Joop

Waarom racisme niet maar discriminatie wel natuurlijk menselijk gedrag is

  •  
20-06-2020
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
357 keer bekeken
  •  
15973109675_ae752a51e8_c

© cc-foto: Tim Pierce

Discriminatie is de menselijke tendens onderscheid te maken tussen bedachte categorieën. Ras is zo’n categorie
Recentelijk schreef Stephano Stoffel in zijn stuk ‘Racisme en discriminatie zullen altijd in meer of mindere mate onderdeel zijn van het mens-zijn”. Hier moet ik even op ingaan want zo schaart deze heer zich hoogstwaarschijnlijk onbedoeld onder de ‘racisme is normaal’-roepers. Als lezer, maar ook als psychologisch wetenschapper, heb ik nogal last van deze uitspraak gezien het iets normaliseert dat aantoonbaar niet normaal is. We hoeven hiervoor enkel een beetje in de geschiedenis te graven.
Sociale categorieën komen en gaan Discriminatie gebaseerd op categorieën heeft inderdaad altijd bestaan. Of het nu religie, seksualiteit, heksendom of Moor is, categorieën die relevant waren voor de desbetreffende tijd maakten voor het menselijk brein de complexe samenleving overzichtelijk. Dat deze categorieën sociaal geconstrueerd zijn wordt bewezen door het feit dat over de jaren heen deze categorieën, waarop mensen elkaar uitsluiten, met de jaren mee veranderden of verdwenen. Religies verdwenen, landen transformeerden en politieke ideologieën stierven uit. Mensen moorden elkaar vandaag de dag niet meer uit gebaseerd op het wel of niet aanbidden van Wodan of andere natuurgoden. Net zomin sluit men elkaar niet meer uit gebaseerd op etnische groeperingen die ten tijde van het Assyrische rijk bestonden. Sterker, zelfs de categorische verzuiling van Nederland is bijna verdwenen.
Aan de andere kant, categorieën van nu zoals politiek Links versus Rechts, ras of huidskleur bestonden niet tijdens het grootste deel van de menselijke geschiedenis. Net als dat ‘homoseksueel’ ten tijde van het Griekse rijk geen aparte seksecategorie was maar een voorkeur die sommige mensen prefereerden naast de voorkeur voor bijvoorbeeld vrouwen. Discriminatie gebaseerd op categorieën bedacht door de mens blijkt dus inderdaad een hardnekkig (wellicht natuurlijk) menselijk fenomeen. Maar waarop we categorieën baseren verandert. De natuurlijke tendens van de mens is dat het indelen in groepen resulteert in het uitsluiten van andere groepen.
Ras en huidskleur zijn moderne categorieën die geen rol speelden voordat Europa het kolonialisme introduceerde. Wat anderen u ook vertellen, deze categorieën zijn niet statisch en waren vrijwel zonder uitzondering geen onderdeel van ‘s werelds culturen gedurende het gros van onze geschiedenis. Han van der Horst schreef er recentelijk een treffend stuk over op Joop. Zijn woorden onderschrijven een wetenschappelijk artikel dat ik recentelijk publiceerde in het gerenommeerde Perspectives on Psychological Science , waarin ik historici aanhaal die aantonen dat tijdens de Grieken, Romeinen en Egyptenaren ras niet bestond (categorieën gebaseerd op bijvoorbeeld taal en cultuur wel). Derhalve was het geen issue dat tijdens het Romeinse rijk, bijvoorbeeld, zwarte koningen delen van het rijk regeerden. Sterker, zwarte Afrikanen gingen romantische verbintenissen aan met witte Engelse adel. U mag dit nu vreemd vinden, maar dat is omdat de categorieën ‘zwart’ en ‘wit’ voor u normaal zijn maar toen niet bestonden. Door opeens wit en zwart als menselijke categorieën te zien (in plaats van simpelweg een uiterlijk kenmerk zoals rood haar, kleine/grote neus of sproeten), zijn we ‘zwarte mensen’ versus ‘witte mensen’ als aparte groepen gaan zien. Uiteraard, dit betekent niet dat mensen in die tijd blind waren voor de uiterlijke verschillen van mensen. Integendeel, historische teksten staan boordevol beschrijvingen van uiterlijke kenmerken, maar er werd geen waarde toegeschreven aan die kenmerken en dus betekende het ook niet dat men tot een andere ‘groep’ behoorde, iets dat onze Europese voorouders bedachten zo’n 400 jaar geleden. Ook tijdens het Arabische rijk (tussen 700 en 1400 na Christus) trad Arabische adel met Chinese, Europese en Afrikaanse vrouwen in het huwelijk. Sterker, in die tijd werden zwarte Ethiopische vrouwen als het allerschoonst gezien. Iets dat, nogmaals, aantoont hoe uiterlijke oordelen over de jaren heen veranderen.
Ras en huiskleur als categorieën gaan ongetwijfeld verdwijnen Het idee van ras en de categorisatie gebaseerd op huidskleur zijn dus een modern fenomeen. Iets wat helaas over heel de wereld is verspreid tijdens de koloniale plundering van de niet-Europese wereld. Maar ook deze categorieën zullen uiteindelijk een dood sterven, net als alle andere niet bruikbare categorieën die eens honderden jaren bestonden. Inderdaad, de tijd waarin we nu leven tonen aan dat de opdeling gebaseerd op kleur en ras onhoudbaar is en voor enorme scheuringen binnen moderne samenlevingen zorgt. Met andere woorden, iets dat vroeger bruikbaar was (voor bijvoorbeeld koloniale uitbuiting en uitsluiting) werkt vandaag de dag niet meer en zorgt voor opstand. Dit gaat dus ongetwijfeld veranderen.
Dus voor al die status-quo verdedigers, die ‘racisme is normaal’- of ‘racisme zit in de mens’-roepers (u kent ze wel, die tante, oom of collega) deel dan dit argument met ze en ga er stellig tegenin.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar

