Vrouwen en kinderen eerst!

Ivan Wolffers schrijft elke dag een gezond weetje, gebaseerd op onderzoeken met merkwaardige en soms ongelofelijke uitkomsten. Door de weetjes van Wolffers leer je van alles over bijvoorbeeld verschillende ziektes, medicijngebruik en gezond afvallen, maar ook over de vaak komische verschillen tussen mannen en vrouwen.

Vrouwen en kinderen eerst! Zo zou het zijn bij scheepsrampen. Mannen offeren zich op als ware ridders opdat de vrouwen en kinderen gered worden. Het is een sprookje dat onder andere in de wereld geholpen werd door de ramp met de Titanic in 1912. Kapitein Edward John Smith gaf het bevel dat vrouwen en kinderen als eersten de sloepen in moesten en daardoor overleefden drie keer zoveel vrouwen en kinderen als mannen de ramp. Een onderzoek naar 15.000 slachtoffers van 18 scheepsrampen laat echter zien dat het geen kwestie van ridderlijkheid van mannen is, en dat opofferingsgezindheid niet automatisch in de aard van mensen zit.

Nee hoor, de kans dat vrouwen en kinderen overleven is minimaal vergeleken bij de kans dat mannen het redden. Mensen blijken gewapend met een gezonde drang zichzelf te redden. Dat zie je zelfs in de cijfers van overlevenden onder bemanning ten opzichte van passagiers. 61 procent van de bemanning overleeft de ramp tegenover 37 procent van de mannelijke passagiers, tegenover 15 procent van de vrouwelijke passagiers. En de kapitein overleeft een scheepsramp het vaakst. Het onderzoek werd gedaan door een econoom en hij zegt in een interview dat mensen vaak denken dat men zich in samenlevingen organiseert zodat algemeen belang boven eigenbelang gaat, maar in werkelijkheid zou het volgens hem om ieder voor zich gaan. Zo werkt de markt, zo zit de economie in elkaar: gezond egoïsme. Dan blijft het voorbeeld van de Titanic echter toch staan als een huis. Hoe zat dat dan?

Alles alleen door een dappere kapitein? Misschien is er een ander model mogelijk: er is een onderzoek waarin de ramp met de Titanic werd vergeleken met de ramp met de Estonia. Bij de Titanic werden vooral vrouwen en kinderen gered. Bij de Estonia was te zien hoe de mannen vrouwen vertrapten om eruit te komen. De Estonia zonk in enkele minuten. De Titanic zonk in enkele uren.

Zou het zo zijn dat de primaire reactie is dat ieder voor zich wil overleven, maar dat als er tijd genoeg is een samenleving zich organiseert en aan andere belangen gaat denken?

Het weetje van zondag nalezen: Hoe worden mensen van middelbare leeftijd gezond en gelukkig?