Waarom kun je geen recht spreken met een hoofddoekje op?

Moet de overheid neutraal zijn? Dit is een onzinnige vraag waarop alleen maar onzinnige antwoorden kunnen komen. De overheid is niet iemand en de overheid is dus niet neutraal of partijdig. De overheid dat is gewoon ons publiek orgaan en de overheidsambtenaren dienen simpelweg de regels uit voeren die we met zijn allen, alles behalve neutraal maar juist zeer politiek ingekleurd, hebben opgesteld. Dat dienen die overheidsdienaren te doen zonder aanzien des persoons en volgens het gelijkheidsbeginsel. Iedereen is het hierover eens, een debat over deze volgens sommige opinievormers cruciale vraag is daarom geheel overbodig. Wie zich voelt aangetast in zijn rechten, slecht behandeld door een ambtenaar, heeft daarvoor een rechtsgang.

De volgende vraag is of aan overheidsdienaren zichtbaar mag zijn welk geloof ze aanhangen. De vraag of hun ras of hun sekse zichtbaar mag zijn, wordt niet meer gesteld. Zover is onze beschaving wel gevorderd, al kostte het enige tijd. Iedereen gaat er vanuit dat mannen en vrouwen, zwarte, groene of gele ambtenaren de regels even eerlijk en oprecht uitvoeren als blanke, bruine of rode ambtenaren. Je kunt ambtenaren nu eenmaal niet op uiterlijk gelijkschakelen en gegeven ons antwoord op de eerste vraag is dat ook onnodig. Ze voeren immers, in al hun variëteit, gewoon onze regels uit.

Wat is dan het probleem met de zichtbaarheid van iemands geloof? Kan een moslim minder goed zijn of haar ambtenarenwerk doen als een katholiek, een protestant of een seculier? Het antwoord op deze vraag is nee als het hem of haar verhindert de regels gelijk uit te voeren. Zo mag je van refo’s die problemen hebben met het homohuwelijk verlangen dat ze gewoon de regels uitvoeren en die huwelijken sluiten of een andere baan zoeken. Dat geldt evengoed voor moslims en of ze een hoofddoekje dagen doet er dan niet toe, zoals de gereformeerdheid van een weigerachtige huwelijksambtenaar ook niet op zijn voorhoofd gestempeld staat. Wie zijn werk niet kan doen omdat zijn geloof dat verhindert moet elders emplooi zoeken. In overheidsdienst is dat niet anders dan elders.

Een hoofddoekje verandert niets aan deze algemene regel. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat een rechter met een hoofddoekje minder goed recht zou kunnen spreken dan een rechter zonder hoofddoekje. Moet een rechter er neutraal uitzien? Wat betekent dat? Is het een absolute voorwaarde dat rechters, openbare aanklagers en advocaten er allemaal hetzelfde uitzien? Nee, natuurlijk niet. In het proces Wilders is de wereld van sociaal cultureel verschil tussen de openbare aanklaagster, de rechter en de advocaat van de verdachte onmiddellijk zichtbaar. Niemand die daarover klaagt. En terecht.

Ze dragen allemaal een toga. De toga is een symbool. Die geeft aan dat op dat moment de persoon in kwestie een vertegenwoordigende rol speelt. Of die persoon man of vrouw is, zwart of wit, moslim of katholiek, is irrelevant. De toga maakt iedereen symbolisch gelijk. Wat verandert een hoofddoekje daaraan? Dat iemand laat zien dat zij een moslima is? Dat kan alleen maar een probleem zijn als u denkt dat moslims geen recht kunnen spreken en dan hebben we een heel andere discussie.

Ambtenaren die recht spreken zijn de meest bijzondere categorie van overheidsdienaren. Wat voor hen geldt, geldt daarom des te sterker voor de ambtenaren aan ons loket. Ze moeten hun werk doen, namelijk de regels uitvoeren en hoe ze eruit zien, is niet relevant. Mag niet relevant zijn.

Laten we daarom ophouden met te zeuren over een ‘neutrale overheid’ en de mogelijke schending daarvan als een overheidsdienaar een hoofddoekje draagt. Het is een schijndiscussie over non problemen. Het zou de rechtsstaat juist versterken als de uitvoerders van overheidsbeleid, van onze regels, in al hun verscheidenheid oprecht en naar geweten en volgens de principes van de rechtsstaat hun werk doen. Dat is niet neutraal, dat is gewoon de regel. De uitvoerders zijn geen robotten, het zijn gewoon mensen die hun werk doen. Als ze dat werk goed doen, is er geen enkele reden om je druk te maken over sekse, politieke voorkeur, geloof of wat dan ook.