Waarom is Omtzigt zo onduidelijk over zijn toekomstige rol?

Wees duidelijk over je eigen positie.

Het nieuws over de verkiezingscampagne wordt al weken gedomineerd door Pieter Omtzigt, en dan met name over de vraag of hij wel of niet premier van Nederland wil worden. Je zou zeggen dat Omtzigt daar een goed verhaal bij zou kunnen hebben, maar niets is minder waar. Eerst deze week gaf hij duidelijk aan dat hij het liefst fractievoorzitter wil zijn van zijn grote fractie, maar laat in het midden of hij na de verkiezingen toch nog van gedachten veranderd.

Het is voor mij onduidelijk waarom hij dit doet, juist omdat hij zo’n duidelijk verhaal zou kunnen hebben over de bestuurscultuur die hij voorstaat, en de rol die hij vanuit de Tweede Kamer daarbinnen zou kunnen spelen.

Omtzigt wil een andere bestuurscultuur. Die wens komt ondermeer voort uit zijn eigen ervaringen als lid van de Tweede Kamer waar hij opliep tegen bewindspersonen die hem, en zijn collega’s, niet voorzagen van de juiste informatie om het belangrijke controlerende werk te kunnen den. Tegen wil en dank heeft hij, samen met Renske Leijten, het toeslagenschandaal boven water gekregen. Als dank daarvoor nam de premier de vrijheid om te streven naar een “functie elders” voor hem, juist omdat hij zijn controlerende taak zo serieus nam.

Dat de Tweede Kamer, met de middelen die zij nu heeft, de controlerende taak niet serieus kan uitvoeren, heb ik zelf mogen ervaren tijdens mijn lidmaatschap van de Tweede Kamer in het tweede kabinet-Rutte. Een voorbeeld. Als ik een debat had met een minister of staatssecretaris was ik blij met een halve medewerker voor de ondersteuning, terwijl de bewindspersoon vijf ambtenaren ondersteuning had in de Tweede Kamer, met nog eens een dozijn ambtenaren die vanuit het ministerie digitaal meekeken met het debat. Het aantal keren dat ik onvoldoende informatie kreeg naar aanleiding van gestelde Kamervragen is talrijk. Het kabinet was de baas, niet de Tweede Kamer!

Dat Omtzigt een belangrijk punt maakt met zijn bestuurscultuur, waaronder een veel prominenter positie van de Tweede Kamer, is kraakhelder. Bij die door hem gewenste werkelijkheid past een sterke Tweede Kamer, van waaruit beleid wordt bepaald, en van waaruit de uitvoering stevig wordt gecontroleerd. Daarbij past een ploeg van bewindslieden die, door de Tweede Kamer ingehuurd, loyaal dat beleid uitvoert en helder verantwoording aflegt. Daarbij past dat de voorman of -vrouw van een politieke partij in de Tweede Kamer blijft, zeker de voorman of -vrouw van de grootste partij.

En dat zou het verhaal van Omtzigt moeten zijn. Niet het wijfelende wel of niet op de vraag of hij premier wil worden. Niet de vraag of de positie van premier zich verhoudt tot een gezin in Enschede. Niet de vraag of hij het premierschap wel aankan met zijn burnout verleden. Nee, in de bestuurscultuur die Omtzigt voorstaat past een sterke man of vrouw, die met inhoud en gezag leiding neemt over het belangrijke werk wat hij of zij namens alle Nederlanders uitvoert: beleid bepalen en de uitvoering controleren.

Dus Pieter, wees duidelijk over je eigen positie, passend bij je verhaal over een nieuwe bestuurscultuur en de rol van de Tweede Kamer daarbinnen. En zoek een goede man of vrouw die, namens jou, en je collega’s in de Tweede Kamer, je beleid kan uitvoeren.