VVD en PvdA vermoorden lokale democratie

De Telegraaf heeft opnieuw een stukje van het regeerakkoord blootgelegd: Rutte II wil de twaalf provincies vervangen door vijf landsdelen en – belangrijker – megafusies tot stand brengen in het plaatselijk bestuur: gemeentes met minder dan honderdduizend inwoners hebben straks geen bestaansrecht meer.

De achtergrond hiervan is dat de rijksoverheid zoveel taken wil overdragen aan lagere bestuursniveaus. De komende tijd is dat met name het geval met de jeugdzorg. Dan heb je – zo luidt de wijsheid in kaasstolp Den Haag – grote eenheden nodig met veel bestuurskracht.

Toevallig bleek dezer dagen dat negentig procent van de fusies in het bedrijfsleven mislukt. Managers denken dat ze winst kunnen boeken door ondernemingen met complementaire bestuursculturen in elkaar te schuiven. Zo ontstaat immers het beste van twee werelden. In plaats daarvan ontstaat dan een interne strijd die alleen maar verliezers oplevert terwijl de klanten teleurgesteld weglopen.

Dat gebeurt bij gemeentelijke fusies ook. Eenheden die vaak eeuwen en eeuwen zelfstandig waren, worden gedwongen samen te gaan. Zo ontstaat een lappendeken die bij de bevolking op geen enkele wijze ‘leeft’. Van betrokkenheid en commitment is geen sprake.  Een mooi voorbeeld daarvan is de gemeente Medemblik. Wie de bus neemt van Hoorn naar dat fraaie IJsselmeerstadje komt onderweg in the middle of nowhere een kostbaar nieuwbouwcomplex tegen waar de ambtenarij en het bestuur van deze fusiegemeente zich hebben verschanst. Je maakt mij niet wijs dat door het aaneensmeden van het stadje en een heleboel dorpen in de omgeving bestuur en burger dichter bij elkaar gekomen zijn.

En grote steden dan? Amsterdam, Rotterdam of Utrecht vormen wél een innerlijke eenheid met eeuwenoude tradities. En dan nog is het de vraag of er in die steden met honderdduizenden inwoners werkelijk zoveel voeling bestaat tussen de burgerij en het bestuur. Wie het lokale nieuws volgt, stelt toch regelmatig vast dat er een zeer diepe kloof gaapt tussen de echte stad en wat daar onder de regelneven en de beleidsmedewerkers op de stadhuizen voor doorgaat. 

Deze zegeningen zullen nu ook over de rest van Nederland worden uitgestort. En dat terwijl er al zoveel slechte ervaringen zijn met het bijeenvegen van dorpen in eenheden die alleen volgens technocraten logisch zijn.

De plannen van Rutte en Samsom om provincies en gemeentes tot fusies te dwingen leiden tot een veel grotere afstand tussen de burgerij en het plaatselijk bestuur. College en Raad zullen zich opsluiten in een goed bewaakt gemeentekantoor waar zij zich verliezen in regelneverij en controlemechanismes om de burgerij in de door hen gewenste richting te duwen.

Heeft die burger nog invloed op dat bestuur? Ja, hij mag eens in de vier jaar zijn stem uitbrengen op een partij, waarvan hij bij god niet weet wat die met zijn straat of zijn dorp voor heeft. Wel merkt hij dat goed georganiseerde, kapitaalkrachtige en professionele lobbies invloed hebben op dat gemeentekantoor in de polder, voor veel geld van de belastingbetaler opgetrokken.  En hij stelt vast dat onder het mom van efficiency het aantal bazen en baasjes toeneemt. 

Dezer dagen bleek nog dat kleinere gemeentes bijstandsgerechtigden eerder aan werk helpen dan de grote jongens. Aan de andere kant zien wij hoe de huidige gemeentes binnen een paar jaar toch een prachtig systeem als de thuiszorg om zeep wisten te helpen met hun aanbestedingsprocedures.

Met andere woorden: Rutte II bereidt een moordaanslag voor op de lokale democratie. Het hoopt op efficiëntie, ze zullen bureaucratie oogsten, verbittering en cynisme bij de burger. En de kwaliteit van het plaatselijk bestuur zal drastisch afnemen.

Update:

Misschien kan de Tweede Kamer er nog wat tegen doen maar ik heb er een hard hoofd in.

op zaterdag zette De Telegraaf zijn aanval op de VVD onverdroten door. In de uitzending van Pauw en Witteman lichtte chef Den Haag Paul Jansen een tipje van de sluier op. Een paar dagen voor de verkiezingen zocht de VVD contact met de Telegraaf. Resultaat: een groot voorpagina-artikel over Rutte, die de HRA garandeerde. De spindoctors van de VVD hebben De Telegraaf gepiepeld. Nu leert de redactie ze een lesje want daar houdt De Telegraaf niet van, gebruikt te worden. Dat doet de krant alleen maar zélf.

Meer opinies over het regeerakkoord:

Wijnand Duyvendak: Weer vier jaar pappen en nathouden in Rutte2?

Gijsbregt Brouwer: Bruggen slaan