Waarom Trump zich terecht rijk rekent

Tussen het twitteren door zit Donald Trump zich waarschijnlijk rijk te rekenen. De opstand in zoveel steden is weliswaar een uitdaging aan zijn adres maar die zal hij ongetwijfeld gebruiken om zijn achterban te vergroten en steviger aan zich te binden.

De organisatoren van demonstraties tegen het politiegeweld hebben vrijwel onmiddellijk de controle verloren over de massa’s die zij op de been brachten. Zij konden niet voorkomen dat de volkswoede zich uitte in geweld, plundering en vernielingen. Dat is precies wat Trump, de Republikeinen en de aan hen verknochte media nodig hebben. Zij veroordelen de moord op George Floyd door politieagent Derek Chauvin. Zij geven toe dat onder de ordehandhavers het nodige racisme voorkomt. Vervolgens verplaatsen zij de discussie naar het geweld. Daarvoor wordt dan ‘links’ verantwoordelijk gesteld en ‘antifa’. De Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra gaf daar zaterdagavond bij Op1 een treffend voorbeeld van.

Hierbij hoort altijd het verhaal dat mensen van buiten zich onder de demonstranten hebben gemengd. Zij jagen het geweld aan. In het Amerikaans heten zulke personen ‘ outside agitators ’. Dat roept meteen het spookbeeld op van een natie-brede beweging die de Verenigde Staten van Amerika ondermijnt.

Over ras, kleur en afkomst hoef je het niet te hebben. Dat denkt je aanhang er zelf wel bij: de blanken moeten het weer eens ontgelden. Gelukkig hebben wij onze Donald Trump.

De activisten van de burgerrechtenbeweging in de Verenigde Staten zien dit gevaar wel degelijk. Zij doen massaal oproepen om het geweld te staken. Dat zal de komende dagen waarschijnlijk wel wegebben. Niet vanwege deze smeekbeden maar vanwege het geweld van politie en nationale garde. Omdat er geen behoorlijke organisatie achter zit, zal het verzet uitdoven waarna alleen de herinnering aan brandende supermarkten blijft hangen. Trump zal dag in dag uit onderstrepen dat hij de enige is die het gevaar van de outside agitators en de anarchisten kan bezweren in tegenstelling tot de Democraten en hun zachte ei Biden. Zo wordt het racisme onderaan de agenda geplaatst. Dat is immers niet structureel maar incidenteel. Het is betreurenswaardig dat er een en ander misgaat maar je ziet: die agent Chauvin zit in de lik. Zijn vrouw gaat van hem af. En hij zal voor de rechter verschijnen. Het pad mag dan hobbelig zijn maar onze geweldige land gaat verder naar zijn Manifest Destiny.

Daar komt nog wat bij: arme Amerikanen weten al sinds jaar en dag de weg naar de stembus niet goed te vinden. De opkomsten zijn sinds de Founding Fathers laag. In 2016 daagde net geen 57% van de kiesgerechtigden op, wat algemeen als een schitterend resultaat werd gevierd. Uit onderzoek blijkt dat juist welvarender burgers en mensen die behoorlijk onderwijs genoten, van hun stemrecht gebruik maken. Dat zijn mensen die schrikken van geweld en plundering. Ze kunnen zich te goed voorstellen daar zelf het slachtoffer van te worden. Arme Amerikanen nemen in te groten getale de moeite niet hun stem uit te brengen omdat zij geleerd hebben van de overheid niets te hoeven verwachten.

De moord op George Floyd heeft met ras en klasse tegelijk te maken. Als Afro-Amerikaan was hij bij voorbaat verdacht. Als bewoner van een getto kreeg hij geen enkele consideratie. Er bestaat in de Verenigde Staten een smalle Afro-Amerikaanse midden- en bovenklasse die het voor zichzelf redelijk goed geregeld heeft. Met behulp van concepten als culturele toe-eigening en wit privilege wist ze bijvoorbeeld in het hoger onderwijs een stevige positie te verkrijgen. Met succes is ook strijd gevoerd voor equal opportunity in de hogere regionen van het bedrijfsleven. Het valt echter niet mee te ontsnappen uit het getto met zijn armoe, zijn misdaad en zijn slechte onderwijs zodat je toe kunt treden tot deze gelukkige bovenlaag. De treden op de maatschappelijke ladder zijn nu eenmaal op verschillende afstanden geplaatst en die aan de benedenkant vereisen de grootste stappen. Daar gaat het in het antiracistische vertoog met zijn nadruk op kleur en culturele factoren te weinig over, Professor Cornel West van Harvard wijdt aan dit probleem behartenswaardige woorden in een polemiek tegen de profeet van deze benadering, Ta-Nehisi Coates. Hij noemt hem het neoliberale gezicht van de zwarte vrijheidsstrijd.

