Waarom NRC de wolf van Oppenheimer terecht weigerde

Abdelkader Benali begrijpt het wel dat hij niet langer deel uit kan maken van de jury voor de Inkspotprijs, omdat hij zich in het openbaar negatief heeft uitgelaten over een cartoon van Ruben Oppenheimer. Dan ben je niet objectief meer. Vers twee is of hij gelijk had met zijn kritiek en of het een juiste beslissing van de NRC was om de gewraakte tekening van de site te halen.

Censuur Met vrijheid van meningsuiting of censuur heeft dit in het geheel niets te maken. Elke redactie bepaalt zelf wat ze toelaat op grond van de eigen criteria. Wie vrij spel wil hebben moet maar een facebookpagina aanmaken. Als het goed is zijn zulke criteria duidelijk. Zo voert de NRC het motto lux et libertas, dat al in 1830 of zo in de kop werd gezet door J.W. van der Biesen. Het betekent “licht en vrijheid”. Dit geeft aan dat de NRC, een fusieproduct van de Nieuwe Rotterdamsche Courant en het Algemeen Handelsblad een liberale traditie heeft van een jaar of honderdtachtig.

De vraag is dan: past een karikatuur als de onderhavige in een vrijzinnige krant? In zo’n omgeving moet uiteraard heel veel kunnen. De bedding is breed maar er zijn wél oevers. Een belangrijk element in de liberale traditie is in ieder geval dat men probeert te allen tijde de hersens te gebruiken en niet de onderbuik. In het eerste nummer van de Nieuwe Rotterdamsche Courant stond dat de redactie zich verre wilde houden van de waan van de dag. Tegelijkertijd zijn echte liberalen altijd bereid om hun eigen oordelen te relativeren. Zij kijken graag in de lachspiegel. In de negentiende eeuw hadden ze er zelfs al vroeg een speciaal weekblaadje voor, de Uilenspiegel.

Past dan de karikatuur van Ruben Oppenheimer in de bedding van de liberale rivier? Ze was bedoeld om een artikel van Abou Jahjah te illusteren maar wat allereerst opvalt is dat ze net zo goed bij heel wat opiniestukken van anderen geplaatst had kunnen worden. Wij zien geen karikatuur van Abou Jahjah maar van de Grote Boze Wolf in de versie van Disney. De Volkskrant meent weliswaar de trekken van de Vlaams-Libanese bezorgde Bürgerschreck in de spotprent te herkennen maar dan moet je wel heel erg je best doen.

Slechterik Midas Wolf is de slechterik in goedmoedige stripverhalen uit de Disney-fabriek, waarbij oude Engelse sprookjesfiguren gemengd werden met de rijke Afro-amerikaanse verteltradities op de plantages in het Zuiden van de VS. Daarin zijn de zwakken en de machtelozen de sterke dommekrachten en lompe heersers altijd te slim af. Midas is onhandig, heeft zijn brave zoon tegen zich en krijgt nooit wat voor elkaar. Ook heeft hij steeds problemen met meneer Beer, meneer Vos en broer Konijn, die een Afrikaanse oorsprong hebben. Aan lezers van de Donald Duck zijn zij welbekend.

Alles wat daaraan zou kunnen herinneren is door Oppenheimer weggetekend. Bij hem zien wij een ándere Midas Wolf. Hij draagt bij wijze van vermomming een van de drie biggetjes, die daartoe zojuist is opengesneden. Het bloed druppelt op Midas’ vertrokken muil. Dit is geen wolf in schaapskleren maar een monster dat zich hult in de huid van zijn slachtoffers. Deden de Azteken ook: dansen met de huid om van hun gevilde mensenoffers. Deze Midas is niet het kwaad dat pootje wordt gelicht maar het kwaad dat overwint. Dat is andere koek. Dat is geen lachspiegel meer. Dat is wat een tot op heden betreurde politicus aan het begin van deze eeuw demoniseren noemde.

Zonneklaar Alles wordt helemaal zonneklaar als wij ons voorstellen hoe de redactie de plaat zou gebruiken bij stukken van andere auteurs: Benjamin Netanyahu? Rabbijn Lode van de Kamp? In Washington is een bekende site gevestigd, Memri , die beelden van dit allooi uit de Arabische wereld verzamelt en nog eens publiceert om daarmee de Israëlische zaak te dienen. Oppenheimer was een goede kandidaat geweest als de redactie zijn tekening inderdaad bij een opstel van Netanyahu of Van de Kamp had geplaatst.

Hoe komt het dat de wolf van Oppenheimer zo multifunctioneel is? Abou Jahjah duidt zich even aan als grote boze wolf maar voor het overige heeft de tekening geen enkele betrekking op wat Abou Jajah in zijn artikel te berde bracht. Niet het betoog maar de persoon wordt in een kwaad daglicht gesteld. De tekening is onverbiddelijk. Zij ademt haat. Elke dubbele bodem is afwezig. Conclusie: niets voor een liberale krant met traditie, niets voor die heldere stroom. De wolf en het bloedende biggetje zijn meer op hun plaats in de moerassen waar bijvoorbeeld GeenStijl zich ophoudt. Oppenheimer heeft zijn tekening bij het verkeerde medium ingediend.

Afbeelding: screenshot YouTube