Reacties (51)

I am Legion
I am Legion21 jun. 2020 - 16:37

"Ras en huidskleur zijn moderne categorieën die geen rol speelden voordat Europa het kolonialisme introduceerde." Dat is een aperte leugen en ook een aanleiding waarin het hedendaagse racisme ironisch genoeg juist tegen Europeanen en dan natuurlijk ook nog specifiek de blanken onder hen als nuttig middel gebruikt wordt door links-extremisten en racisten van andere kleuren dan blank. Verschillen in huidskleuren, etniciteit, stammen, en anders met cultuur of religie samenhangende groepen mensen waren en zijn wereldwijd juist altijd aanleiding geweest tot het vinden wederzijdse geïnstitutionaliseerde repressie, uitsluiting, en ook de slavernij die historisch top op heden vooral een Arabische en zwart Afrikaanse traditie is. In Europa wat er ver buiten deelneming en verantwoordelijkheid van het overgrote deel van haar samenlevingen ontstonden na ontketenende krachten van haar eigen diverse bevolkingen juist ook krachten om die repressie en slavernij elders te beëindigen en te bestrijden. Zo niet in grote delen van de niet Wsterse wereld tot op de dag van vandaag. Met de natievorming in Europa, vooral in de 19e eeuw, t.a.v. van zaken m.b.t. cultuur, religie, en ook etniciteit was er voorheen sprake van sterk tegengestelde categorisering en werd dat juist succesvol bestreden door die pacificerende zo diverse bevolkingsdelen overstijgende nieuwe categoriserende krachten. Dat er tegelijkertijd buiten die eerder cultureel, religieus, en etnische zo verschillende bevolkingsdelen daarna steeds meer verbindend pacificerend samengesmeed tot nationale eenheid ook nog"anderen" bestonden in verre overzeese gebieden zoals met name ervaren in de verschillende koloniën maar ook daarbuiten was een feit. Dat onderscheid werd dus zeker binnen eigen naties inmiddels veel minder gezien. Daarvoor bestond dat onderscheid zowel in eigen regionen als daarbuiten. Nieuw was met de natievorming vooral dat de "ander" elders leefde. In de rest van de wereld was die ander nog steeds onderdeel van de eigen wereld en werd ook zo behandeld. Dat via volksverheffing en het algemene onderwijs daardoor een onderscheid ontstond t.a.v. bevolkingen elders in de wereld zoals dat eerder veel sterker of zelfs uitsluitend zo was binnen wat nu de eigen natie was geworden is een feit. Dat was dus iets wat voorkwam uit zowel die via verbinding getemperde tegenstellingen van bevolkingsdelen alhier als door een toegenomen vorming door onderwijs over de rest van de wereld. Moderne tijden die gewone en zeer diverse mensen alhier steeds meer bekend maakten met de veel exotischer ander ver weg waar deze eerder niet of nauwelijks een besef van deze bevolkingen kenden binnen de eigen samenleving ondanks het feit dat een deel van de eigen elite daar al lange tijd een repressief koloniaal bewind voerde. Dát zorgde eind 19e en vroeg 20e eeuw voor breed gedeelde aanduidingen van zogenoemde rassen en ook beelden daarbij die m.b.t. rassen geconstrueerd, en m.b.t. collectieve eigenschappen en gedragingen eveneens niet-wetenschappelijke verzinsels betrof maar in plaats daarvan typische met cultuur of religie samenhangende gewoonten en overtuigingen die veel voorkwamen onder betreffende bevolkingen. Maar zo dachten mensen overal ter wereld daarvoor altijd al over de nabije of onder hen levende anderen die daarom ook in heel veel gevallen bij de meestal scheve machtsverhoudingen geïnstitutionaliseerde repressie, uitsluiting, en buiten de Europese samenlevingen, vooral onder verantwoordelijkheid van inheemse volken, ook de praktijk van slavernij.

3 Reacties
Polletje2
Polletje221 jun. 2020 - 18:57

Lego: "Dat is een aperte leugen" Hij voert daarvoor geen spatje bewijs aan, maar gelukkig is het Lego, dus kunnen we er blindelings van op aan dat het juist is wat hij zegt. Nou kan Karim Bettache wel inpakken.

