding tussen Gaza en de Westelijke Jordaanoever en een formele erkenning van het Palestijnse recht op terugkeer.

Herzog heeft al gezegd vijf jaar te willen uittrekken voor vredesonderhandelingen, die volgens Levy in vijf weken beklonken kunnen worden. Er zal wellicht een beperkte bouwstop in de nederzettingen komen en de situatie van de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever zal iets verbeteren. Volgens Sternhell kan de enige doorbraak voor daadwerkelijke vrede slechts komen van een “externe interventie die massaal genoeg is om de Israeliërs uit de rust van hun comfortabele levens te schudden”. Daarmee doelt hij ook op buitenlandse druk op Israël’s economie, zoals een boycot.

Beperkende maatregelen Gideon Levy benadrukt echter dat het Westen zoiets nooit zal doen, omdat er onmiddelijk een reactie zal komen van: “Voorzichtig. Nu niet. Ze praten!!” Om deze redenen is het cruciaal dat de Europese Unie ruim voor de vorming van een nieuwe Israëlische regering duidelijk maakt wat het van een nieuwe Israëlische regering verwacht. Daarbij moet zij concreet aangeven welke maatregelen zij zal nemen indien Israël niet aan haar eisen voldoet. Die eisen zijn al tientallen jaren bekend en behelzen niets meer dan een toepassing van het internationaal recht. Momenteel heeft de EU ‘beperkende maatregelen’ ingesteld tegen een dertigtal landen die het internationaal recht schenden.

De laatste toevoeging is Rusland, waartegen al na enkele maanden werd opgetreden. Israël’s schendingen duren al vijftig jaar en zijn massaal van aard. Competente instellingen als de VN-Veiligheidsraad en het Internationaal Gerechtshof hebben Israël daarvoor veroordeeld. Het is daarom de hoogste tijd dat de Europese-Unie eindelijk ook tegen Israël actie onderneemt. EU-maatregelen zullen nooit de veiligheid van Israël en haar voortbestaan nadelig beïnvloeden. Er bestaat derhalve geen juridisch, politiek of moreel argument om niet op te treden.