VVD-jongeren herkennen vrijheid niet

Een roestplek in het onderwijssysteem. Zo noemt JOVD-voorzitter Rutger de Ridder de vrijheid van onderwijs. Consequent  schrijft hij  over ‘geloofsgebonden’ onderwijs. Historisch is dat begrijpelijk. Maar vrijheid van onderwijs gaat niet primair over godsdienst, maar over vrijheid. De ordening van de maatschappij staat centraal. Naast overheid en vrije markt, speelt de samenleving zelf een grote rol. Zeker als het gaat om ons onderwijs.

In Nederland hebben ouders het recht om zelf scholen te stichten. Of dit nu katholieke, islamitische, iederwijs of vrije scholen zijn, dat maakt niet uit. Het principe is helder: vrijheid komt van onderop. De gelijke financiering van openbaar en bijzonder onderwijs was in 1917 een overwinning voor de confessionele politiek, maar kun je vandaag vooral zien als een vrijzinnig principe: het primaat ligt niet bij de staat maar bij de samenleving van vrije en verantwoordelijke burgers. De overheid geeft daarbij uiteraard kaders en doelen aan.

Levensbeschouwing is geen zaak van de overheid, wel van (georganiseerde) burgers. Althans… in een vrije en open samenleving. En vorming is een belangrijk aspect binnen het onderwijs en dat is nooit waardenvrij. Daarom vind ik het goed dat ouders kunnen kiezen of ze hun kind naar een openbare, christelijke of vrije school sturen. Of naar welke school dan ook. En natuurlijk is de overheid er om te bewaken dat er bijvoorbeeld aandacht is voor culturele en seksuele diversiteit en voor uiteenlopende religies en levensovertuigingen. Bovendien zijn de meeste scholen voor bijzonder onderwijs al lang niet meer zo eenkennig of exclusief. De samenleving heeft een zelfcorrigerend vermogen. Doorgaans hebben bijzondere scholen een openbaar karakter, op enkele kleine stromingen na. Maar ook voor die stromingen gelden de onderwijsrichtlijnen van de overheid.

Het betreffende artikel 23 in de Grondwet zou juist moeten worden verruimd. Ouders die daar behoefte aan hebben moeten gemakkelijker een school op pedagogische grondslag kunnen stichten, ook als die niet gebonden is aan een exclusieve levensbeschouwing. Als de school maar voldoende leerlingen telt en de kwaliteit van onderwijs op orde is.  Bottom up  dus! En wat meer vertrouwen in de kracht van de samenleving. Maar bij de JOVD lijkt vooralsnog het etatisme hoogtij te vieren.