Paul250371
Paul25037122 jun. 2020 - 2:13

Wat een geouwehoer. Ik weet niet eens waar ik moet beginnen. Dat slaven gehouden werden door een ieder is geen nieuws. Alleen bij en door blanken is kleur een issue.

Zandb
Zandb22 jun. 2020 - 6:10

Legion Inderdaad is dat een aperte leugen, wat u beweert: "Dat is een aperte leugen en ook een aanleiding waarin het hedendaagse racisme ironisch genoeg juist tegen Europeanen en dan natuurlijk ook nog specifiek de blanken onder hen als nuttig middel gebruikt wordt door links-extremisten en racisten van andere kleuren dan blank." Ik heb het u al zo vaak proberen duidelijk te maken maar u gaat er wijselijk nooit inhoudelijk op in. Dus ik laat het hier maar bij: Een aperte leugen of u bent nu eenmaal niet wijzer. ps Uit uw woorden blijkt dat racisme geen racisme is, want hoe moet een mens zich voorstellen dat "Europeanen als ras gezien worden, en dan ook de Europese blanken in het bijzonder..... Wordt u nu zelf ook niet eens moe van die onzin?

Grietje Genot
Grietje Genot21 jun. 2020 - 16:07

Je maag keert zich om, als je aan de hemel (op aarde of elders) denkt: de afkeer van het ledige. Vandaar dat broer tegen broer, familie tegen familie, wijk tegen wijk, dorp tegen dorp, natie tegen natie, religie tegen ideologie enz vecht.: direct of indirect, verbaal of met wapens, met paardenraces, voetbalknikkers, greatness, bommen en granaten etc. Dat leidt af - op Nietzscheaanse wijze - van de zinloosheid van het bestaan. Dat de gewelddadigen het evolutionair winnen van de beschaafden, ligt in de rede. Dus de haat zit stevig in ons verankerd - overigens: de liefde ook (zonder (eigen-)liefde geen haat); het onderwerp van die haat verschilt van dag tot dag, van uur tot uur, van epoche tot epoche etc.

JD2
JD221 jun. 2020 - 10:06

In de biologie behoren individuen tot een ras als ze vruchtbare nakomelingen kunnen produceren, ergo er is maar een mensenras. Ras is een door mensen geconstrueerd begrip en dat dit pas zou zijn ontstaan tijdens de koloniale periode lijkt me wetenschappelijke onzin. Wrede expansiedrang is niet voorbehouden aan WestEuropeanen. Dzjengis Khan, Japanners en de Romeinen, om er een paar te noemen, konden er ook wat van.

2 Reacties
Grietje Genot
Grietje Genot21 jun. 2020 - 16:02

Je verwart soort en ras met elkaar. Ook onder biologen is het begrip 'soort' niet onomstreden: want arbitrair. Enfin, zoek het maar op. De 'biologische wetenschap' is overigens ook een construct. Iets kan onwetenschappelijk zijn (d.i. niet met de wetenschappelijke methode te onderzoeken), of wetenschappelijk omstreden, of door de wetenschap (voorlopig) als achterhaald bestempeld, maar wetenschappelijke onzin bestaat niet. Annexaties, plunderingen, rooftochten etc worden om meerdere redenen onderscheiden van het kolonialisme. (Als je dat vergeten bent: haal dan je schoolgeld terug, en begin opnieuw.) De mensen uit West-Europa doen qua beestachtigheid niet onder voor anderen. Maar we doen alsof we zoete, lieve Gerritje zijn, de brengers van licht en luxe, vrijheid, wetenschap en of we van de Prins geen kwaad weten. Da's een infame leugen, die we onder ogen moeten zien, en we moeten op onze schreden terugkeren, tenminste als we onze belangrijke erfenissen van de wetenschappelijke revolutie, de verlichting, de romantiek etc niet willen verloochenen. (Met dat laffe vingerwijzen naar anderen - tja, de Assyriërs waren ook geen lieverdjes etc - moet 't maar 's afgelopen zijn. Stop met grienen en wegkijken en kniesoren en handenwrijvend jammeren, janken, huilen en snotteren.)

JD2
JD221 jun. 2020 - 19:47

Grietje, biologie was inderdaad niet mijn sterkste vak en ik wordt ook vergeetachtig, mijn excuses. Tijdens een VN wereldconferentie in 2001(!) tegen racisme is uitgesproken dat ras een sociaal construct is dat vaak wordt gebruikt voor politieke doeleinden en wordt ook gezegd dat meerdere menselijke rassen een mythe is. Ook dit hoeft overigens niet waar te zijn, de VN heeft wel vaker vreemde meningen geuit. Maar het begrip ras wordt op dit ogenblik niet door wetenschap bepaald, het is een inderdaad een constructie met zelfgekozen definities. En aan de uiterste kanten van de rasdefinities zitten de extremisten die de ander verwijten racist te zijn. En mensen die hier twijfels bij hebben of een genuanceerde afweging willen maken worden door u als wegkijkers die grienen, kniesoren, handenwrijvend jammeren, janken, huilen en snotteren weggezet. Laat ik u dan voor het gemak maar in de extremistische hoek zetten.

