De witte tranen van Rosanne Hertzberger
Wat de boer niet kent, dat gelooft ‘ie niet
Veel veehouders ontkennen simpelweg dat zij verantwoordelijk zijn voor zoveel stikstof in natuurgebieden.
Kalverhouder Wim Brouwer uit de Gelderse Vallei piekert er niet over om te stoppen, vertelt hij aan de Volkskrant (Stoppen door stikstofplan? Deze kalverhouder piekert er niet over: ‘Het probleem is veroorzaakt in Den Haag’, 12 juni 2022). Zijn stallen met 1.340 kalveren voor de vleesindustrie liggen op een steenworp afstand van de Veluwe. Daar is volgens deskundigen de natuur ernstig aangetast door een overdosis stikstof uit – voor een groot deel – de intensieve veehouderij. “Geloof ik niks van” aldus Brouwer.
Feiten vs meningen
Grofweg 45 procent van de stikstof in de natuur komt uit de agrarische sector, met name uitgestoten in de vorm van ammoniak. Of je het nou gelooft of niet, dat is een feit. Maar veel veehouders ontkennen simpelweg dat zij verantwoordelijk zijn voor zoveel stikstof in natuurgebieden. In 2019 schalde tijdens de boerenprotesten; “de boer heeft schijt aan het Natura2000-beleid”. Het ontkennen van ongemakkelijke feiten is een veelgebruikte dooddoener in de klimaatdiscussie. Deze tactiek insinueert dat een ongefundeerde mening net zo zwaar weegt als de onomstotelijke waarheid.
Het boerenleven
Brouwer vertelt in de Volkskrant dat hij gehecht is aan zijn boerenlevensstijl. Als hij ’s ochtends om halfzes opstaat, zijn overall en kaplaarzen aantrekt, en plaats neemt op de Milkboy dan heeft Brouwer het gevoel dat hij dat voor zichzelf doet.
Dat klopt, hij doet dat voor zichzelf. Niet voor de kalfjes in ieder geval. Kalfjes die kort na de geboorte bij hun moeder zijn weggehaald en enkele weken later zijn verkocht aan de kalverhouder. Daar staan ze de eerste weken solitair in de kleine hokjes die je ziet op de foto bij de Volkskrant-reportage. Daarna gaan ze met z’n vijven naar een iets groter hokje. Deze kalfjes krijgen geen moedermelk van hun moeder, maar kunstmelk van de Milkboy.
In de wei zouden ze minder uitstoot veroorzaken – ammoniak komt vrij wanneer urine in contact komt met mest – maar vleeskalveren komen nooit buiten. Ze leven op een roostervloer boven hun eigen (ammoniakuitstotende) uitwerpselen.
Maatschappelijk nut
Naast het persoonlijk genot dat deze romantische levensstijl oplevert, meent Brouwer ook dat hij een nuttige rol vervult in de samenleving. Ja, veehouders produceren weliswaar een klein deel van het bruto binnenlands product waarbij ze relatief veel land in beslag nemen, maar dat land gebruiken voor woonwijken of recreatiegebied is volgens Brouwer niet in het belang van Nederland. “We produceren in de Gelderse Vallei enorm veel voedsel. Daar heeft de wereld veel meer aan dan nog een camping.”
Dat Nederland de wereld voedt, is hardnekkige onzin, zoals Marcia Luyten uitlegt in haar column met de treffende titel “Miljoenen mensen lijden honger omdat we ons graan liever aan dieren geven” (Volkskrant, 7 juni 2022).
Een nuttige rol voor de Nederlandse samenleving vervullen kalverhouders evenmin. Meer dan 90 procent van het Nederlandse kalfsvlees is voor de export. Omdat de Europese vraag naar kalfsvlees afneemt, zoekt de kalfsvleesindustrie bovendien steeds verder weg wonende consumenten, bijvoorbeeld in China en Japan. Ook van de Nederlandse zuivel is 65 procent bestemd voor het buitenland. Alleen de stikstof blijft achter in Nederland.
