Waarom kettingzaag-kapitalisten socialisten meer vrezen dan het totalitarisme dat zijzelf mogelijk maken

Voormalig ministers Roger van Boxtel (D66) en Cees Veerman (CDA) bepleiten dat D66-leider Rob Jetten GroenLinks-PvdA moet opgeven en snel een minderheidskabinet met VVD en CDA moet vormen, omdat Nederland zo snel mogelijk een nieuw bestuur nodig heeft. Volgens hen moet de VVD uit haar blokkade komen en is een minderheidscoalitie ‘onvermijdelijk’. We kunnen dus stellen: het HaringPAC van Sijthoff lijkt te slagen.

Een groep mediaprofessionals rondom Sijthoff duwde VVD–CDA–D66 vooruit met het initiatief Stem voor Stabiliteit en zette praktisch GroenLinks-PvdA neer als even radicaal als de PVV. NRC droeg — bewust of onbewust — bij om deze coalitie te verwezenlijken. Eerst was er branded content voor D66 tijdens de verkiezingscampagne en daarna de succesvolle karaktermoord op informateur Hans Wijers — die natuurlijk in de privésfeer al had laten vallen dat GroenLinks-PvdA niet zo eng is als de haringheren beweren.

Wat van Boxtel en Veerman nu “pragmatisme” noemen, is eerder een voltooiing van een proces dat op de HaringPAC al in gang werd gezet: de beeldvorming dat alleen een midden zonder GroenLinks-PvdA stabiliteit kan bieden.

Zoals Simon Neefjes – een van de initiatiefnemers – zei, had “de politiek guidance nodig”. De timing is té toevallig. Nu wordt er gedaan alsof niemand om de blokkerende VVD heen kan. Niet omdat men er echt niet omheen kan, maar omdat er een hele mediacampagne is geweest, die min of meer beweerde dat alleen de voorgeschreven middenvariant legitiem zou zijn.

Kettingzaag-kapitalisme
Het grote geld wilde een centrumrechts middenkabinet met de VVD. Een VVD die liever Antifa dan Forum voor Democratie verbiedt — als we naar hun motiestemgedrag kijken. Je kunt kort door de bocht zeggen dat deze VVD dus pro-fascisme is — wat niet volledig onterecht zou zijn — maar dan doe je de analyse tekort. De VVD tegenwoordig loopt als een schoofhondje — eh, schoothondje achter de Argentijnse president Javier Milei en zijn minister van Deregulering Federico Sturzenegger aan.

Met Sturzenegger had de VVD ook een ontmoeting. Als je constant GroenLinks-PvdA uitsluit, houd je vanzelf tijd over. De VVD heeft al plannen in hun partijprogramma die rechtstreeks uit deze denkschool komen: het uitkleden van het ontslagrecht, verzwakking van vakbondspositie in cao-onderhandelingen, beperking van demonstratierechten “bij ordeverstoring.”

Mensenrechten worden dan een “dwanginstrument”, vakbonden een kartel, en antidiscriminatiewetgeving — zoals ons eigen Artikel 1 van de Grondwet — staatsrepressie. Als een bakker geen taart voor een homostel wil bakken, dan is dat volgens Milei ondernemersvrijheid. Hij erkent de discriminatie wel, maar vindt dat een ondernemer zelf mag bepalen wie hij bedient en wie hij de toegang tot zijn terrein ontzegt.

De ‘oplossing’ voor dat stel is een boycot — ironisch genoeg precies wat rechts “cancelcultuur” noemt. Die homofobe bakker gaat dan in theorie failliet door zijn eigen horkerigheid. Het probleem is alleen dat als alle bakkers discrimineren, jij moet trouwen zonder taart. Daarom nemen socialisten het bewust op voor minderheden. Gelukkig mag je in ‘onze dictatuur’ naar de rechter. Let them eat cake!

Daarom zijn socialisten voor hen gevaarlijk
Logischerwijs ziet Milei daardoor socialisten als gevaar nummer één, aangezien socialisten niet alleen zijn beleid bekritiseren, maar het fundament van zijn ideologie willen doorbreken. Zo wordt fascisme een secundaire dreiging. Als je het werk van Friedrich von Hayek — dat Milei ook onderschrijft — erop naslaat, zie je dat klassiek liberalen zoals hij denken, dat fascisme een logisch gevolg is van het socialisme. Om Road to Serfdom te citeren:

“Few are ready to recognise that the rise of Fascism and Nazism was not a reaction against the socialist trends of the preceding period, but a necessary outcome of those tendencies.”

Volgens Hayek gaat een centraal geleide economie – of die nu socialistisch of fascistisch is – ontsporen in totalitarisme. Voor hem was het dus geen toeval dat fascisme in een verzwakte Weimarrepubliek kon opstaan zodra vrije markt en rechtsstaat onder politieke druk kwamen te staan. Volgens die logica vormen vakbonden een ‘monopoliemacht’ die de markt verstoort — een stap richting dwang en totalitarisme.

