Een waardige oude dag voor iedereen

Het bewijs is geleverd. Van minder zorg word je niet meer zelfredzaam. De huishoudelijk verzorgenden van WijzijndethuiszorgRotterdam/FNV die al bijna vijf jaar strijden voor behoud van goede zorg, krijgen gelijk. Van een onafhankelijke instellling, de Rekenkamer. Zij onderzocht of de gemeente Rotterdam erin geslaagd is de zelfredzaamheid van mensen die hulp nodig hebben op het gebied van huishoudelijke verzorging te versterken en daarmee kosten te besparen. Deze week concludeerde de Rekenkamer dat cliënten er niet zelfredzamer op zijn geworden, en dat het zeer de vraag is of dat ideaal wel realistisch is.

Intussen is de huishoudelijke zorg voor 40 procent wegbezuinigd, net als in veel andere gemeenten. Voor de zomer deed de hoogste rechter, de Centrale Raad van Beroep, enkele uitspraken over de invulling van de thuiszorg. Die bepaalde dat het beleid in een aantal gemeenten onvoldoende maatwerk biedt. Uitspraken die op veel gemeenten van toepassing zijn. Amsterdam paste direct zijn regels aan, Rotterdam deed dat nauwelijks. Die conclusies laten zien dat het beleid hoognodig op de schop moet en dat alle indicaties opnieuw moeten worden uitgevoerd. Met als uitgangspunt: met goede zorg langer thuis.

Herwaardering thuiszorg De vrouwen en mannen van Wijzijndethuiszorg nemen het al vijf jaar lang op voor hun cliënten. Mensen aan wie zij zorg verlenen, die het thuis redden en ‘zelfredzaam zijn’, juist dankzij de ondersteuning van de huishoudelijke zorg. Broze mensen die met het ouder worden echt niet zelfredzamer worden. Mantelzorgers die vaak zelf ook al oud zijn en/of overbelast. Netwerken zijn vaak nauwelijks aanwezig: regelmatig is de dame van de thuiszorg de enige die wekelijks komt of kwam. De dame of heer die aanpakt wat nodig is, en die huishoudelijk werk combineert met zorg. Onder het stofzuigen signalen oppikken en peilen of het nog wel gaat, thuis. Het zijn deze vrouwen en mannen die zorgen dat mensen langer thuis kunnen blijven wonen. Een herwaardering van dit beroep is dringend noodzakelijk als we willen dat mensen langer thuis kunnen wonen.

Het braafste jongetje van de klas In Rotterdam begonnen de bezuinigingen al eerder dan in de rest van het land. De huishoudelijke tak van Thuiszorg Rotterdam werd in 2012 overgenomen door Faveo. Dat ging gepaard met het terugzetten in salarisschaal (waardoor mensen er wel 200 euro per maand op achteruit konden gaan) en een afwaardering van deze vorm van zorg. De reden: Faveo moest zich voorbereiden op de komende aanbesteding en hierin een kansrijke positie innemen ofwel haar mensen voor een laag bedrag aanbieden.

Toenmalig PvdA-wethouder Florijn zorgde dat die aanbesteding er in april 2013 kwam. Duidelijk was dat er flink bezuinigd ging worden, overigens ver vooruitlopend op de landelijke bezuinigingen. Voortaan werd ‘geïndiceerd op resultaat’: bijvoorbeeld het product ‘schoon huis’ waaraan een bepaald bedrag gekoppeld werd. Dat bedrag was zo laag dat aanbieders het aantal uren thuiszorg dat mensen kregen drastisch verminderden. De bezuiniging van de gemeente werd verkocht met een idealistisch sausje over zelfredzaamheid van de oudere mens, zijn (oude) partner en zijn leefomgeving. Ter compensatie zouden er collectieve voorzieningen – zoals boodschappendiensten, was- en maaltijdvoorzieningen – komen, die onvoldoende van de grond kwamen. Wel zijn er veel initiatieven vanuit actieve wijkbewoners, de uitdaging is dan nog wel alle mensen te bereiken die dat nodig hebben.

Door de bezuinigingen verdween er veel werk. Volgens de FNV zijn er landelijk in de langdurige zorg 33.491 mensen ontslagen of is ontslag aangekondigd.

Menselijke maat verdween De aanpak heeft gewerkt op economisch vlak, wat betreft de bezuinigingen op het budget van de thuiszorg. Meer dan dat: er bleef veel geld over. Maar niet op menselijk vlak. Als het gaat om goede zorg heeft de aanpak gefaald. De vele honderden medewerkers die aangesloten zijn bij Wijzijndethuiszorg komen vooral mensen tegen die véél minder zorg krijgen, en de als compensatie beloofde collectieve voorzieningen zijn er nauwelijks.