Na het interview met de Volkskrant gaat de ongelovige kalverhouder naar de jaarlijkse tractorpullingwedstrijd in Stroe. Op de vraag van de verslaggever of dat wel elektrisch is, zo midden in de Gelderse Vallei, schampert Brouwer: “We moeten wel normaal blijven denken. Tractorpulling moet naar diesel ruiken, lawaai maken en veel rook produceren.”
Het moge duidelijk zijn: ook ‘normaal’ is een rekbaar begrip onder veehouders.
Praat mee
Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.
Reacties (42)
Ten eerste ben ik persoonlijk ook geen liefhebber vd bio industrie. Op basis van mijn consumptiepatroon zouden ze allemaal allang failliet zijn. Maar de meeste mensen denken daar nu eenmaal anders over. En de meerderheid beslist. Ten tweede voeden boeren inderdaad die meerderheid. En dat is belangrijk, ook als het grotendeels export betreft. Ten derde is het argument dat boeren voor slechts een heel klein gedeelte bijdragen aan het BBP onzinnig. Hetzelfde geldt voor ongeveer elke andere beroepsgroep. Ten vierde is biodiversiteit niet gewoon belangrijk maar cruciaal en het behoud daarvan mag iets kosten (verlaging van ons BBP, hogere internationale voedselprijzen, ontevredenheid onder vleeseters, gedeprimeerde ex-boeren). Voordat die kosten worden aanvaard zou echter wel duidelijk moeten zijn in hoeverre het stikstofbeleid bijdraagt aan de biodiversiteit op aarde. De discussie over stikstof zou meer moeten gaan over de te verwachten invloed op de biodiversiteit en minder over persoonlijke levensvoorkeuren.
Het vast houden aan “ de levensstijl heeft alles te maken met de veel grotere liefde voor tractoren en apparaten , dan met liefde voor dieren en de grond. Zo klaar als een klontje.
Oe, trekkertrek. Geweldig evenement. In Stroe noemt de organisatie het tegenwoordig Megapull, maar daar laat niemand zich wat aan gelegen liggen. Schrijfster had dat kunnen weten als ze ooit een boer in het wild tegen zou zijn gekomen.
Vlieland wordt al genoemd door Gimli55 en dat bewijst al meteen hoe ridicuul de eisen zijn. Tevens had ik verwacht dat Friesland hoog op de lijst van stikstof uitstoot zou staan vanwege de veengrond waar alleen veeteelt mogelijk is. Maar dat is absoluut niet het geval. De meeste stikstof uitstoot zie je in de industriële gebieden maar daar heeft de regering het (nog) niet over. Niet zo raar dus dat CDA en VVD eerst alle plannen wilt zien voordat men met de specifieke plannen voor boeren akkoord gaan. Niemand ontkent dat de stikstof uitstoot te hoog is maar om daar alleen de boeren de schuld van te geven is natuurlijk onzin.
"“Geloof ik niks van” aldus Brouwer" Het zou de zoon van dit mannetje kunnen zijn... https://www.youtube.com/watch?v=FMkokpaAh78
Wat een verkeerde informatie staat er in dit stuk. Kalveren komen inderdaad met 5 of 6 in een groep. Zgn groepshuisvesting. En haal de verkleinwoorden dan weg. Want ze hebben ruimte genoeg. Daar staan ze de eerste 2 weken met tussenhekjes. Dat is juist heel goed. Want dan krijgen ze een eigen drinkbak. Zo kan de boer heel goed de gezondheid vh kalf monitoren. Daarna worden de snelle en de langzame drinkers uitgezocht en bij elkaar gezet. Ook weer wordt er steeds gecontroleerd of dat niet veranderd en dan gaat de boer opnieuw sorteren. Nu even over die stikstof. Zorg nou eens dat je Geesje Rotgers aan het woord laat van Staf. Stichting Agrifacts. Dan lees je dat de hoeveelheid stikstof uit de natuur juist de landbouwgronden ingaat. En ja we doen veel aan export in ons land. Dat heet wereldhandel. En in de gronden waar veevoer wordt geteeld is juist daarvoor geschikt. Dam groeit daar geen geschikte consumptie tarwe. Dat zouden we juist nu moeten begrijpen nu er oorlog is in de Oekraïne. In de Oekraïne nemen ze oa onze zuivel af. Wij zijn daar expert in. En... als de agrarische sector verdwijnt dan moet je eens in je omgeving kijken hoeveel mensen om jou heen aanverwante zijn aan de boeren. Ik noem even, agrarische accountants, agrarische makelaars, vertegenwoordigers uit food en feed industrie, slagerijen, slachterijen, bloemisten, voedingsfabrieken, bakkerijen, transportbedrijven, vrachtwagenchauffeurs etc etc.