Ballonnendoorprikker
Ballonnendoorprikker21 jun. 2020 - 7:06

En punt van aandacht bij dit artikel. Bettache schrijft: Ras en huidskleur zijn moderne categorieën die geen rol speelden voordat Europa het kolonialisme introduceerde." Dat laatste, dat Europa het kolonialisme introduceerde doet het voorkomen alsof het een Europese uitvinding is. Het stichten van koloniën en het overheersen van gebieden is iets wat alle landen, rijken en heersers doorheen de gehele geschiedenis hebben gedaan. Dat deden de oude Egyptenaren, Grieken, Romeinen. Maar ook de Chinezen , de Mongolen, Maya's en Inca's. Bettache, en hij is hierin niet de enige, lijkt te vergeten dat de manier waarop het westen opereerde, niet zoveel verschilde van de manier waarop eerdere dominante mogendheden opereerden. (https://ballonnendoorprikker.nl/2020/06/20/veelkleurige-geschiedenis/) En als je dat weet, dan kun je je blik op het heden en de toekomst richten en je aandacht richten op hedendaags kolonialisme.

2 Reacties
Paul250371
Paul25037122 jun. 2020 - 2:16

Djengis Kan heerste ook maar denk je dat bij zijn veroveringen huidskleur een voorwaarde was?

Ballonnendoorprikker
Ballonnendoorprikker24 jun. 2020 - 13:03

Beste Paul250371, Nee, was dat bij de westerse kolonisatie volgens u dan wel het geval? Ik denk het niet.

Deplorable Lefty
Deplorable Lefty21 jun. 2020 - 5:59

De heer Bettache maakt hier een kapitale denkfout. Dat er in de periode voor de middeleeuwen sprake was van gemengde huwelijken en er ook mensen van kleur op belangrijke positie zaten, betekent niet automatisch dat er destijds geen sprake van racisme. Wellicht ging het om uitzonderingen die de regel bevestigen, we weten het simpelweg niet. Een voorkeur voor de eigen groep is nu eenmaal genetisch gepredisponeerd, maw is deels biologisch bepaald. Confronterend voor de auteur, maar al onze soortgenoten ongeacht hun kleurtje zijn hiermee belast. Kijk maar naar hoe nu door mensen van kleur generiek negatieve eigenschappen aan álle medemensen met een "witte" huidskleur worden toegekend.

4 Reacties
Deplorable Lefty
Deplorable Lefty21 jun. 2020 - 6:00

deels genetisch gepredisponeerd

Zandb
Zandb21 jun. 2020 - 15:53

Lefty Waarom acht u het onmogelijk, dat een sterk afwijkende van de groep (als adoptiekind bv) als lid van de groep een voorkeur ontwikkelt voor die eigen maar dan wel hem afwijkende groep? M.a.w., dat de mens wel genetisch gepredisponeerd is maar wat dan als "eigen groep" mag gelden op 'toeval' berust?

Auslander
Auslander22 jun. 2020 - 7:40

@ Deplorable Lefty “we weten het simpelweg niet.” Als je niet weet dan dien je ook niet koppig vast houden dat die er wel was. Het ontkennen vereist geen bewijs maar het bevestigen degelijk wel. Er is allerlei literatuur te vinden over wat de mensen aan elkaar bond, en dus een aanleiding gaf aan privileges op gezamenlijke gronden die tegelijk de basis legde voor discriminatie van wie er niet bij hoorde. Zoals bloedverwantschap, religie, stam enz. Maar tot 400 jaar gelden kan je geen bewijs vinden dat er ook iets onder de naam “ras” enige sociale functie had. Dat is enkel te vinden onder de blanke westen en tijdens kolonialisme en slavernij.

Deplorable Lefty
Deplorable Lefty22 jun. 2020 - 7:41

@ Zandb Is ook niet het hele verhaal. Nature/nurture-gebeuren is hier ook op van toepassing.

OlavM
OlavM21 jun. 2020 - 3:09

[Het idee van ras en de categorisatie gebaseerd op huidskleur zijn dus een modern fenomeen. Iets wat helaas over heel de wereld is verspreid tijdens de koloniale plundering van de niet-Europese wereld. Maar ook deze categorieën zullen uiteindelijk een dood sterven, net als alle andere niet bruikbare categorieën.....] Krek.

