VVD'er Neelie Kroes verzweeg belang in offshore op de Bahama's

Voormalig Eurocommissaris Neelie Kroes (VVD) was directeur van een offshore op notoir belastingparadijs de Bahama’s. Hoewel de gedragscode van de Europese Commissie voorschrijft dat zo’n directeurschap gemeld moet worden, hield Kroes haar nevenfunctie geheim. Dat blijkt uit de Bahamas Leaks, een nieuw datalek dat het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) openbaar gemaakt heeft.

De naam van Kroes is niet de enige die opduikt in de 1,3 miljoen pagina’s tellende Leaks, wel de bekendste. Volgens de documenten was de VVD-politica van juli 2000 tot oktober 2009 formeel directeur van Mint Holdings Ltd, een in april 2000 opgericht offshore bedrijf dat nog steeds actief is.

Directeur zijn van een dergelijk bedrijf is niet per se illegaal. Waar het wringt is dat Kroes in haar verklaringen van financiële belangen het directeurschap verzweeg. Tot twee keer toe: toen zij in 2010 Europees commissaris van Mededinging was en opnieuw in 2014 als Eurocommissaris voor Digitale Agenda. Volgens de regels van de Europese Commissie moeten Eurocommissarissen al hun economische belangen van de voorgaande tien jaar aangeven. Daaronder vallen ook alle bestuurs-, toezichts- en adviesfuncties.

Extra opmerkelijk is het dat in de tijd dat Kroes haar belangen in het offshore bedrijf verzweeg, zij als toppolitica de wereld over reisde om grote bedrijven erop aan te spreken zich toch vooral aan de Europese regels te houden. In juli 2008 nam Kroes zelfs de European Taxpayers’ Award in ontvangst. ‘Deze award is een goede herinnering aan onze echte doelstelling bij de Europese instellingen: de belastingbetalers en consumenten in Europa ten dienste staan’, zei Kroes in haar ontvangstspeech in Brussel.

Kroes laat via haar advocaat weten dat ze het directeurschap van Mint Holdings Ltd. nooit heeft opgegeven, omdat het bedrijf volgens haar nooit operationeel werd. Kroes’ naam zou echter als gevolg van ‘een administratieve onoplettendheid’ op de bedrijfsdocumenten zijn blijven staan. Een foutje dat ‘pas in 2009 werd rechtgezet’.

Mint Holdings zou zijn opgericht om de mogelijkheden te onderzoeken om geld in te zamelen voor het kopen van activa van Amerikaanse energiereus Enron. Die deal kwam er nooit en het frauduleus gebleken Enron ging failliet. Volgens de advocaat van Kroes verzweeg de VVD-politica haar nevenfunctie niet opzettelijk, maar liet zij de informatie ‘te goeder trouw’ en ‘naar beste vermogen’ achterwege. Immers: ‘De veronderstelling was dat ze niet langer directeur was nadat het bedrijf niet langer nodig was.’

Lockheed Martin Op de lijst met directeurs van Mint Holdings prijkt ook de naam van Amin Badr-El-Din, een Jordaanse zakenman die in elk geval in juli 2015 nog aan het roer stond bij de offshore. Badr-El-Din is tevens oprichter van de UAE Offsets Group, een bedrijf dat inkomsten uit wapenverkoop herinvesteert in de Verenigde Arabische Emiraten. Een van de klanten van de investeringsmaatschappij was onder ander wapenleverancier Lockheed Martin.

Neelie Kroes stond in 1996 en 1997 op de loonlijst bij Lockheed. Als lobbyist was het destijds haar taak het wapentuig van Lockheed te slijten aan de Nederlandse luchtmacht. Over de rol van Badr-El-Din in de plannen om zaken te doen met energiereus Enron berichtte de New York Times al eens uitvoerig. De rol van Kroes binnen het bedrijf en de link met Badr-El-Din kwamen destijds niet bovendrijven. Ook Badr-El-Din noemt het aanhoudende directeurschap van Mint Holdings een administratieve fout.

Eurocommissaris Kroes Bij haar eerste aanstelling als Eurocommissaris (Mededinging), in 2004, deed Kroes de belofte geen beslissingen te nemen over bedrijven waarin zij zelf een belang had. In functie trok Kroes fel ten strijde tegen monopolisten en bedrijven die illegale prijsafspraken maakten. Bijgenaamd “Steely Neelie” legde Kroes recordboetes op.

Desondanks had Kroes onlangs nog forse kritiek op haar opvolger, Margrethe Vestager, omdat die eist dat Apple 13 miljard euro aan ontweken belasting aan Ierland betaalt. Volgens Kroes was het nu beter om te focussen ‘op het opzetten van een eerlijk betaalsysteem voor de toekomst’.

Twee jaar geleden lobbyde Kroes vanuit haar functie als Eurocommissaris voor taxi-aanbieder Uber. Begin dit jaar, na afloop van haar commissariaat, accepteerde Kroes een betaalde functie bij datzelfde bedrijf. Toen zij daarover in juni wat lastige vragen voorgeschoteld kreeg van een Vlaamse journalist, kapte Kroes het interview abrupt af.

Naast haar functie bij Uber is Kroes momenteel directeur of bestuurder bij verschillende bedrijven en is tevens adviseur van de Bank of America Merrill Lynch. Ook is ze nog altijd een vooraanstaand VVD-lid. Kroes heeft laten weten de voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker alsnog op de hoogte te brengen van haar directeurschap in de offshore op de Bahama’s en ‘de consequenties te aanvaarden’. Wat die consequenties voor een oud-Eurocommissaris zijn, is niet geheel duidelijk. Volgens de Süddeutsche Zeitung kan het gebeuren dat Kroes haar pensioen kwijtraakt.