Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Waarom Wilders wint

  •  
17-04-2014
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
1407 keer bekeken
  •  
BNNVARA fallback image
Aandoenlijk hoe haar tegenstanders de PVV telkens weer helpen
PVV-leider Geert Wilders provoceert regelmatig. Reacties op zijn provocaties leveren hem stemmen op. Zo gaat dat al jaren. Maar nog steeds zijn er mensen die dit niet snappen. Tenminste, er zijn nog steeds zelfverklaarde tegenstanders van Wilders die precies reageren zoals het de PVV het beste uitkomt. Die reacties zijn vast goed bedoeld. Maar wordt het voor tegenstanders niet tijd voor een nuchterder benadering? Van de wetenschappelijke aanwijzingen die inmiddels voorhanden zijn valt heel wat te leren.
Wilders hoef je niet te leren hoe je kiezers trekt. Van de tientallen nieuwe partijen sinds 1945 is de PVV in veel opzichten de succesvolste. Wilders stemt zijn gedrag dan ook ongetwijfeld af op analyse van kiesgedrag. Hoeveel zetels moet hij nog winnen voordat zijn tegenstanders dat ook inzien? Het is aandoenlijk hoe zij hem telkens weer ongewild helpen. Zo ook weer afgelopen maand. “Minder, minder, minder”, liet Wilders zijn kompanen scanderen. Hoe werd er gereageerd? Ik noem hier drie soorten reacties.
Positief of negatief maakt weinig uit Ten eerste reageerden verscheidene media. Zo spraken Pieter Klein van RTL4 en Sjors Fröhlich van BNR Nieuwsradio publiekelijk hun afkeur uit. Of dit hun taak is is de vraag; dat dit Wilders helpt staat buiten kijf. Er is bewijs dat politici stemmen winnen als het in de media over hen gaat. Positief of negatief maakt weinig uit. Uit onderzoek blijkt dat zelfs als Wilders in de media een fascist wordt genoemd dit de PVV tegenwoordig geen kiezers meer kost. En in het algemeen profiteert de PVV van media-aandacht.
Bovendien laat onderzoek zien dat een partij doorgaans beter scoort als het debat over ‘haar’ thema’s gaat. Mede dankzij Klein en Fröhlich praat iedereen weer over thema’s waarmee Wilders stemmen kan winnen. Dat Klein en Fröhlich veel PVV-kiezers hebben overtuigd is onwaarschijnlijk. Waarschijnlijker is dat veel kiezers zich in hun stemgedrag voortaan sterker laten leiden door wat ze van Marokkanen vinden. En minder door, bijvoorbeeld, welke partij de economische crisis goed aanpakt.
Cordon sanitaire Ten tweede klonk de roep om een cordon sanitaire. Wat zegt de wetenschap? In een experiment zijn kiezers geconfronteerd met een scenario waarin andere partijen alle samenwerking met de PVV permanent afwezen. Andere kiezers kregen een scenario zonder cordon sanitaire. De PVV-aanhang bleef gelijk. Eerder onderzoek wijst ook uit dat een cordon een partij op korte termijn niet schaadt; integendeel zelfs. En langetermijneffecten zijn onwaarschijnlijk zolang PVV-kiezers geen alternatief hebben.
Ten derde hebben duizenden mensen aangifte gedaan tegen Wilders. Zij nemen blijkbaar voor lief dat hij zijn strafvervolging electoraal zal uitbuiten. Dat is Wilders immers de vorige keer ook gelukt. Volgens onderzoek heeft de beslissing van het Hof Amsterdam om Wilders te vervolgen de PVV indertijd 1 tot 4 zetels extra opgeleverd. Ook was er een toename van kiezers die een PVV-stem niet langer uitsloten. Dit verklaart waarom de PVV sinds die beslissing structureel hoger scoort in peilingen.
Electorale aantrekkingskracht Er is geen reden om te denken dat het bij een tweede vervolging anders zal gaan. Een teken aan de wand is dat bijna de helft van de kiezers tegen strafvervolging is. Dit was ook het geval ten tijde van het (eerste) Wildersproces. Juist in die groep vergrootte de vervolgingsbeslissing in 2009 Wilders’ electorale aantrekkingskracht. Als het tot een nieuw proces komt zullen sommigen hun weerzin ertegen uitdrukken in een stem op de PVV. Mooie kans voor Wilders om zijn aanhang opnieuw uit te breiden.
Dit en ander onderzoek speelt geen rol in het publieke debat. De meningen buitelen weer eens vrolijk over elkaar heen. Nuchtere analyse is helaas teveel gevraagd.  Dat laat men aan Wilders over . Hoewel zelfbenoemde ‘experts’ zijn capaciteiten in twijfel trekken. Zij denken liever dat Wilders is geradicaliseerd in een week tijd. Of dat zijn afzondering hem zijn realiteitszin heeft ontnomen. Maar realiteitszin ontbreekt eerder bij ‘experts’ die beweerden dat kiezers de PVV massaal de rug zouden toekeren.
Dat doen die kiezers niet. Wilders begrijpt namelijk wèl wat hen drijft. Dát is waarom Wilders wint.
De wetenschappelijke onderzoeken waarnaar in dit stuk wordt verwezen zijn deels van mijzelf en deels van Erik Albaek, Hajo Boomgaarden, Wouter van der Brug, Meindert Fennema, Sjoerdje van Heerden, David Hopmann, Knut de Swert, Rens Vliegenthart, Claes de Vreese, Stefaan Walgrave en Till Weber.

Meer over:

politiek, opinie
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.