GoudenBergen
GoudenBergen20 jun. 2020 - 18:54

"Sterker, zwarte Afrikanen gingen romantische verbintenissen aan met witte Engelse adel. U mag dit nu vreemd vinden, maar dat is omdat de categorieën ‘zwart’ en ‘wit’ voor u normaal zijn maar toen niet bestonden. " Nog niet zolang geleden trouwden een heuse Engelse prins en een Afro-Amerikaanse filmster met elkaar. Veel meer mensen zouden het voorbeeld van dit stel moeten volgen. Aan blanke Nederlanders zou je de volgende vragen kunnen stellen om er achter te komen of ze welvoldoende tegen racisme doen: - hebt u een relatie met iemand van kleur? - hebt u kinderen van kleur? - hebt u adoptiekinderen van kleur? - zitten uw kinderen op een zwarte school? - woont u in een multiculturele wijk? - doet u vrijwilligerswerk in een multicultureel buurtcentrum? - heeft u ontwikkelingswerk gedaan? https://www.bing.com/videos/search?q=prince+harry+megan+marriage&docid=608038335221600193&mid=2AEC910F31F4E6C4F96B2AEC910F31F4E6C4F96B&view=detail&FORM=VIRE

5 Reacties
BerendW
BerendW20 jun. 2020 - 20:24

Hoeveel moet je er goed hebben? Wat een rare lijst. Geldt dat alleen voor blanke nederlanders? Vrijwilligers werk zat gedaan trouwens. Ik zou willen dat iedereen dat zo nu en dan eens deed, als was het maar in je eigen buurt.. En wat betreft een gekleurde vriendin, ik zal eens een paar filmsterretjes vragen op het terras hier in de stad.

Polletje2
Polletje221 jun. 2020 - 0:44

Hier heerst een groot tekort aan Engelse prinsen.

Apabellon Apagopolis
Apabellon Apagopolis21 jun. 2020 - 10:40

– hebt u een relatie met iemand van kleur? Nee. – hebt u kinderen van kleur? Nee. – hebt u adoptiekinderen van kleur? Ook al niet. – zitten uw kinderen op een zwarte school? De basisschool niet. De middelbare school was fifty-fifty. Zoon trok veel op met de Somalische jongen naast hem. – woont u in een multiculturele wijk? Nog niet, maar dat komt wel. – doet u vrijwilligerswerk in een multicultureel buurtcentrum? Het enige buurtcentrum hier is op last van de gemeente gesloopt en vervangen door luxe-koophuizen. – heeft u ontwikkelingswerk gedaan? Nee, maar mijn vader wel. Hij was desondanks zeer pro-Zuid Afrika, dus ik weet niet of dat telt. Kortom, te weinig goede antwoorden. Ik zal me erbij neer moeten leggen. Ik ben racist en hoor dus niet in dit land thuis.

Paul250371
Paul25037122 jun. 2020 - 2:27

"Nog niet zolang geleden trouwden een heuse Engelse prins en een Afro-Amerikaanse filmster met elkaar. Veel meer mensen zouden het voorbeeld van dit stel moeten volgen." Moet ik zeggen dat het geen verband met de column heeft. Omdat er nu een prins met een Afro Amerikaanse trouwt klopt het verhaal niet dat er geen onderscheid in ras was voordat de Europeanen zwaar gedekt door de kerk dat introduceerde. "Aan blanke Nederlanders zou je de volgende vragen kunnen stellen om er achter te komen of ze welvoldoende tegen racisme doen:" Je zielig commentaar met je stumperige vragen om strijd tegen racisme belachelijk te maken. De vraag die je mist is: durf je te bekennen dat je een afkeer hebt van anderen? Calimero.

Paul250371
Paul25037122 jun. 2020 - 2:33

Apabellon Apagopolis "Kortom, te weinig goede antwoorden. Ik zal me erbij neer moeten leggen. Ik ben racist en hoor dus niet in dit land thuis." Is dit een grap? Een vorm van sarcasme? Als je dit wel meent en je komt tot deze conclusie ga dan alsjeblieft. Je doet, mits je het meent, hier meer kwaad dan goed. Ga dan naar Polen of Hongarije met je treurige geestverwanten.

tempest
tempest20 jun. 2020 - 18:36

Ik denk dat je gelijk hebt en dat huidskleur of ras straks niets meer uitmaken. De definitie van “ras” verandert natuurlijk door de jaren heen, maar bestond ook zeker voor de koloniale tijd al. De Romeinen bijvoorbeeld spraken van barbaarse streken en mensen uit die streken werden echt wel anders behandelt (de Germanen en de Galliërs).

1 Reactie
Paul250371
Paul25037122 jun. 2020 - 2:35

Barbaars. De Grieken kregen bezoek van Perzen, Joden etc. Zij verstonden de bezoekers niet en vonden dat ze brabbelde. Daar komt het woord barbaars vandaan.

Rechtse Bal4
Rechtse Bal420 jun. 2020 - 17:11

waarom zijn dergelijke artikelen en discussies altijd over ''wij'' , de boosdoeners , die terecht gewezen moeten worden ? Ik behoor helemaal niet tot de ''wij'' ; generaliseren is te gemakkelijk voor analyses.

2 Reacties
Zandb
Zandb21 jun. 2020 - 6:22

Bal In dit artikel moet je voor "wij", 'de mens' invullen. Ik kan me veel voorstellen, maar dat u niet als 'mens' zou willen worden beschouwd.......

Paul250371
Paul25037122 jun. 2020 - 2:38

"waarom zijn dergelijke artikelen en discussies altijd over ”wij” , de boosdoeners , die terecht gewezen moeten worden ?" Wat een treurige bijdrage. Nee, natuurlijk hoor jij niet tot de boosdoeners.

Kees van Bemmelen
Kees van Bemmelen20 jun. 2020 - 16:20

Karim, ik heb hier wel een bedenking bij. Als we even aannemen dat categorieën als ras idd. niet in de werkelijkheid zelf voorkomen maar sociale constructies zijn en dus kunnen veranderen of verdwijnen, dan zou je denken dat als de categorie verdwijnt, de discriminatie op basis van die categorie ook vanzelf zal verdwijnen. Maar dat hoef niet. Een uitzondering zijn de Cagots (https://en.wikipedia.org/wiki/Cagot). Dit was een minderheid in noord-Spanje en in sommige delen van Frankrijk die tijdens de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd werd geminacht, vervolgd, en systematisch buitengesloten (zelfs de mis moesten ze in een aparte ruimte bijwonen). Ze mochten niet eens het eten van de niet-cagots aanraken, moesten in aparte wijken buiten het dorp wonen, etc. De ernst van de discriminatie verschilde van tijd tot tijd en van plaats tot plaats, maar de cagots werden algemeen veracht. In de zestiende eeuw schreven ze zelfs de paus aan om zich te beklagen over hun lot. Die gaf hen gelijk en kwam met een bul om de discriminatie te veroordelen, maar dat maakte in de praktijk weinig verschil. Het rare is nu dat niemand meer weet waarom ze gediscrimineerd werden. Ze verschilden in niets van de locals: ze hadden dezelfde namen, dezelfde taal, dezelfde godsdienst, dezelfde huidskleur (hoewel sommige bronnen wel zeggen dat ze een afwijkende haar- en oogkleur hadden, maar die bronnen zijn geloof ik nogal obscuur en spreken elkaar bovendien tegen). Er zijn veel alernatieve theorieën over de herkomst van de Cagots, maar het blijft speculatie. De conclusie ligt voor de hand: ooit was er wel degelijk een onderscheid, en hoewel dat onderscheid op een zeker moment verdween is de discriminatie blijven voorbestaan en van ouder op kind overgeërfd. Met andere woorden, na verloop van tijd wisten de locals zelf niet eens meer waarom ze eigenlijk de cagots discrimineerden, maar ze gingen er wel mee door. In feite verandert het criterium voor lidmaatschap van zo'n groep dan van het oorspronkelijke onderscheidende kenmerk in: je bent lid als je ouders lid zijn. Tegenwoordig is het onderscheid gelukkig verdwenen, mede als gevolg van de Franse revolutie en later de toegenomen mobiliteit. De categorie can dus verdwijnen, maar de discriminatie kan nog eeuwenlang daarna voorbestaan, is de sombere conclusie.

4 Reacties
Zandb
Zandb21 jun. 2020 - 6:31

Kees Hoe kan nu een categorie gediscrimineerd worden, die niet als categorie herkend wordt?

EricDonkaew
EricDonkaew21 jun. 2020 - 6:53

Interessant verhaal over de Cagots. Nooit eerder van gehoord. Dank.

Kees van Bemmelen
Kees van Bemmelen21 jun. 2020 - 12:02

Zandb, Ja, dat is dus het vreemde aan deze zaak. Misschien kun je zeggen dat de categorie wel herkend wordt, maar van aard verandert. Van een bepaald uiterlijk kenmerk (wat dat kenmerk was weten we dus niet in het geval van de Cagots) naar 'kind zijn van.' Of, als je vindt dat het criterium voor lidmaatschap van een categorie die categorie definieert, dat de ene categorie is als het ware de opvolger in tijd is van de andere. Ik moet hier denken aan de notie van een opvolgerstaat in de diplomatie. Ik bedenk me trouwens dat iets soortgelijks misschien ook wel geldt voor de Dalits of 'onaanraakbaren' in India.

Paul250371
Paul25037122 jun. 2020 - 2:45

Een kind heeft geen behoefte om te discrimineren en als de ouders niet hadden verteld dat ze Christus hadden gekruisigd hadden de Joden het door de eeuwen heen ook veel makkelijker gehad. Leuk verhaal over de Cagots maar eigenlijk is de conclusie dat racisme een gedachte is die je aan je kinderen vertelt zodat zij de gedachte adopteren en uitdragen. De reden van de discriminatie is zo verzonnen.

