Waar links- en rechts radicalen elkaar ontmoeten

Meteen na de moordaanslag op Gabrielle Giffords wezen linkse websites met een beschuldigende vinger naar de reactionaire Tea Party, die met haar harde oorlogszuchtige taal een klimaat heeft geschapen dat deze aanslag heeft veroorzaakt. Berucht is vooral de kaart op de website van Sarah Palin, met daarop twintig Democratische afgevaardigden in voormalige Republikeinse districten, die worden aangeduid met het ‘cross hairs’ symbool van een vizier. Één van de targets is de nu neergeschoten Giffords.

Het verband is dan al snel gelegd: met haar kaart heeft Palin impliciet opgeroepen tot moord, en de Tea Party is medeverantwoordelijk voor de aanslag. Nu er meer bekend is over de dader, Jared Lee Loughner, is duidelijk dat er van een direct verband geen sprake kan zijn. De aanslag kan echter niet los worden gezien van het politieke klimaat in de Verenigde Staten, waar velen heilig geloven in indianenverhalen en complottheorieën.

Een paar maanden geleden kwam ik in de trein op weg naar Amsterdam in discussie met een anarchistische Amerikaan, die er hele radicale ideeën op na hield. Omdat ik een beetje links ben en vooral nieuwsgierig was naar zijn standpunten verliep dit gesprek erg goed, hoewel ik mij achteraf misschien duidelijker tegen zijn mening had moeten uitspreken. Waar ik vooral moeite mee had was de door hem vurig verdedigde samenzweringstheorie over 11 september, namelijk dat de Amerikaanse overheid verantwoordelijk was voor de aanslagen op het WTC. Daarnaast zou Barack Obama net als George W. Bush een marionet zijn van het kapitalisme en de joodse lobby, en waren Democraten en Republikeinen lood om oud ijzer. Ten slotte zou de wereld in 2012 vergaan en had de elite voor zichzelf bunkers gebouwd om de Apocalyps te overleven, terwijl het gewone volk zou creperen.

Wat ik bij mijn anarchistische vriend (we zijn nu ook vrienden op Facebook) vooral bespeurde, was een groot wantrouwen tegen de overheid. Hoewel hij zichzelf als links beschouwt, is ditzelfde wantrouwen een trademark van de Tea Party. Extreem links en extreem rechts raken elkaar: Les extrêmes se touchent. Daarnaast wantrouwen beide groepen extremisten de wetenschap. Het gaat allereerst om of je ergens in gelooft, dan pas worden de ‘bewijzen’ er bij de haren bijgesleept. Complotdenken schept orde in de chaos, verdeelt de wereld in goed en kwaad en geeft zin aan het bestaan. Volgens Eelco Kars van Aarsen, die in 2004 zijn doctoraalscriptie sociologie over complottheorieën schreef, laat het complotdenken een manier zien waarop sommige mensen omgaan met de onzekerheden van deze laat-moderne tijd.

Hoewel Jared Lee Loughner enkele radicale conservatieve standpunten heeft (zo noemde hij abortus terrorisme, wilde hij terug naar de Articles of Confederation en vond dat alles weer in goud zou moeten worden betaald), is hij geen lid van de Tea Party. Toen daarna bekend werd dat Loughner Amerikaanse vlaggen in brand steekt, gelooft dat in 2012 de wereld vergaat en Das Kapital van Karl Marx één van zijn favoriete boeken was, werd hij van de weeromstuit door rechtse websites, de website van de Tea Party voorop, als extreem-links betiteld. Loughner is echter noch extreem-rechts, noch extreem-links. Vreemd genoeg raken in zijn persoon beide extremen elkaar, en is hij zo de tragische belichaming van de huidige Amerikaanse politieke cultuur, waar weinig ruimte voor de rede is. In plaats van rechts of links de schuld te geven van moordaanslag, is het beter het tot in het waanzinnige gepolariseerde politieke klimaat eens kritisch tegen het licht te houden. Daarnaast zou de aanslag wellicht niet hebben plaatsgevonden, als het bezit van vuurwapens in de Verenigde Staten illegaal was.

Waar ik erg bang voor ben, is dat Loughner de doodstraf krijgt. Op verschillende websites , ook die van ‘onze’ Telegraaf, pleiten reaguurders hiervoor. De cultuur van geweld wordt niet door geweld opgelost.

Terug naar mijn anarchistische vriend: gelukkig is hij mordicus tegen het wapenbezit. Hij verlegde zijn grenzen liever door het proberen van verschillende soorten van softdrugs. Die zijn in de Verenigde Staten echter wel verboden.