Die megamoordplekken met hun uitstoot en stank tbv de export zouden verboden moeten worden. En graan kan beter aan mensen gegeven worden tijdens schaarste dan aan die moordbunkers.
Beste mevrouw Pees, Laat ik een deel van uw betoog even doortrekken. Het stukje over de 'nuttige rol voor de Nederlandse samenleving'. Als dat voor kalfsvlees en de zuivel geldt, gaat dat dan niet ook op voor de door ASML geproduceerde chipmachines, die gaan immers ook voor het overgrote deel naar het buitenland? Geldt dat dan niet voor alle export n komt uw pleidooi er dan niet op neer dat Nederland autarkisch moet worden?
Gemiste kans dit stuk, want de links naar artikelen en onderbouwing missen. Ik denk niet dat de boeren over het algemeen ontkennen dat stiktof met name door intensieve veeteelt plaatsvind, maar de ambtelijke normen die gesteld zijn - zijn bizar. Even los van de versnipperde aangewezen natuurgebieden. Even een feitje: we gaan dus boerenbedrijven sluiten nabij natuurgebieden omdat bizarre normen overschreden worden. Zo bizar dat 1 hondendrol (honden worden vaak uitgelaten in natuurgebieden?) de norm per 1ha al verschreidt...... Ja de veestabel mag van mij ook flink ingekrompen worden maar deze ambtelijke, wereldvreemde aanpak zet een heel land op slot en benadeelt een beroepsgroep op basis van bizarre normen en uitgangspunten. https://nieuwscheckers.nl/ja-een-hondendrol-per-hectare-per-jaar-overschrijdt-inderdaad-al-de-huidige-stikstofnorm-in-nederland/
Vergelijkbaar met Vlieland, geen boeren en autoluw verkeer. Toch moet het eiland de stikstof uitstoot met 75% verminderen. Alle honden op het eiland een spuitje zeker, en geen veerpont meer, die stoot teveel NOx uit.
@ Gimli1955 Jij schrijft: Vergelijkbaar met Vlieland, geen boeren en autoluw verkeer. Op basis van welke informatie beweer jij dat autoverkeer en boeren de enige bronnen van stikstof zijn?
Daar gaat het niet om Daan, deze voorbeelden geven aan dat de regelgeving waarschijnlijk op onjuiste normen is gebaseerd. Of denk jij werkelijk dat de natuur een probleem heeft met een hondedrol per hectare?
@ Mokker Jij schrijft: Of denk jij werkelijk dat de natuur een probleem heeft met een hondedrol per hectare? Ik denk dat er andere oorzaken zijn van een hoge stikstof concentratie op Vlieland en dat Gimli geen onderbouwing kan leveren van zijn zogenaamd kritische opmerking.