Auslander
Auslander20 jun. 2020 - 14:53

Mooie stuk van Karim. Het kan niet beter en duidelijker uitgelegd worden. Ik voeg wel een zij opmerking eraan toe. Het racisme als een categorie om mensen discrimineren ligt achter ons. Het is overal verboden. Maar zolang er staten bestaan die hun bestaansrecht aan categorieën zoals kleur of “ras” (blank, wit enz.) verlenen en niet (zoals de Grieken) aan hun geografische ligging, blijft ook raciale discriminatie bestaan. Een andere aspect die racistische (maar ook gender) discriminatie in stand houdt is gewoon klassendiscriminatie van kapitaal. Zolang kapitalisme de publieke bestuur onder zijn invloed heeft, blijven ook de oudere vormen van discriminatie naast de klassendiscriminatie bestaan. Het meeste logische conclusie die van de geschiedenis van sociale visies (religies en ideologieën) en discriminatie kan getrokken worden is niet alleen secularisering maar ook de- ideologisering van het publieke bestuur. Dat betekent een drastische wijziging in democratie, een totale scheiding van politieke ideologieën en religies als sturende kracht achter de staten. Tegelijk dient natuurlijk totale vrijheid voor het denken en visies bestaan om het bewustzijn van de burgers niet te belemmeren.

5 Reacties
AGM-65E
AGM-65E20 jun. 2020 - 17:29

'Dat betekent een drastische wijziging in democratie, een totale scheiding van politieke ideologieën en religies als sturende kracht achter de staten. ' Maar wat is dat nou concreet? Het is allemaal heel vaag.

Auslander
Auslander20 jun. 2020 - 22:05

@ AGM-65E Gewoon naast scheiding van kerk en staat, ook een scheiding van ideologie en staat tewerkstellen. Democratie heeft met de publieke sturing te maken en niet het regelen van mandaat van ideologische politiek. De neoliberalisme heeft al de ideologie in het bestuur overbodig gemaakt, nu is de beurt aan de burgers om afscheid te nemen van ideologisch gerichte sturing van hun mandaat. Dat zal zeker in nabije toekomst komen.

AGM-65E
AGM-65E21 jun. 2020 - 12:00

@Auslander 'ook een scheiding van ideologie en staat tewerkstellen.' Ja maar die ideologie is het beleid van de staat, en die ideologie kiezen wij tijdens de TK verkiezingen.

Paul250371
Paul25037121 jun. 2020 - 17:22

AGM-65E Arme knul.

Auslander
Auslander22 jun. 2020 - 7:27

@ AGM-65E “Ja maar die ideologie is het beleid van de staat” Welke? Liberalisme? Neoliberalisme? Socialisme? Sociaaldemocratie? Christendom? Islam? Nationalisme? Racisme? Fascisme? Democratie is geen ideologie maar een middel om de publieke macht en mandaat op staat op te leggen. Een scheiding impliceert dat deze democratie dient niet naar religie en ideologie onderhevig te zijn, enkel aan de keuze van de publiek.

Jaco38
Jaco3820 jun. 2020 - 14:45

Karim, Eens, u beschrijft kortweg het onderscheid tussen : 1. De reflex vanuit ons “reptielenbrein” om dat wat “afwijkt” van eigen vertrouwde omgeving te wantrouwen. Dit is ongeneeslijk, we hebben het allemaal, bewustwording is het medicijn + met actief beleid wederzijdse integratie bevorderen, in het elkaar echt leren kennen, met elkaar samenleven ligt de oplossing. 2. De relatief moderne vanuit biologie / genetica opkomende ideologie van menselijke rassen waarin de een superieur is aan de ander. Vele malen verwerpelijker en met grote massa slachting / verdrukking / slavernij tot gevolg, helaas tot de dag van vandaag. Je schrijft: “Hier moet ik even op ingaan want zo schaart deze heer zich hoogstwaarschijnlijk onbedoeld onder de ‘racisme is normaal’-roepers” Maar dit komt ook omdat het etiket “racisme” in het hedendaags spraakgebruik ook geplakt wordt op dat wat jij (als ik je goed begrijp) discriminatie noemt. In de artikel maak bespreek je de begrippen vanuit wetenschappelijk discours, niet gelijk aan hoe deze begrippen in maatschappelijk debat (zeker niet social media) worden gebruikt.

marcelhermus
marcelhermus20 jun. 2020 - 14:17

Heb 1 aantekening op verder een best goed stuk. Religies zijn helaas nog steeds wel vaak een reden om elkaar de hersens in te slaan.

1 Reactie
LaBou
LaBou 20 jun. 2020 - 16:46

Deenige reden om elkaar de hersens in te slaan is macht over een ander. En of daar als camouflage nou religie, nationalisme of economische en geopolitieke belangen voor gebruikt worden doet in feite niet ter zake. Uiteindelijk gaat het om poen en daarmee macht.

Frits Jansen
Frits Jansen20 jun. 2020 - 14:07

Het woord "discriminatie" betekent letterlijk "het maken van onderscheid". Economen kennen bij voorbeeld het begrip prijsdiscriminatie, want betekent dat je de een meer voor een bepaalde dienst laat betalen dan de ander, bijv. omdat hij een vlieg- of treinticket langer tevoren boekt. Juridisch staat discriminatie voor het ten onrechte maken van onderscheid, ten nadele van degene die het betreft. Dat kan zijn om iemands huidkleur ("ras"), en dan noemen we het racisme. Of op grond van iemands afkomst, en dan noemen we het klassisme. Enzovoorts. Ik geloof dat de schrijver nog een andere vorm van discriminatie op het oog heeft, waarbij de betrokkene (of betrokken groep) niet zozeer concreet nadeel ondervindt, maar moreel wordt beschadigd, door generalisaties en stereotyperingen. Dat was bijv. bij VI aan de orde.

