Waarom meer dan twee kinderen krijgen egocentrisch is

Er is een dingetje gaande op mijn twittertimeline. Ik heb wat mensen boos gemaakt, geloof ik. Of ik heb er in ieder geval voor gezorgd dat veel mensen zich aangevallen voelen. De aanleiding is een column die ik publiceerde in het blad OneWorld. En in die column beschrijf ik waarom ik het krijgen van meer dan twee kinderen als een egocentrische daad zie. Met het krijgen van meer dan twee kinderen draag je namelijk bij aan de groei van onze wereldbevolking.

Ik schreef het stuk na een eerdere discussie op hetzelfde platform, iemand schreef toen het volgende: “Mensen die ‘geen kinderen willen omdat het slecht voor het milieu is’ kiezen er gewoon om persoonlijke redenen voor ze niet te willen. Ze weten dat. Er is niets moreel verheffends aan. Anders zouden ze zich wel inzetten voor vrijwillige geboortebeperking in Afrika.” 62 retweets zag ik, en 187 likes. Er ontstond een ellenlange lijst met instemmende reacties en die enkeling die twijfelachtig reageerde kreeg als respons: “Er zijn NUL mensen die graag kinderen willen en ze toch niet nemen omdat het slecht is voor het milieu. NUL.”

Ook ik reageerde. Want ik heb me, in iets genuanceerdere termen dan het verhaal van de twitteraar, inderdaad om deze reden laten steriliseren. En ik heb daar een film over gemaakt met de titel SAVE OUR CHILDREN. Maar de twitteraar wimpelde het af als: “excentriek en doorzichtig”.

Die sterilisatie, dat is nu ongeveer vier en een half jaar geleden. De reden voor mijn beslissing om nooit kinderen op deze wereld te zetten is kort gezegd dit: de wereldbevolking is in de afgelopen 120 jaar van een miljard naar 7,6 miljard gegroeid en de prognose is dat we nog zullen doorgroeien tot ongeveer 11,4 miljard in het jaar 2100. We raken door onze grondstoffen heen en een van de belangrijkste hiervan is fosfaat. Dit is, om een idee te geven, net zo belangrijk voor al het leven als zuurstof. Het is een grondstof die planten uit de bodem halen (en wij uit de planten) en wanneer we van een uitgeputte bodem spreken dan is dit veelal wat we missen. Dit betekent dat we binnen nu en niet al te lange tijd een stijging in voedselprijzen zullen gaan zien, omdat de prijs van fosfaat door schaarste omhoog zal vliegen.

Visualiseer je eens wat er gebeurt wanneer voedsel wereldwijd (veel) duurder wordt. Wij, hier in Nederland, zullen dat nog wel kunnen overbruggen. Maar heel veel mensen niet. Ik geloof dat dat wat wij nu een ‘vluchtelingencrisis’ noemen, peanuts is in vergelijking met wat er dan gaat komen. En ‘dan’ is niet over een paar honderd jaar. Nee, ‘dan’ gaan wij allemaal nog meemaken. (En dan heb ik het nog niet over klimaatproblematiek, zoetwaterschaarste en andere schaars wordende bronnen.)

Er zijn in de afgelopen jaren behoorlijk wat mensen geweest die mijn besluit afdeden als totale onzin omdat (en ik ga nu wat veelgehoorde argumenten opsommen) ‘Nieuwe kinderen ook nieuwe oplossingen kunnen bedenken’, ‘We heus wel een oplossing zullen vinden voor fosfaattekorten’, ‘Er nu minder honger is in de wereld dan ooit’ en ‘De mensen in Afrika veel meer kinderen krijgen, dus zíj moeten maar stoppen met het baren van baby’s’.

Om te beginnen is het nogal een belasting op een nieuwe generatie om nu nog ongeboren kinderen op te zadelen met het oplossen van problemen die wij hebben gecreëerd. Dit nog los van het gegeven dat niet alleen de bevolking groeit, maar dat met die bevolking ook onze problemen groeien. Dus het vinden van een oplossing aan de volgende generatie uitbesteden werkt per definitie contraproductief. Fosfaat kunnen we niet bijmaken en om fosfaat te herwinnen moet het eerst op de politieke agenda en in het algemene bewustzijn komen. En met theoretische deeloplossingen komen we nog nergens. Ook dit gaat ‘m dus niet worden.

Er is procentueel gezien inderdaad minder honger, maar in absolute getallen is er juist meer honger dan ooit. Meer dan een miljard mensen hebben onvoldoende te eten en dat is meer dan de wereldbevolking 120 jaar geleden. Dit aantal stijgt bovendien sinds twee jaar weer.

In Afrika krijgen mensen inderdaad gemiddeld meer kinderen dan hier. Maar onze voetafdruk is 4 tot 6 keer groter per persoon. Dat betekent dat 1 kind hier gelijk staat aan 5 kinderen daar. Dus wijzen naar Afrika en roepen dat zij maar aan geboortebeperking moeten gaan doen omdat de groei daar zo groot is, is niet helemaal terecht omdat je daar feitelijk mee zegt dat ‘zij’ geen recht hebben op de welvaart en gezondheid die wij onszelf al decennia gunnen. Het gegeven dat wij hier gemiddeld dus minder dan twee kinderen per koppel krijgen is dus niet een geheel fair argument omdat je het niet los kan zien van consumptie en een voetafdruk. Bovendien kost een cultuuromslag van minder kinderen krijgen gewoon tijd. Je zou kunnen stellen dat mensen in grote delen van Afrika nog even aan het idee moeten wennen dat hun kinderen niet waarschijnlijk voor hun derde levensjaar sterven (wat hier een eeuw geleden ook volstrekt normaal was). Dat is in de basis goed nieuws, maar het vergt wereldwijd een volgende cultuuromslag die zou moeten leiden tot een groot taboe op meer dan twee kinderen per koppel én op grote vermindering in consumptiegedrag.

Wanneer we naar de geschiedenis kijken dan blijkt dat dat laatste het meest problematisch is. Consumptie groeit bij meer welvaart. We worden ouder bij meer welvaart. En ook al neemt geboorte af (bij meer welvaart), onder de streep wordt de belasting per persoon dan zó groot dat je alsnog van groei moet spreken en een (zeer) grote bevolkingskrimp noodzakelijk is. En ja, inderdaad. Dan ligt de oorzaak van het probleem toch weer bij ons in het westen.