Het vrouwenlichaam als slagveld

Wij, in het westen, bemoeien ons met de burkini en een mogelijk verbod daarop zonder daarbij naar onszelf te kijken, naar de wijze waarop wij in onze cultuur met vrouwenlichamen omgaan. Hoe komt het dat via het vrouwenlichaam een intense en langdurige culturele oorlog wordt gevoerd? Blijkbaar is er iets problematisch aan de hand, waardoor het vrouwenlichaam inzet kan worden van een fundamentele strijd. Helaas wordt, voor zover ik weet, nooit stilgestaan bij de oorzaak hiervan. Helderheid hierover krijgen kan leiden tot begrip voor zaken als hoofddoeken en vooral tot een respectvollere omgang met vrouwen en hun lichamen.

Wat is er aan de hand? Het is een biologisch feit dat een vrouw fysiek minder sterk is dan een man. Als een man dat wil, kan hij een vrouw overweldigen en verkrachten. Een vrouw is dus per definitie verkrachtbaar. Dit beseffen is van wezenlijk belang. De mannelijke seksualiteit is biologisch gezien gericht op penetratie en wellicht ook op het verspreiden van (veel) zaad, want je weet nooit wanneer je raak schiet: onbewuste biologische drijfveren. De mannelijke seksualiteit schijnt bovendien een voorkeur te hebben voor visuele prikkeling.

Deze combinatie van natuurlijke vrouwelijke kwetsbaarheid en mannelijke drift leidt tot een behoefte bij mannen in de rol van echtgenoot, broer of vader om hun eigen vrouw en dochters te beschermen, bijvoorbeeld door een hoofddoek. Het leidt aan het andere eind van het culturele spectrum tot commercieel gebruik/misbruik van het vrouwenlichaam. De suggestie van seks en vooral het vrouwenlichaam als seksueel object blijken een machtig wapen waarmee je mensen kan verleiden iets te kopen.

Begrip voor deze beide culturele uitingen, overbescherming en exploitatie, is er aan beide kanten niet. En belangrijker: respect voor de autonomie van de vrouw en voor het vrouwenlichaam ontbreekt aan beide kanten. De seksuele authenticiteit van vrouwen wordt stelselmatig geweld aangedaan, zowel door verplichte lichaamsbedekkende kleding, als door commerciële uitingen. Vele meisjes in de westerse cultuur worstelen immers met het niet kunnen voldoen aan de schoonheidsidealen, met als gevolg dat ze hun eigen lichaam geweld aandoen door te veel te lijnen, obsessief te sporten, of belachelijk gezond te eten (orthorexia).

Een vrouw gehuld in lichaamsbedekkende doeken is niet vrij, maar de wijze waarop vrouwenlichamen commercieel worden gebruikt in het westen maakt vrouwen ook onvrij. Zie de ophef rondom de Radio 538 zomerposter, waarop een vrijwel naakte vrouw is afgebeeld in wijdbeense pose, gekleed in een topje, met een poes voor haar kruis. De suggestie wordt gewekt dat ze behalve dat topje niets aan heeft en dat de poes haar ‘poes’ verbergt. Humor voor twaalfjarigen. Haar hoofd is schuin achterover gebogen en haar mond staat half open. Dit is commercie waarbij duidelijk het vrouwenlichaam als seksueel object wordt gebruikt. De Reclame Code Commissie heeft de poster als ‘seksistisch’ beoordeeld en geadviseerd dergelijke reclame-uitingen niet meer te maken.

Willen westerse vrouwen zo seksueel afgebeeld worden? Ik ervaar dit, staand in een bushokje naast zo’n poster, als heel kwetsbaar. Ik sta bij wijze van spreken zelf op die poster en word er een seksueel object van. Je moet in onze cultuur ermee oppassen dit te zeggen; voor je het weet word je voor ‘zuurpruim’ versleten. (Humor voor dertienjarigen)

Willen vrouwen in lichaamsbedekkende doeken gehuld rondlopen? Ik kan het me niet voorstellen, behalve als je ‘willen’ ziet als een aanpassing aan hun cultuur en daarmee het verwerven van een sociale positie en veiligheid. Begrijp ik het? Ja, dat wel. Een essentie van de vrouwelijke seksualiteit wordt dus totaal niet begrepen, namelijk: kwetsbaarheid/verkrachtbaarheid. Dit maakt dat ik s’ avonds laat in een trein goed oplet waar ik ga zitten, dat ik mijn solo-fietsvakanties zo uitstippel dat ik weet dat daar genoeg recreërende mensen zijn, dat het mij door andere vrouwen afgeraden wordt alleen op vakantie te gaan.

Het feit van het biologische krachtsverschil vraagt iets van mannen in hun (seksueel) gedrag en bewustzijn. Noem het ridderlijkheid (attent, oprecht, galant) en het vraagt zelfbeheersing. Hoofddoekjes en overige lichaamsbedekkende doeken zie ik als doorgeslagen beschermingsdrift. Aan de andere kant ontbreekt in onze westerse cultuur de bescherming geheel en is het vrouwenlichaam vogelvrij verklaard, ook dat is doorgeslagen. Ik bedoel niet dat het de plicht van mannen is om vrouwen te beschermen, maar wel dat ze zich beseffen dat er een essentieel krachtsverschil is en dat ze vanuit dit bewustzijn onze fysieke autonomie en authenticiteit respecteren.

Begrijp me goed: ik ben 100% voor de bevrijding van de seksualiteit van de vrouw, zoals dat gelukkig in de tweede helft van de vorige eeuw succesvol in onze cultuur heeft plaatsgevonden. Dan nog vraagt het biologisch krachtsverschil iets van mannen. Ridderlijkheid en zelfbeheersing maken lichaamsbedekkende doeken overbodig en seksistische posters voor iedereen onaangenaam.