@ Mokker Kleine moeite voor mij trouwens om aan te tonen dat Gimli maar wat roept en jou met correcte informatie op de goede weg te helpen. Als ik een beetje blader door het memo blijkt zelfs scheepvaartverkeer en agrarische industrie elders een bron van de herkomst van stikstof. https://www.fryslan.frl/_flysystem/media/Gebiedsanalyse%20Vlieland%20januari%202021.pdf
Als de boeren verplicht wegmoeten dan niet voor een habbekrats. Het bedrijf mag dan geen doorgang meer vinden dus dat verdwijnt , maar beste boeren verkoop jullie grond niet als landbouwgrond maar als bouwgrond .Kassa voor jullie wat anders kassa voor de gemeente wordt. Zo wordt de een zijn dood niet de ander zijn brood!
Tegen marktrpijs verkopen - mits in overeenstemming met het bestemmingsplan - is natuurlijk prima.
@badgast Zou jij je huis en haard en je vermogen, pensioen en verdienmodel tegen de marktprijs verkopen? De boeren verliezen naast de woning, grond enz. ook hun inkomsten tot hun mogelijke pensioen. Zou jij daar tevreden mee zijn? Land wat je familie bijvoorbeeld al generaties in bezit heeft? Voor een model, waarvan bekend is dat het een marge heeft van verschil met de werkelijkheid van 30-70%? Waarvan niet eens vaststaat dat het effectief is en de natuur verbetert? Met de smoes dat het niet bij alle boeren te meten is, terwijl een beetje statisticus een meetsysteem kan opzetten, wat wel betrouwbare informatie geeft. Een systeem waarbij de grenzen zo krap zijn dat 1 hondendrol per hectare per jaar al zorgt voor een overschrijding en dat een eiland als Vlieland zonder boeren en vrijwel autoloos, 75% stikstof moet verminderen. Als de aanhangers van het systeem, dat inhoudelijk met getallen en statistieken incluis onderbouwing, kunnen uitleggen. Doe je best, en kom dan niet weer met name calling of beschuldigingen en verwijten, dat zijn geen argumenten.
@ Gimli1955 Jij schrijft: Zou jij daar tevreden mee zijn? Land wat je familie bijvoorbeeld al generaties in bezit heeft? Vindt jij het correct dat deze groot grondbezitters al jaren lang subsidies van met ministerie van Landbouw en de EU in hun eigen zak hebben gestoken? Eerst maar eens beginnen dat geld terug te halen. Vergunningen intrekken en dan eens kijken wat de waarde van de grond is. Dat grond al vele jaren in het bezit van de familie was zegt alleen iets over de merkwaardige manier waarop bezit is verdeeld. Of mag de koning van jou nu wel gewoon geld claimen voor zijn jacht gebieden? Daar heb je ook andere opvattingen over gehad.
Tsja .. Recht op land omdat je familie er al generaties woont. Mijn voorouders van moederszijde waren boeren. Het land het complex met twee boerderijen en het landhuis uit 1861 (rijksmonument) met park werd gewoon in delen verkocht toen de laatste opvolger failliet ging wegens mismanagement. Op het land wordt nog steeds geboerd maar niet door familie. Het landhuis was recentelijk weer eens te koop (zonder land). Te duur en een onhandige plek. Ik zou er niet willen wonen. Als kind ben ik er nog wel op bezoek geweest en een zekere nostalgie is ook mij niet vreemd.
Een zeer eenzijdig gekleurd anti-boerenartikel. Stikstof is een grensoverschrijdende problematiek, en dat een niet-proportioneel aantal Natura2000 natuurgebieden van Europa nu zo nodig in het dichtbevolkte Nederland moeten worden aangewezen mag best ter discussie worden gesteld. Check de kaart en zie grote landen met veel meer natuur dan Nederland, en meer ruimte om industrie op afstand van natuur te houden. Als je het Europees ziet is het idioot dat Nederland zo veel relatief kleine gecultiveerde gebiedjes als natuurgebied heeft aangewezen, terwijl je er ook voor kunt kiezen de echte natuur in andere landen als Frankrijk en Duitsland te beschermen.