1 Reactie
johnvangulik
johnvangulik21 jun. 2020 - 8:21

"Ik geloof dat de schrijver nog een andere vorm van discriminatie op het oog heeft, waarbij de betrokkene (of betrokken groep) niet zozeer concreet nadeel ondervindt, maar moreel wordt beschadigd, door generalisaties en stereotyperingen. Dat was bijv. bij VI aan de orde." Beste Frits, Ik deel u mening dat de opmerking van Derksen niet racistisch is. Het is een grap, geslaagd of niet hangt af van de ontvanger. U spreekt over morele beschadiging. Ik vraag mij af welk waardeoordeel u hier aan verbindt? Als u stelt dat dit verboden moet worden, stelt u dan dat elke vorm van satire / comedy bij voorbaat moet verboden worden / in de kuisheidsgordel van een morele toetsingscommissie moet worden opgesloten? Vindt u dat Derksen deze opmerking niet had mogen maken omdat de persoon over wie de grap gemaakt werd zwart is? Zo ja, valt dit dan niet onder u definitie racisme? Of vindt u dat de grap van Derksen moet kunnen? Het lijkt mij niet, aangezien u reactie op het artikel over MOJO en VI: "Dat hele VI is racistisch. Praatjes van borrelende oude mannen zonder maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel. Maar Derksen is ook een bluesexpert en promotor. Als hij een kerel is maakt hij nu een duidelijke keuze." Is Derksen nu wel of niet een racist , of doet hij aan morele beschadiging? En u, wat doet u met uw reactie: Morele beschadiging? Zo ja, zou u reactie geschrapt of toegelaten moeten worden?

HarryHap
HarryHap20 jun. 2020 - 12:56

"Ras en huidskleur zijn moderne categorieën die geen rol speelden voordat Europa het kolonialisme introduceerde." Dit is echt onbedaarlijke nonsense. Ik heb jarenlang in Indonesie gewoond en daar staat de zwarte medemens echt helemaal onderaan op de trap. Wilt u ons nu echt wijsmaken dat de Indonesiers dit van de Hollanders in de koloniale tijd hebben geleerd? En voordat de Hollanders daar voet aan bodem zetten alles koek en ei was? En de Japanners hebben ras en huidskleur geleerd van de Hollanders op Dejima, waar voor het contact met de Hollanders deze concepten de Japanners vreemd waren? Vervolgens blijkt hieruit natuurlijk (volgens u althans) dat alleen blanke mensen racist kunnen zijn en als de blanke mens er niet was geweest het nu een hele mooie wereld zonder racisme zou zijn...

2 Reacties
Stingray Ray
Stingray Ray20 jun. 2020 - 18:57

@HarryHap, Mooie reactie van u, Terwijl ik dit lees bedenk ik me: heel lang geleden werd er onderscheid gemaakt tussen mensen die op het land werkten en de niet landwerkers(hogere financiële status) Mensen die op het land werkten waren donkerder van kleur, er zijn periodes in de geschiedenis geweest dat mensen zo licht mogelijk wilde zijn, dit gaf status aanzien, macht. Dus de werkelijke discriminatie die er was was waarschijnlijk niet de kleur maar de status, de kleur werd gebruikt om te profileren.. Vandaar dat ik me wel goed kan vinden in uw stuk.

Salama.
Salama.21 jun. 2020 - 6:45

In India schijnt dat ook al eeuwenlang zo te werken. Hoe donkerder de huidskleur van de Indiër, hoe lager deze op de sociale ladder staat.

Coene ridder
Coene ridder20 jun. 2020 - 11:51

Joh, ik dicht zakelijjk altijd eigenschappen toe aan opleiding. Dat is handig bij het goed invullen van een taak of baan. Persoonlijk geef ik de voorkeur aan een breed veld van personen die ieder hun inbreng of aanvulling geven aan het leven. Mag dat?

3 Reacties
CharlesdeValois
CharlesdeValois20 jun. 2020 - 16:43

En hoever gaan we met begrippen als mooi en lelijk en jong en oud? Op de werkvloer hoor ik nog zeggen dat een wat oudere werknemer zich erover beklaagde dat hij zich weggepest voelde, ongeacht de staat van dienst en opleiding.

Coene ridder
Coene ridder20 jun. 2020 - 17:36

@charles nu ben ik een oudere werknemer, maar binnenkort begin ik gewoon bij een nieuwe werkgever. En ach.. pestgedrag is nogal infantiel. Waarom zou je je daar druk om maken?

CharlesdeValois
CharlesdeValois21 jun. 2020 - 12:23

Ben heel erg blij voor je, maar anti pest protocollen bestaan er niet voor niks?