Waarom het tonen van onthoofdingsvideo's verboden moet worden

Er was de afgelopen dagen rumoer over de weigering van Facebook om een onthoofdingsvideo te verwijderen. Facebook meent dat de video ondanks de gruwelijkheid niet onder ‘ontoelaatbaar’ graphic violence valt omdat er alleen maar negatieve reacties op komen.

De NOS schreef dit weekend :

Veel mensen wilden het filmpje laten verwijderen, maar dat is volgens Facebook niet nodig. “Mensen delen deze video op Facebook, juist om deze praktijken te veroordelen. Facebook vindt dat dit een bijdrage levert en niet gecensureerd zou moeten worden”, aldus een woordvoerder.

De NOS-redactie wijst er fijntjes nog even op dat hun eigen Facebook-account eerder dit jaar wel werd gesloten wegens het delen van een artikel over porno. Het is niet helemaal duidelijk of de NOS vindt dat onthoofden ook moet mogen als porno mag. Of juist niet.

Bijna tien jaar geleden had ik daar bij Nova (tegenwoordig Nieuwsuur) een discussie over met Hans Laroes, toenmalig hoofdredacteur van het NOS Journaal. De eerste onthoofdingsvideo was toen net op internet verschenen. Het was 2004, YouTube bestond nog niet, en de video waarop te zien was hoe de 26-jarige Amerikaan Nick Berg in Irak werd omgebracht door islamitische terroristen was wereldnieuws. De vraag waar de discussie om draaide was of je die video in het Journaal moest tonen. Ik vond van niet, Laroes van wel. Het was immer nieuws, zei hij.

Zo’n video kan dan wel nieuws zijn maar het is een moord die louter gepleegd wordt om nieuws te maken, om het Journaal te halen. Je kunt tevoren bedenken dat er dan nog meer gaan volgen net zo lang tot ‘het nieuwe’ er af is. Moet je daar aan meewerken door de beelden te laten zien?

Er volgden inderdaad nog vele onthoofdingsvideo’s, totdat ze – cynisch maar waar – geen nieuws meer waren. Een tijd lang bleef het rustig. Er werden geen mensen meer ontvoerd louter en alleen om hun hoofd op jouw scherm te presenteren. 

Nu met de oorlog in Syrië, is er sprake van een revival. Vlaamse jongens bijvoorbeeld, die graag aan het thuisfront laten zien onbevreesde oorlogsmisdadigers te zijn, hebben het mediafenomeen herontdekt. Een clip van zo’n daad werd nieuws en was natuurlijk weer op tal van blogs en in ‘gekuiste’ versie in media te zien.

Ik vind dat je dergelijke video’s nooit moet tonen en zelfs waar mogelijk verwijderen. Is dat preutsheid? Overgevoeligheid? Censuur? Nee. In tegenstelling tot veel andere gruwelvideo’s hebben onthoofdingsvideo’s een ding gemeen met kinderporno: ze kunnen niet vervaardigd worden zonder slachtoffers te maken. Dat maakt ze uitzonderlijk in vergelijking met ander gruwelijk materiaal. Het is een vorm van ‘schuldige’ media. En net als bij kinderporno geldt dat het verspreiden van dergelijk materiaal leidt tot meer productie.

Op kinderporno rust – terecht – een zeer zwaar taboe. Je mag het nooit in beeld brengen, ook niet voor journalistieke doeleinden. Ik zou niet weten waarom we datzelfde taboe niet invoeren voor onthoofdingsvideo’s. Wie ze vertoont of bezit kan dan worden aangemerkt als medeplichtig. Misschien moet je er zelfs een wet voor maken.

Het is namelijk geen kwestie van wel of niet liken .

Update 23 oktober:  Facebook verbiedt gruwelijke video toch