Die "echte"natuur van u bestaat helemaal niet. Duitsland en Frankrijk hebben ook gecultiveerde natuur. Het ene natuurgebied is ook het andere niet.
"Stikstof is een grensoverschrijdende problematiek" Van onze stikstofproduktie - die per hectare de hoogste van Europa is - gaat inderdaad de helft de grens over. De rest slaat neer op de akkers en de weiden zelf en de aangrenzende uitgewoonde natuur. Veel Natura2000-gebieden zijn onderdeel van typische, oer-Nederlandse cultuurlandschappen. Ik dat men aan de rechterkant altijd zo pal stond voor de typisch Nederlandse cultuur en traditie? Of geldt dat alleen maar voor Zwarte Piet en het zo blank mogelijk houden van Nederland?
Als je op de kaart kijkt dan zie je hoe absurd het Nederlandse Natura 2000 netwerk is. Er is het waanzinnige aantal van 160 gebieden, de meesten niet groter dan een postzegel, zo verspreidt dat het eigenlijk bijna alle economische activiteit onmogelijk maakt. Er moet met de stofkam door die lijst heen zodat er maximaal 30 overblijven.
"Een zeer eenzijdig gekleurd anti-boerenartikel. Stikstof is een grensoverschrijdende problematiek, en dat een niet-proportioneel aantal Natura2000 natuurgebieden van Europa nu zo nodig in het dichtbevolkte Nederland moeten worden aangewezen mag best ter discussie worden gesteld." Want dat is niet gedaan tijdens het vaststellen van die gebieden? Graag een bron daarvoor. "Check de kaart en zie grote landen met veel meer natuur dan Nederland, en meer ruimte om industrie op afstand van natuur te houden." Die landen zijn dan ook vele malen groter dan Nederland.
@itsme3 "Als je op de kaart kijkt dan zie je hoe absurd het Nederlandse Natura 2000 netwerk is. Er is het waanzinnige aantal van 160 gebieden, de meesten niet groter dan een postzegel, zo verspreidt dat het eigenlijk bijna alle economische activiteit onmogelijk maakt." " Er moet met de stofkam door die lijst heen zodat er maximaal 30 overblijven." Als je daar nu eens een steekhoudend argument voor kon geven, in plaats van dingen te roepen zonder onderbouwing.
@Itsme3 In het jaar voordat de natura 2000 gebieden werden vastgesteld hebben de natuurorganisaties zonder controle door de uitvoerende instantie het oppervlak van de natura 2000 gebieden verdubbeld. Slimme actie en mogelijk gemaakt door de instantie die niet genoeg mensen in dienst had om alles te controleren. Waar hebben we dit soort slinkse zaken vaker gezien? Bij de belastingdienst, waar er met een pennenstreek ook 47.000 gezinnen over de kling zijn gejaagd. Vergelijkbaar met het ontstaan van allerlei advies en consultants bureaus die de schade van de gaswinning moet afhandelen. Deze regering is een kei van het afschuiven van de verantwoordelijkheid richting lager gelegen instanties, door decentralisaties. Waarbij de verdeel en heers tactiek optimaal kan profiteren van het gebrek aan controle en toezicht door de politiek.
Itsme3: " Er moet met de stofkam door die lijst heen zodat er maximaal 30 overblijven." En dat bepaalt u? Op grond van welke criteria komt u tot deze uitkomst?
@thomas eshuis Ik zou zeggen, bekijk de kaarten eens op internet. Er is een mooie interactieve website waar ze allemaal op staan uitgetekend. Om daar eens een voorbeeld uit te nemen. Er bestaat het ulvenhoutse bos. Dit is effectief een groepje bomen ingeklemd tussen de bebouwing van Ulvenhout en Breda. Nu komt er misschien wel de driedubbelgevlekte tjieptjap, of een of ander mythologisch wezen voor, maar dit gebied had nooit of te nimmer de natura 2000 status mogen krijgen. Als je het over gebieden hebt die echt beschermd moeten worden, dan zijn dat bijvoorbeeld de biesbosch, loonse en Drunense duinen, het duingebied, delen van de Veluwe, maar ook daar is een laag stikstofniveau alleen van belang als het daadwerkelijk om schaarse grond gaat met planten die weinig stikstof kunnen verdragen.
