Waarom verliet Arib meteen beledigd de Kamer?

Er zijn signalen zat dat er van alles aan de hand was.

Zelden ontstaat er in de Tweede Kamer meer commotie dan wanneer zijzelf onderwerp is van een rel. De meest besproken kwestie van dit moment speelt sinds vorige week donderdag, iedereen bemoeit zich ermee en het einde lijkt niet in zicht. Op genoemde dag lekte via de NRC uit dat het Kamerbestuur onder leiding van voorzitter Vera Bergkamp (D66) een onderzoek laat verrichten naar haar voorgangster Khadija Arib (PvdA). Die zou zich destijds hebben schuldig gemaakt aan ‘grensoverschrijdend gedrag’.

Met deze voor allerlei uitleg vatbare term werd kennelijk bedoeld dat tal van Kamermedewerkers bibberden van angst toen Arib de Kamer nog voorzat. Zij zou onder haar personeel een waar schrikbewind hebben gevoerd. Er zijn ook ambtenaren die dit verwijt helemaal niet herkennen, wat de zaak extra gecompliceerd maakt. 

In elk geval reageerde Arib bijzonder geschokt op de beschuldigingen. Dat Bergkamp haar niet op de hoogte heeft gebracht van wat er allemaal speelde heeft ze ervaren als ‘een dolkstoot in de rug’, zei ze. De ‘aanvallen op haar waardigheid’ maakten zelfs dat ze niet langer lid wil blijven van de Kamer. Ze heeft een paar dagen terug haar vertrek aangekondigd. 

De gang van zaken heeft geleid tot hevige kritiek op Bergkamp. Immers: zij is maar nipt als Kamervoorzitter gekozen. Volgens geruchten ging daar tijdens de kabinetsformatie een deal aan vooraf tussen D66-leider Sigrid Kaag en premier Mark Rutte. Al vrijwel sinds haar aantreden ligt Bergkamp onder vuur, want ze leidt de vergaderingen slecht. Ze grijpt nooit op tijd in als brulapen zoals Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet of PVV-voorman Geert Wilders zich misdragen. 

Nee, dan Arib. Dat was pas een krachtdadige voorzitter! Die zorgde ervoor dat de debatten rimpelloos verliepen. Onmiddellijk begon ze driftig te hameren als Kamerleden zich niet aan de regels hielden.

Is dat ook zo? Het valt te betwisten. Zo trad Arib niet echt op toen Baudet minister Carola Schouten (destijds van Landbouw) in 2020 als ‘de sluipmoordenaar van de agrarische sector’ betitelde. Ze vroeg Baudet weliswaar die woorden terug te nemen, maar schorste het debat niet toen hij weigerde. En nadat DENK-Kamerlid Selçuk Öztürk Defensieminister Jeanine Hennis een jaar eerder tijdens een woordenwisseling over een bombardement op Irak ‘een moordenaar’ en ‘een lijkenverstopper’ noemde, deed ze helemaal niets. Ze liet de toch weinig gebruikelijke kwalificaties passeren en kwam pas enigszins in actie nadat Kamerleden daarop hadden aangedrongen.

Aan het beeld dat Arib de Kamer zo strak leidde valt dus best iets te nuanceren. Ook haar uitspraak over ‘een dolkstoot in de rug’ lijkt me overtrokken. Wat had Bergkamp dan moeten doen? De vertrouwelijkheid van een lopend onderzoek schenden? Dat was dan hoogstwaarschijnlijk ook weer tegen haar gebruikt. Lekken mag niet, ook niet als het met de beste bedoelingen gebeurt.

Bovendien was Bergkamp niet de enige die wist van de aantijgingen aan het adres van Arib. Het hele politiek breed samengestelde presidium (Kamerbestuur) was op de hoogte. Ook het PvdA-Kamerlid (een fractiegenoot van de aangeklaagde dus) Henk Nijboer wist ervan. Nijboer heeft inmiddels laten weten het presidium te verlaten. Hij kan zijn functioneren in het Kamerbestuur niet meer verenigen met zijn lidmaatschap van de PvdA, omdat dit momenteel te veel door elkaar loopt. Tegelijkertijd onderstreepte hij dinsdag dat het onderzoek naar Arib moet doorgaan.

Dat laatste lijkt me verstandig. Er zijn signalen zat dat er van alles aan de hand was. Is het trouwens niet een beetje vreemd dat Arib meteen in haar wiek geschoten de Kamer verlaat als ze kritisch wordt bejegend? Als je niks te verbergen hebt en iedereen recht in de ogen mag kijken, kun je een nadere beoordeling toch in vertrouwen tegemoet zien?