Numeriek zijn de Afro-Amerikanen dan ook nog eens zwak. Zij maken bij elkaar slechts 12,6% van de Amerikaanse bevolking uit, minder dan de Hispanics, die hen met 16,09% de baas blijven. Het percentage blanken bedraagt nog steeds 60%.

Al enkele decennia groeit onder blanke industriearbeiders de populariteit van de Republikeinse Partij. Veel journalisten en commentatoren hebben de afgelopen jaren geschreven dat Trump de kampioen is van de blanke arbeiders maar dat is zwaar overdreven, heeft onderzoek geleerd. Zo vals is hun bewustzijn nu ook weer niet. Uiteraard roept de president wel dat hij het opneemt voor de arbeiders wier banen door goedkope import en immigranten worden bedreigd, maar daar overtuigt hij eerder kiezers uit andere inkomensklassen mee. Die kunnen zich nu vermeien met de gedachte dat zij de gewone man een opkontje geven door op Donald Trump te stemmen. Heel altruïstisch allemaal. Het is vergelijkbaar met de liefde voor verkommerende bejaarden die bij sommige Nederlandse politici alleen de kop op steekt als zij er dichte grenzen of een immigratiestop mee kunnen bepleiten. Of met de misvatting dat Wilders zijn stemmen vooral in de onderklasse vindt.

Een groot deel van de blanke maatschappelijke verliezers is er niet beter aan toe dan de Afro-Amerikanen in de getto’s. Dat zou de voedingsbodem kunnen zijn voor solidariteit van de verliezers dwars door verschillen van ras en afkomst heen. Die is ook noodzakelijk, willen de Afro-Amerikanen als groep uit hun achterstandssituatie komen, want ze zijn met te weinigen om het alleen te doen. Daar komt niks van. Zelfs als zij consequent zouden optrekken met de Hispanics en de Aziatische minderheden, die allemaal op hun eigen manier te maken hebben met heet ingebakken racisme van de Amerikaanse maatschappij.

Beelden van geplunderde supermarkten en brandende winkeltjes helpen dan niet. Net als in Nederland beginnen veel Aziatische immigranten zodra zij kans zien, een eigen winkel. Zij hebben dan bij rellen veel te verliezen. Waarom zou je begrip opbrengen voor een razende menigte die haar woede op jou koelt zonder dat die iets van een organisatie of een plan heeft voor maatschappelijke hervormingen?

In de Verenigde Staten heerst net als bij ons veel angst en onzekerheid over de toekomst. We hebben het gevoel dat de coronacrisis het fundament onder ons bestaan weg trekt. Daar zijn rellen en redeloos geweld bij gekomen. Het blijft bij wraak. Hoop bieden deze oproeren niet. Ze leveren bandeloosheid op maar geen bevrijding. Het is de onbeheerste woede van mensen die niets te verliezen hebben maar ook niets te winnen. Uiteindelijk blijven zij achter met traangas in hun longen, een gat in hun kop en lege handen. Vooral dat laatste: lege handen

Daarom rekent Trump zich rijk. Hij heeft er meer reden toe dan wie zich in zet voor een inclusieve, rechtvaardige samenleving. Zijn herverkiezing komt dichterbij en dat is gezien de toestand in de wereld iets om heel erg bezorgd over te zijn.

Update: Barrack Obama heeft een opiniestuk gepubliceerd over de toestand in zijn land. Hij roept de demonstranten op hun energie te bundelen en zich naast de protesten ook te richten op politieke machtsvorming. Alleen zo is volgens hem verandering mogelijk. Lees dat stuk hier.