Joop

Waarom ik partij ben in een rechtszaak tegen het vakantieregister

  •    •  
17-05-2019
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
Waiting_room_Schiphol_Airport

© cc-foto: Steven Lek

Naar alle waarschijnlijkheid is de Europese PNR-richtlijn, ook wel het vakantieregister, strijdig met het Europees Grondrechtenhandvest. In de Kamer kregen we de handen niet op elkaar voor toetsing door het Hof
Ruim 13 jaar geleden voerde ik samen met een aantal collega Europarlementariërs en Bits of Freedom actie bij de luchthaven Zaventem. We hadden een acteur ingehuurd, die mensen het hemd van hun lijf te vroeg. Naar hun bestemming, met wie ze vlogen, wat het nummer van hun creditcard was en meer. Het doel was om hen bewust te maken van het feit dat al deze informatie verzameld werd door luchtvaartmaatschappijen, en vervolgens doorgestuurd naar de Verenigde Staten, zonder dat daar een wettelijke basis voor was. En ook zonder dat duidelijk was wat de toenmalige regering-Bush ermee ging doen.
De gegevensoverdracht werd door de Europese regeringen oogluikend toegestaan, uit angst voor Amerikaanse repercussies. Europa werd gechanteerd.
Nederlands verzet Inmiddels is er wel een wettelijke basis: een richtlijn, die in 2016 is vastgesteld en in 2018 in nationale wetgeving moest zijn omgezet. Nederland heeft zich hier lang tegen verzet. De toenmalige regeringspartijen VVD en PvdA dreigden zelfs naar het Europees Hof van Justitie te stappen. Volgens hun waren nut en noodzaak van de richtlijn niet aangetoond, en gelijk hadden ze. Want we hebben al de nodige afspraken staan om te kunnen kijken of iemand’s naam of paspoortnummer op een opsporingslijst voorkomt. Maar liefst 39 soorten gegevens mogen allang gedeeld worden om te kijken of een passagier een risico voor het land van bestemming vormt. De nieuwe richtlijn, de Passenger Name Record (PNR)-richtlijn, gaat verder. Die maakt het mogelijk dat alle gegevens, inclusief betaalgegevens, emailadressen en informatie over medepassagiers jarenlang beschikbaar zijn en blijven om mensen te profileren. Ook als ze het land al lang uit zijn.
Canada De Europese lidstaten spraken af om de PNR-richtlijn binnen twee jaar in nationale wetgeving om te zetten. Voor mei 2018 moest het zijn afgerond. Ondertussen speelde een rechtszaak over een PNR-verdrag tussen de EU en Canada. Volgens de Raad van State bevat dit verdrag op belangrijke onderdelen vrijwel identieke bepalingen als in de PNR-richtlijn staan. Ook dat verdrag maakte de opslag van veel passagiersgegevens voor lange tijd mogelijk, en voor andere doelen dan grenscontrole alleen. In 2017 oordeelde het Europees Hof van Justitie dat die bepalingen te ver gingen. Als mensen al vertrokken zijn uit een land, vormden ze ook geen risico meer. Er was daarom geen reden meer om informatie over hen te verwerken. Het verdrag werd ongeldig verklaard, wegens strijdigheid met het Europees Grondrechtenhandvest, en het daarin vastgelegde recht op privacy.
Dilemma Het oordeel van het Hof bracht de Tweede Kamer afgelopen jaar flink in de problemen. Het leidde er mede toe dat de deadline niet gehaald werd, en pas in 2019 gestemd werd over de nationale wet die dit “vakantieregister” (dixit Dijkhoff) zou opzetten. We worstelden ermee dat de Tweede Kamer aan de ene kant verplicht is om een Europese richtlijn in nationale wetgeving om te zetten. Maar aan de andere kant zijn we ook verplicht om niet te handelen in strijd met het Europees Grondrechtenhandvest. En gezien de uitspraak van het Europees Hof, die dateert ná het afspreken van de PNR-richtlijn, is er grote kans dat die laatste ook strijdig is met het Grondrechtenhandvest. Om precies dezelfde redenen als waarom de afspraak met Canada ongeldig is verklaard.
Proefproces Een meerderheid in de Tweede Kamer heeft ervoor gekozen om in te stemmen met het vakantieregister. GroenLinks, en enkele andere partijen, hebben aangedrongen op een toetsing door het Hof. Daar kregen we de handen niet voor op elkaar. Ik heb daarom nu een ongebruikelijke stap gezet. Ik heb me aangesloten bij een rechtszaak tegen de PNR-richtlijn. Zodat het Europees Hof van Justitie snel de kans krijgt om de richtlijn te toetsen, en we niet eerst jarenlang inbreuk plegen op de rechten van mensen zoals die beschermd zijn door het Grondrechtenhandvest.
De rechtszaak wordt aangespannen door de Duitse burgerrechtenorganisatie “Freiheitsrechte”. Om klagende partij te zijn heb ik een ticket gekocht (die ik later kan annuleren), en betaald met mijn creditcard. De vraag die voorligt is of die informatie jarenlang opgeslagen en verwerkt mag worden. Doel is om een uitspraak van het Europees Hof van Justitie af te dwingen. Zie voor meer informatie de website www.nopnr.eu.
Ik houd jullie op de hoogte van het antwoord.
Dit artikel verscheen eerder op de website van GroenLinks
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (17)

stokkickhuysen
stokkickhuysen22 mei 2019 - 19:27

@Spanveer Dus NL alleen had wel zodanig kunnen onderhandelen met de US dat ze de data niet hoefden te overleggen? Step back from the waterpipe sir

