Waarom het kabinet juist zo'n brief kreeg over excuses en slavernijverleden

Het is heel voorstelbaar dat je na een dag praten met Rutte zo reageert.

Wat zou er nu precies gevaren zijn in de opstellers van de laatste brief aan het kabinet over de excuses van de slavernij? Ze moeten na afloop van het overleg in het Catshuis wel in een rare stemming geraakt zijn. Geen wonder: eerst ben je een dag lang ondergedompeld in het zalven van de minister president. Dan sta je met zijn allen op straat. De bedwelming van het gelul trekt weg. Je kijkt elkaar aan. Je besluit dat je dat stelletje eens een stevig poepie zult laten ruiken. Anders kan die brief niet zó tot stand gekomen zijn. De gedachten gaan uit naar het bekende werk van de Russische schilder Ilya Repin het antwoord van de Zaporozhian Kozakken aan de sultan. 

In zo'n sfeer zullen de eisen aan het kabinet tot stand gekomen zijn. Herstelfonds! Zwarte Piet van de straat! Gebruik van het n-woord  verboden! Kwijtschelding der schulden van de Antilliaanse rijksdelen en Suriname! Net als de legendarische kozakken op het schilderij van Repin moeten zij ontzettend gelachen hebben terwijl ze met zijn allen de tekst componeerden.

Hier bij Joop is het n-woord al een tijd geleden afgeschaft. Het wordt tegenwoordig als een ernstige belediging ervaren en wie het toch gebruikt, zoekt het conflict. Daarmee leid je de aandacht af van wat je wilt betogen en daarom doen we er bij Joop niet meer aan. Het zou gewoon dom en contraproductief zijn om het toch te doen. Dat is echter geen reden om het gebruik van het woord zelf strafbaar te stellen. In vrije landen gebeurt dat niet met woorden. Het lijdt alleen maar tot rare toestanden. Bovendien: wat moet je doen met teksten in het verleden waarin het n-woord rijkelijk wordt gebruikt door schrijvers die zelf onder de definitie vallen zonder dat er iets kwaads mee bedoeld wordt? Mogen die nu niet meer opnieuw worden uitgegeven of op websites zichtbaar zijn? Of wordt er een jaartal aangewezen: teksten van voor dat jaartal mogen, daarna zijn ze strafbaar? 

Het herstelfonds voor de nabestaanden is eveneens ondoordacht. Wie zijn immers de nabestaanden? Moeten zij afstamming aantonen van slaven die ooit te werk zijn gesteld in Nederlandse plantage-koloniën of is een dergelijk bestaan elders ook goed? Zal het stamboomonderzoek in de mannelijke of ook in de vrouwelijke lijn geschieden? Worden de nabestaanden aan een inkomenstoets onderworpen zodat rijkelui van Caribische afkomst niet in aanmerking komen of is dat onzin? Blijven de nazaten tot in de eeuwen der eeuwen rechthebbenden of geldt het alleen voor de personen die in het jaar van de excuses tot het land der levenden behoren? De miljardenschulden zijn in de Caribische rijksdelen en Suriname voor een belangrijk gedeelte ontstaan door wanbeheer, cliëntelisme en corruptie zijdens de politieke klasse. Nu vragen om kwijtschelding met een beroep op het lot van de arme slaven is geheel in stijl bij machthebbers die zich tot nog toe over het algemeen weinig gelegen hebben laten liggen aan armoe en onrecht in hun eigen tijd. Toch is het niet gek dat je daar op komt als je in een hilarische sfeer een brief aan de sultan zit te schrijven. En dat terwijl tegelijkertijd in je hoofd een imaginair filmpje draait: de politie slaat Zwarte Piet in de boeien. 

Het kabinet heeft dit begrepen. Er is heel gematigd op deze malle brief gereageerd. We moeten de inhoud maar zo snel mogelijk vergeten. Aan de andere kant: het blijft voorstelbaar dat mensen zich na een dag met Rutte zó afreageren. Ik kan me er alles bij voorstellen.  

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis.