Waarom de revolutie nastrevenswaardig is, ook als ze nooit zal komen

Revolutie. Velen van jullie denken nu vast aan de bestorming van het Capitool, de Franse revolutie, of de begindagen van de Sovjetunie. Beelden van chaos, geweld, maatschappelijke ontwrichting en grote onzekerheid komen naar boven. Maar ik wil het hebben over een ander soort revolutie, één in bredere zin van het woord. Een vreedzame maatschappelijke omwenteling die leidt tot iets beters dan we nu hebben.

Bij revoluties denk ik dan ook niet aan de start van de Sovjetunie, maar aan de val. Ik denk dan aan de Baltische Keten, 2 miljoen mensen die samen een menselijke ketting van 600 km vormden als vreedzame boodschap dat het anders moest. Ik denk aan de Euromaidan-protesten die wel gewelddadig werden, maar dat dit kwam vanuit de zittende macht die niet luisterde naar de stem van het volk. Ik denk zelfs aan de “Vergissing van Troelstra”, een mislukte poging tot revolutie in Nederland zelf, wat alsnog leidde tot belangrijke sociale hervormingen, zoals een ziektewet en een verkorting van de werkweek.

Revoluties hoeven dus niet gewelddadig te zijn om de maatschappij te veranderen. Maar vandaag wil ik niet pleiten voor een revolutie. In deze gepolariseerde tijd vrees ik dat een plotselinge verandering die ik graag voor mij zie voor de maatschappij averechts uit kan pakken. De kans is te groot dat het mis gaat, dat we te veel vragen van de maatschappij in één keer, en dat een ander extreem daarvoor in de plaats komt die niet de visie deelt, van vrede, vreedzaamheid, gelijkheid en welvaart voor iedereen.

Waarom het streven zelf al waardevol is
Dus waarom dan toch een revolutie nastreven, ook als ze wellicht nooit zal komen? Simpel gezegd: Omdat het streven het zelf al waard is. Denk aan een persoonlijk doel dat je wil bereiken, soms weten we dat wij aan iets beginnen waarvan we niet weten hoelang het duurt voor het af is. We weten zelfs niet zeker of we het ooit afmaken. Misschien is jouw doel het leren spelen van een instrument, het willen kunnen rennen van een marathon onder de drie uur, het beginnen aan een romantische relatie of het starten van een carrière waarvan de competitie moordend is en de kans klein is dat je hogerop komt.

We doen het vaak om het doel te behalen, ook al weten we dat het heel zwaar zal zijn en dat de kans klein is dat het lukt. Gaandeweg leren we nieuwe vaardigheden, ontmoeten we nieuwe mensen, doen we nieuwe en mooie ervaringen op en meer. Vaak merken we dus dat de weg naar het doel zelf al reden genoeg was om aan die persoonlijke strijd te beginnen. Je trekt misschien geen volle zalen met het spelen van je instrument, maar je bent trots op wat je kan. Je rent je marathon niet onder de 5 uur, maar je rent hem wel in één keer uit. Die carrière waar je aan begon bleek uiteindelijk niet te zijn wat je wilde, maar je vond wel iets beters. En die romantische relatie? Niet zoals in je dromen, maar omdat het echt is zelfs beter.

Zo geloof ik ook in mijn droom. Een maatschappij van perfecte gelijkheid. Waar iedereen gelijke mogelijkheden heeft in plaats van kansen, en niet langer afhankelijk is van hun afkomst. Waar iedereen dus kan studeren wat ze willen, of juist niet gaan studeren als ze dat niet willen. Waar iedereen kunstenaar kan worden én fabrieksarbeider. Waar je na werk thuis kan komen zonder stress te hebben over rekeningen, de toekomst van je familie, of er eten op tafel zal staan en of je ooit de kans krijgt die ene droom na te leven. Puur omdat we als maatschappij eindelijk realiseren dat we juist alleen als collectief dé individuele vrijheid kunnen realiseren die dat mogelijk maakt.

Elke stap brengt ons dichterbij
Een revolutie dat dat in één keer mogelijk maakt is echter niet reëel. We zouden in één klap onze hele manier van doen moeten omgooien. De maatschappij zou zich compleet anders moeten richten op hoe zij kijkt naar de economie, naar welvaart, naar het verlenen van zorg en een inkomen. De kans dat dat zou lukken? Vrijwel nihil, al zeg ik als eeuwige optimist nooit nooit. De maatschappij is gewoon te complex om dat van de één op de andere dag te bewerkstelligen.

Betekent die realisatie dat ik mijn droom opgeef? Natuurlijk niet. Door er alleen al over te schrijven ga ik er zelfs harder in geloven. Wetende dat het streven naar die droom al zoveel zou kan veranderen ten goede van de samenleving. Iedere stap die we zouden zetten die kant op betekent meer bestaanszekerheid voor iedereen. Meer mogelijkheden om je dromen te volgen. Niet constant het risico lopen dat de stap die je zet wellicht zo fout uitpakt dat je op straat beland. Wetende dat je altijd kan wakker worden in je eigen bed. Naar de huisarts kan zonder zorgen over een rekening. Dat kan allemaal bereikt worden door stappen te zetten richting die droom, zonder dat de droom ooit gerealiseerd wordt.

Dus hoewel mijn revolutie morgen niet zal komen, wellicht zelfs nooit niet, weet ik wel één ding: dat door samen en vreedzaam toe te werken naar dat ideaal, we de wereld een heel stuk beter maken voor iedereen. Misschien ziet jouw droom er anders uit dan het mijne, maar ik weet zeker dat we met dezelfde stappen allemaal dichterbij komen.

En dát maakt het voor mij waard om de revolutie na te streven, ook al komt ze misschien nooit.