Huizen die vervuilen, mensen die verwaarloosd en vereenzaamd zijn. Het leven van deze ouderen wordt steeds minder aangenaam. Onderwijl moeten medewerkers van hot naar haar rennen, en in plaats van twee langs vier of vijf clienten op een dag. Een kopje koffie en een praatje mag niet meer. Iemand groeten bij komen en weggaan is genoeg, stellen werkgevers. Tegen de tijdsdruk in blijven de thuiszorgwerkers er alles aan doen om het leven van deze ouderen zo aangenaam en waardig mogelijk te houden. Respect voor deze bezielde professionals. Dankzij deze professionals scoren tevredenheidsonderzoeken over de thuiszorg hoog.

Vijf jaar actie Al vijf jaar lang verzet Wijzijndethuiszorg zich tegen de gemeentelijke en landelijke bezuinigingen op de huishoudelijke zorg. Met vele acties, op het stadhuis en bij zorgaanbieders; en in talloze gesprekken met de wethouder, raadsleden en aanbieders. Die hartstochtelijke pleidooien kregen onvoldoende gehoor in de gemeenteraad.

Op straat gaf vrijwel iedereen Wijzijndethuiszorg gelijk. Iedereen kende wel iemand die minder of geen zorg meer kreeg, of die in de thuiszorg werkte. In korte tijd werden meer dan tienduizend handtekeningen opgehaald voor het verbeteren van de Rotterdamse thuiszorg. Voor de landelijke FNV-actie ‘Red de zorg’ werden dat er nog veel meer. In zes weken werden toen landelijk 736.759 handtekeningen opgehaald.

Die landelijke acties breidden zich ook uit naar de verpleeghuiszorg. De vele bijval op het manifest van Hugo Borst over de verpleeghuiszorg enkele weken terug onderstreepte recent nog eens de noodzaak hiervan. Vorige week schaarde de Rotterdamse gemeenteraad zich op initiatief van de SP achter dit manifest. De Tweede Kamer schaarde zich deze week achter dit manifest. Wij vragen de politiek zich ook voor een goede thuiszorg uit te spreken..

Rotterdam teruggefloten door hoogste rechter Voor de zomer deed de Centrale Raad van Beroep (CRvB), de hoogste rechter op dit gebied, een zeer vergaande uitspraak over de thuiszorg. Het kon zo niet: gemeenten – waaronder Rotterdam – bieden te weinig maatwerk en nemen te weinig verantwoordelijkheid. Gemeenten kunnen zich niet verschuilen achter ‘indiceren op resultaat’: je moet vervolgens ook duidelijk zijn over het aantal uren dat daarbij hoort en er op toezien dat die zorg ook wordt geleverd.

De Rotterdamse wethouder kwam met een geringe aanpassing, die volgens juristen volstrekt onvoldoende is. Na raadsvragen van de SP en protest van het comité WijzijndethuiszorgRotterdam wordt daar binnenkort weer verder over gesproken.

Volgens de FNV voldoet driekwart van de gemeenten niet aan de juridische toets. Dat blijkt uit onderzoek dat FNV Zorg en Welzijn deed in alle 390 gemeenten. Van hen voert 77 procent juridisch fout of zeer discutabel beleid.

Met goede zorg langer thuis Het is gelukt flink te besparen op de zorg in Rotterdam, en vele andere gemeenten – maar hoe zit het met de cliënten? Het is niet realistisch te verwachten dat oudere mensen en mensen met chronische beperkingen het zelf redden. Het is niet realistisch nog meer te vragen van mantelzorgers die op hun tenen lopen. Het is niet realistisch te verwachten dat mensen steunen op hun netwerk terwijl ze dat vaak niet hebben.

Als we uit blijven gaan van de filosofie ‘langer thuis’ – en dat wil ook vrijwel iedereen – dan moet het beleid radicaal gewijzigd worden. Zowel in Rotterdam als in een groot deel van het hele land. Alleen met goede zorg kun je langer thuis blijven. Dat betekent niet ‘indiceren op resultaat’ maar maatwerk: samen met iedere cliënt bekijken welke zorg er daadwerkelijk nodig is en hoeveel uur ondersteuning dat dus betekent. Dat betekent dat bij iedereen die op dit moment ondersteuning krijgt, moet worden bekeken of ze niet méér nodig hebben. Opnieuw indiceren dus. Dat is een flinke klus, die vast heel goed gedaan zou kunnen worden door de vele mensen die de afgelopen jaren ontslagen zijn in de zorg.

Als je bezuinigt op de toegang tot de verpleeghuiszorg kun je dat niet ook gelijk doen voor de zorg rond huis. Dan moet je hier juist in investeren.

Niet bezuinigen, maar investeren in goede zorg Al onze ouderen verdienen een waardige oude dag. En voor een waardige oude dag thuis is, voor veel ouderen en mensen met een beperking, de huishoudelijke zorg de onmisbare steunpilaar. Het is genoeg geweest met alle bezuinigingen op fatsoenlijke zorg voor ouderen. Laten we de huishoudelijke zorg in ere herstellen en mensen aannemen in plaats van ontslaan.