W2
W222 mei 2019 - 15:43

Wat mij betreft hebben de VS en zijn overheid alle recht om te weten wie en wat hun land binnenkomt en wie het land willen bezoeken en ook het volle recht om welk persoon dan ook te weigeren! P.S. Daar staat tegenover als consequentie dat ik de VS een prachtig land niet dus nooit of te nimmer zal bezoeken als toerist of wat dan ook, mijn persoonlijke privezaken gaat de VS niks aan...

Spanveer
Spanveer19 mei 2019 - 2:57

Goed voorbeeld dat de EU dit soort onsmakelijke richtlijnen gewoon oplegt aan de lidstaten. De richtlijn is in strijd met de bescherming van de persoonlijke levenssfeer die zogenaamd door de EU wordt beschermd. Nog afgezien van het principiële karakter van deze inbreuk is het onwaarschijnlijk dat er ook maar enig preventief effect van uit gaat. Achteraf kan mogelijk gereconstrueerd worden wie er betrokken waren bij terroristische activiteiten. Daarmee is meteen de enige bestaansgrond voor de maatregel onderuit gehaald, het voorkomen van aanslagen.

het petertje
het petertje18 mei 2019 - 7:29

mag dat wel.

kweenie2
kweenie217 mei 2019 - 18:33

Welke andere partijen stemden met u mee? Dat vind ik altijd wel interessante informatie. Ik vind het nl. buitengewoon goed dat u zich hiervoor inzet, en dan wil ik graag ook weten welke andere partijen dezelfde gedachte hebben.

Raymond Bhagwandin
Raymond Bhagwandin17 mei 2019 - 18:14

Ik ben blij dat mw. Buitenweg deze kwestie nadrukkelijk koppelt aan de EU waarmee andermaal duidelijk wordt dat de EU geen bananenrepubliek is waarin je naar believen kan wildplassen. Een anker als het europese hof van justitie zou de burger moed moeten geven tegenover brutaliteit. Naar ik begrijp heeft de kamer ingestemd met “onrechtmatige” eisen, standaard zou m.i. bij dit soort mededelingen moeten horen een link naar het debat in de kamer, anders de handelingen en de stemming opdat de burger goed weet wie waar staat, volgens mij een krachtig instrument, hoe dan ook ik ben blij dat er wegen zijn gevonden de kamer tot uitvoer van de wet te dwingen en dat de jurisprudentie er goed uit ziet.

Frits Jansen
Frits Jansen17 mei 2019 - 13:36

Jammer dat Kathalijne zich beperkt tot de formeel-juridische kant. Je kunt de dooddoener verwachten dat het een kleine moeite is om die PNR's uit te wisselen, en dat daar een groot risico mee wordt afgewend. Maar dan hebben degenen die dat beweren wel de plicht om dat hard te maken, want het grondrecht op privacy moet niet lichtvaardig worden aangetast. Een obstakel kan zijn dat de veiligheidsdiensten geheimhouding betrachten. Tegelijk staan zij wel degelijk onder democratische controle, dus laten de politici die wel de beschikking hebben over vertrouwelijke informaties de veiligheidsdiensten dan maar eens goed doorzagen. Hadden er inderdaad aanslagen verhinderd kunnen worden als de PNRs bekend waren geweest? Ik herinner me dat "9/11" vooral mogelijk werd doordat de veiligheidsdiensten straal langs elkaar heen werkten. Onlangs vloog ik - voor het eerst en hopelijk voor het laatst - naar en van Tel Aviv. Gek genoeg werd bij vertrekt op Schiphol niet moeilijk gedaan over veiligheid: er was geen extra veiligheidscontrole. Ook bij aankomst in Tel Aviv werd het mij niet moeilijk gemaakt - hoewel ik een Iraans visum (van een paar jaar geleden) in mijn paspoort heb, wat Israëli's niet leuk vinden. Maar bij vertrek uit Tel Aviv werd ik eindeloos doorgezaagd. Mijn hele CV werd doorgenomen. Uit vrees dat het uit zou komen vertelde ik dat ik van een restaurant in Jeruzalem een Koran had gekregen. "Waarom?" wilde de mevrouw weten. Naar waarheid antwoordde dat ik daar geen idee van had, en dat ik er liever niet naar wilde gissen. Misschien is de tactiek dat ze willen kijken of je rustig blijft. Ze vroegen me ook waarom ik zo vroeg was. Nou, omdat ik had gehoord dat de veiligheidscontrole wel eens lang kan duren - zoals ze op dat moment aan het aantonen waren! Eigenlijk dwaas, want ik vloog met Easyjet, naar Amsterdam. Wilden de Israëli's voorkomen dat ik daar kattekwaad zou uithalen?

1 Reactie
Hank Nozemans
Hank Nozemans18 mei 2019 - 12:20

Ik heb het ook bij binnenkomst gehad. Ze waren wel zo aardig om niet in m'n paspoort te stempelen omdat ik ook nog andere klanten in het Midden Oosten moest bezoeken. Ben blij dat ik nooit meer naar die regio hoef, hypocriet gedoe daar.

HM van der Meulen
HM van der Meulen17 mei 2019 - 13:33

Bravo Kathalijne Buitenweg.

1 Reactie
Minoes&tuin
Minoes&tuin17 mei 2019 - 14:20

Ik juich mee!

Minoes&tuin
Minoes&tuin17 mei 2019 - 12:35

Kathalijne Blij met je enorme inzet hier. Het is inderdaad vreselijk wat er allemaal gaande is op het gebied van privacy waar burgers helemaal geen invloed meer op hebben. We zijn de grip op Europa en onze privacy reeds lang kwijt. Hoop dat dit alsnog gestopt kan worden. Heb er helaas een hard hoofd in. Wij zijn als burgers de regie al lang kwijt.

Sam V
Sam V17 mei 2019 - 12:07

Succes met de rechtzaak. Zou mooi zijn als het alsnog leidt tot een andere richtlijn. Maar het zou nog mooier zijn als Groenlinks eindelijk zou beseffen hoe vaak Nederland aan het kortste eind trekt in Europa. Europa dicteert ons leven steeds meer vanuit een denkbeeld dat vaak niet past bij de Nederlandse denkbeelden. Hoeveel verliezen zijn één overwinning waard?

5 Reacties
ValsPlat
ValsPlat17 mei 2019 - 13:37

Sam V, Indien Nederland zonder Europa over dit onderwerp met de USA in gesprek gaat, verwacht je dan betere resultaten voor de Nederlanders?

Paddy3
Paddy317 mei 2019 - 16:47

Nou ja, wat ValsPlat dus al zegt. Mensen die denken dat Nederland meer controle heeft buiten de EU zijn dom naïef en snappen de moderne wereld niet.

Quibus2
Quibus218 mei 2019 - 6:55

"Maar het zou nog mooier zijn als Groenlinks eindelijk zou beseffen hoe vaak Nederland aan het kortste eind trekt in Europa." Ongeveer nooit dus? De Nederlandse belangen lijken erg vaak op de Duitse belangen, en daarmee trekt Nederland zeer zelden aan het kortste eind. Gelukkig trekt Nederland wel aan het kortste eind als Nederland het betweterige kleine broertje meent te moeten uithangen ten opzicht van de rest. En dat is maar goed ook, want voor je het weet krijgt na Nederland ook Litouwen het hoog in de bol, en dan wordt de unie onwerkbaar...

Sam V
Sam V18 mei 2019 - 11:20

Natuurlijk. Noem iemand die de EU niet altijd de beste representant voor Nederland in het internationale verkeer ziet maar meteen dom en naïef. Natuurlijk ben je sterker in onderhandelingen als je grote achterban vertegenwoordigt. Daar gaat het echter niet om. Het gaat erom dat je je kunt afvragen of de EU de beste vertegenwoordiger is voor Nederland. Nederland heeft meer aan een vertegenwoordiging vanuit de noordelijke lidstaten alleen. Nu heeft Nederland weinig stem bij totstandkoming verdragen. Of het nou CETA, TTIP, ACTA, het associatieverdrag met Oekraïne of de PNR richtlijn is. Nederland ziet veel bezwaren, maar krijgt binnen de EU weinig bijval. Dezelfde EU die namens ons onderhandelt. Nederland is ook een relatief kleine speler in de huidige EU. Onze invloed op dit soort verdragen als de EU namens ons onderhandelt, is dan niet alleen beperkt, maar ook mogen we dan achteraf braaf onze nationale wetgeving in het gareel van de EU brengen of we willen of niet. Dat is de moderne wereld waar we in leven, beste Paddy.

toshiba
toshiba18 mei 2019 - 12:11

sam V [Nederland ziet veel bezwaren, maar krijgt binnen de EU weinig bijval. ] nee de rechtse kabinetten van vvd / cda zijn juist groot voorstander van die verdragen en van het ISDS. Juist vanuit Europarlement en andere landen wordt er bezwaar tegen gemaakt.