itsme "Er moet met de stofkam door die lijst heen zodat er maximaal 30 overblijven." Daar zit wel iets in als concept. Grotere pleken van meer ecologische betekenis. Maar zou betekenen dat er veel meer boeren in een veel weidere omtrek rond die 30 plekken zouden moeten stoppen. Wat dan weer wel de andere boeren met rust zou laten, en dus ook hun zin in orde verstoring. Maar de overheid is daar niet doortastend of regerend in. Die houdt het op onwerkelijke algemene percentages voor een veel te grote groep. Vandaar dat alle boeren in oppositie komen.
Tegelijk met de veeboeren zouden ook de wegen, campings, vakantieparken en andere voor recreatie gebuikte zooi moeten worden verwijderd uit de (omgeving van) natuurgebieden, anders zal te teloorgang gewoon doorgaan, ook met een beetje minder stikstofneerslag.
Op dit moment doodt het verkeer jaarlijks 15 à 20% van de dassenpopulatie, om een klein voorbeeldje te geven. Het probleem is zoveel breder dan de stikstofemissie maar als het moet worden opgelost gaat dat drastisch ingrijpen in de levensstijl van iedereen. Dan is het toch heel wat makkelijker om de boeren maar te framen. (Neemt niet weg dat uit het oogpunt van dierenwelzijn er in de veehouderij ook drastische maatregelen nodigf zijn, een vermindering van stikstofuitstoot is dan een niuttig gevolg)
Ook de N224 tussen Ede en Arnhem moet worden afgesloten, dat scheelt weer een paar platgereden wolven (naast de vele andere verkeersslachtoffers). Voor automobilisten ligt er een autosnelweg enige km zuidelijker.
Over stikstof praten is vaak een excuus om niet concreet ecologie meer te beschermen. Men zet molens neer die vogels kapot maken of kapt bomen om zonnepanelen of molens neer te zetten. En inderdaad, de natuur als consument artiekel opeten gaat makkelijk door, want mensen vinden dat de technologische revolutie voor nieuwe energie belangrijker is dan leefsomgevingen te beschermen. Weer zo'n goochel truc.
Goed artikel. Ook de verwijzing naar het Volkskrant artikel zet het eea in perspectief.
Keihard ontkennen heeft altijd goed gewerkt. Helaas is er met de verbeteringsadviezen tav de huidige praktijken niets gedaan. Niet alleen slecht voor de natuur maar ook voor het droevig lot van de kalveren. https://nos.nl/artikel/2372685-einde-lijkt-in-zicht-voor-huidige-kalvermesterij-in-nederland
Zo lang de uitgangspunten van het beleid verkeerd zijn zal er zoveel weerstand blijven bestaan. Als de stikstoflimieten en het netwerk van Natura 2000 gebieden niet zo absurd zou zijn, dan zou het beleid veel effectiever en goedkoper zijn.
@itsme3 Je roept en je roept maar, maar je levert geen enkel argument, laat staan bewijs, voor je mening.
@Thomas Ik mis bij jou ook enige inhoud en onderbouwing, behalve beschuldigingen en stellen zonder argumenten dat je gelijk hebt. Ik stel 1 duidelijk voorbeeld : Vlieland, meer hoef ik eigenlijk niet te zeggen.
@itsme3: niet het netwerk van natura2000 gebieden is absurd, maar de hoeveelheid land die in beslag wordt genomen door agrarische industrie. Bijna 70%! Gelukkig lijkt het er nu eindelijk op dat er minder boerenbedrijven komen. Zij houden ons al te lang in gijzeling.
niet de 70% is het probleem, maar wat sommige boeren er op uitvoeren.