Deze theorie is echter allang weerlegd door de Scandinavische landen, die met sterke sociale voorzieningen al jaren de meest stabiele democratieën van de wereld waren. Hoewel ook in de Scandinavische landen rechts-populisme opkomt, behouden zij over het algemeen — mede dankzij een relatief stevig sociaal vangnet en institutionele tradities — meer politieke stabiliteit en sociale rechtvaardigheid dan veel landen waar neoliberale hervormingen en deregulering verder zijn doorgedrongen.

Neoliberaal Nalatenschap
De meeste mensen zouden liever in een Noors of Zweeds welzijnsland wonen dan in de Verenigde Staten of Groot-Brittannië — waar sociale vangnetten en grondrechten worden afgebroken om totalitaire wetten mee op te bouwen. Hoewel de realiteit Hayeks theorieën verplettert, lijken dit steeds meer de ideologische veren van de nieuwe VVD te zijn. Ze hebben in hun partij een stroming genaamd Klassiek Liberaal. De partijideoloog Patrick van Schie is daar ook onderdeel van en zag geen problemen om weer met de PVV in zee te gaan.

De logische bondgenoot in deze redenering is niet de democratie van georganiseerde arbeiders, maar het kapitaal: deze werknemers verstoren immers de markt door eerlijke lonen te eisen. De lobby rond Sijthoff, vastgoedgeld en fiscalisten wil geen midden dat vermogen en winsten zwaarder belast. Een sterke publieke sector — laat staan sociale zekerheid — geldt voor hen niet als stabiliteit, maar als bedreiging van het eigen rendement.

Dat verklaart waarom rechts totalitarisme wordt gebagatelliseerd door bijvoorbeeld Patrick van Schie. Als ingrijpen in de economie per definitie totalitaire ontsporing is, dan is fascisme automatisch een secundair — of zelfs links — probleem. Zo ontstaat een ironische paradox: hoe extremer het marktliberalisme, hoe minder oog voor de autoritaire gevaren ernaast. Dat is precies waarom figuren als Martin Bosma en Alice Weidel graag beweren dat fascisme ‘socialistisch’ zou zijn: niet omdat het historisch klopt, maar omdat het elke waarschuwing voor extreemrechts neutraliseert. Zo wordt het gebrek aan fatsoen erger gevonden dan de ideeën zelf — en kon ‘Geert Milders’ op het toneel komen.

De haringheren ‘redden’ ons van de pauperproleten
Want als totalitarisme altijd links is, dan kan rechts nooit fascistisch zijn. Dan verschuift elke waarschuwing — of die nu over racisme, arbeidersrechten of mensenrechten gaat — richting een karikatuur genaamd ‘woke.’ Terwijl het rechterkamp elkaar geruststellend influistert dat zij de ware verdedigers van de vrijheid zijn, sluipen antidemocratische tendensen en haat onder de radar binnen: niet als bedreiging van de democratie, maar als noodzakelijke verdediging tegen ‘die woke gekkigheid’. Zo kan Lidewij de Vos van Forum voor Democratie een motie indienen om Antifa te verbieden.

Nederland hoeft geen Weimar te herbeleven om te ontsporen — wij hebben onze eigen neoliberale variant al jaren aan het gisten. Vanaf Kok, via Fortuyn, langs Rutte, tot dit moment: stap voor stap werd de overheid ontmanteld, de publieke sector verwaarloosd, arbeidsrechten uitgehold en het politieapparaat versterkt tegen wie ‘te luid’ is. Wat we nu zien is geen koerswijziging; het is het eindstation van beleid dat macht structureel bij kapitaal legt en democratische tegenmacht als ‘overlast’ beschouwt.

Dat is waarom GroenLinks-PvdA moest worden uitgeschakeld voordat het spel überhaupt begon. De angst is dat mensen die níét worden uitgenodigd op haringparty’s dan iets meer stabiliteit krijgen. Het HaringPAC heeft zijn doel bereikt: de schijn wordt gewekt dat het “midden” Nederland heeft gered van de “Schultenbräu-drinkende PVV-tokkies.”

Ondertussen wordt ons land uitgeleverd aan de werkgevers en huisbazen van deze bierkrat-kruisvaders. De pandjesbazen en kantoorkolonisten zijn banger voor vakbondsmacht en betaalbare huren dan voor gewelddadige deportaties. De heren in overhemd steken op het Malieveld geen politieauto’s in brand, maar wel jouw democratie — onder het mom van “de politiek guidance geven.”

Die pauperproleten op het Malieveld krijgen volledig terecht straf voor hun kampvuur in een politiewagen, terwijl de pyromanen in pak wegkomen met hun eigen brandstichting. Het gebeurt met wat minder vuurwerk en rondvliegende stenen, maar het gevaarlijkste vandalisme tegen de democratie komt in maatpak — en ze krijgen er nog haring en een kettingzaag bij als beloning.

Want een regent eet haring met een servet, niet uit een blik.