Waarom is rechts niet hartstochtelijk voor een basisinkomen?

Een enquête schijnt aan te geven dat dertig procent van de Nederlandse bevolking wel wat ziet in een basisinkomen voor iedereen. Het rechtse weblog Dagelijkse Standaard verzuchtte daarop dat gelukkig een grote meerderheid bij zinnen gebleven was. Die blijdschap is onbegrijpelijk.

Rechts zou de gedachte van een basisinkomen voor iedereen moeten omhelzen want daarmee zou het eindelijk zijn idealen kunnen verwezenlijken. Zelfs het gedachtegoed van de radicale individualiste Ayn Rand kan dan eventueel in de praktijk worden gebracht.

Het basisinkomen is misschien het best te vergelijken met een levenslange AOW. Iedere Nederlander krijgt vanaf geboorte tot dood maandelijks een bedrag van de overheid ongeacht verdere inkomsten of verdiensten. Dit komt in de plaats van het sociale stelsel. Het bedrag moet hoog genoeg zijn om op een sobere manier van te kunnen leven. Uiteraard bespaar je kosten door te gaan samenwonen enzo. Al dat soort veranderingen in de persoonlijke situatie hebben geen gevolg voor het basisinkomen. Uiteraard kan daardoor het grootste gedeelte van de verzorgingsstaat zoals we die nu kennen worden ontmanteld met de bijbehorende bureaucratie.

Rechtse mensen zijn daar vreselijk tegen omdat bij hun elke gedachte die met gratis geld kan worden geassocieerd, tot blinde woede leidt. Daar worden mensen maar lui, vadsig en bankhangerig van, zeggen zij met hun pessimistische visie op het ambitieniveau van de burger (of van zichzelf?) Daardoor missen zij het grote voordeel.

Wie te allen tijde terug kan vallen op een onaantastbaar basisinkomen, komt in een positie om risico’s te nemen. Dan is het haalbaar voor jezelf te beginnen en heel langzaam een klantenkring op te bouwen. Versoepeling van het ontslagrecht wordt onder zulke omstandigheden veel meer bespreekbaar dan tot nog toe. En waarom zou je werkgevers nog verplichten om van zieke werknemers twee jaar het volledige inkomen door te betalen? Een basisinkomen legt ook de basis voor een samenleving met flexibele en ondernemende burgers. Nu zitten de meeste mensen nog vast in een baan of een routine omdat zij geen risico durven nemen. Gewoon omdat je daar financieel houvast voor nodig hebt.

De laatste maanden trok een toneelbewerking van Ayn Rands bekende roman The Fountainhead volle zalen. Die gaat over een briljante architect wiens creativiteit wordt gefnuikt door excessieve regelgeving en een maatschappij die zich altruïstisch noemt maar in feite onderdrukt. Aan dit alles ligt Rands ideologische uitangspunt ten grondslag: egoïsme en het nastreven van eigenbelang leidt uiteindelijk tot de hoogste prestaties en het grootste geluk voor iedereen. Daarom moet de overheid alleen voor veiligheid zorgen en vooral de bescherming van het particuliere bezit. Elke staatsbemoeienis die het algemeen welzijn beoogt is uit den boze, van sociale voorzieningen tot een verbod op drugs want altruïsme ketent het genie en remt de vooruitgang.

Het grote bezwaar tegen zo’n samenlevingsopbouw luidt als volgt: het genie wordt juist in zo’n nachtwakersstaat gefnuikt omdat veel mensen de kans niet krijgen om zich te ontwikkelen. Wie dat niet gelooft, moet maar eens een wandeling gaan maken in Dacca, Calcutta of Manila. Met een basisinkomen voor iedereen valt dit bezwaar voor een belangrijk deel weg. Het is in feite de triomf van het kapitalisme en de risicosamenleving.

Waarom is rechts niet hartstochtelijk voor een basisinkomen? Waarom snijdt het zichzelf zo de pas af?

Naschrift: volgens dit artikel is een basisinkomen op AOW-niveau bereikbaar. Wie een hogere levensstandaard nastreeft, moet dus naar extra verdiensten zoeken.

Volg Han ook op Twitter

Het nieuwste boek van Han is De Mooiste Jaren van Nederland (1950-2000)

cc-foto: ING