Vrijheid, Wilders en cartoons

Goedemiddag,

Ik kom uit Rotterdam en ik ben, het spijt me, niet vaak in Leiden geweest. Ik arriveerde hier dan ook veel te vroeg omdat ik geen idee had hoe lang de reis zou duren. Eenmaal aangekomen op het station zag ik dat er een vestiging van de Amerikaanse multinational Starbucks was. Er wordt wel gezegd dat ze daar alleen dure koffie verkopen en dat is ook zo, maar wat niet iedereen weet is dat je dat niet allemaal hoeft te betalen. Bij de kassa kun je gewoon 30 procent van het eindbedrag afhalen, want dat is belasting en dat betaalt Starbucks toch niet. Dus waarom zou je hen dat geld dan geven? Als ze protesteren zeg je gewoon dat je een geheime afspraak hebt met de fiscus die dat toestaat maar dat je daar verder niks over mag vertellen. Dat snappen ze heus wel.

Dus daar begon ik tax free de speech te schrijven die ik nu hier voor u hou terwijl ik zie dat de batterij van mijn iphone bijna leeg is dus dat wordt nog spannend. Ik zal het daarom kort houden.

Deze cartoonbattle wordt gehouden met als thema Rembrandt. Helaas, ik moet alweer bekennen, ik weet niks van Rembrandt. Of heel weinig. Dat hij leefde in wat tot vorige week de Gouden Eeuw werd genoemd, maar dat doen we niet meer. Sommigen zeggen dat je beter kan spreken van 17e eeuw maar dat vind ik weer zo wreed ten opzichte van mensen met dyscalculie want die eeuw loopt van 1600 tot 1699, daar komt geen 17 in voor, dus dat valt niet te begrijpen. Overigens mogen ze van mij de hele wiskunde afschaffen want dat brengt alleen maar ellende en komt ook nog eens allemaal uit buitenlanden.

Over buitenlanden gesproken. Toen Rembrandt hier geboren werd, in 1606, toen wemelde het in Leiden van de vluchtelingen. Half Europa trok hierheen omdat het hier zo vrij was. Afschuwelijk moet dat geweest zijn. In sommige wijken werd niet eens meer Nederlands gesproken maar Frans. Kun je het je voorstellen? Dat als er een ezel op straat liep dat ze dan niet zeiden ezel maar baudet. In je eigen land. Vreselijk.

Daar groeide Rembrandt dus tussen op. Hij was natuurlijk schilder maar was hij ook cartoonist? Waren er indertijd cartoons? Het dichtste wat er denk ik bij in de buurt komt waren de seksscenes die hij schetste. Want zoals politiek problemen geeft bij de macht, zo geeft seks problemen met religie. Religieuzen houden nu eenmaal niet van seks, ze zijn er bang voor.

Een cartoonist is iemand die graag problemen zoekt, anders maak je geen cartoons maar stillevens. Ik had nooit gedacht dat cartoonist nog eens het gevaarlijkste beroep ter wereld zou worden. Je weet dat als je kind zegt ‘pap en mam, ik wil militair worden’, dat je dan denkt ‘zou je dat wel doen, zo gevaarlijk’. Maar nu heb je dat dus met cartoonist. ‘Pap ik wil cartoonist worden.’ ‘O mijn god kind, doe het niet.’

Want ja, cartoonisten houden van vrijheid en geven de werkelijkheid vaak treffender weer dan welk verhaal of verslag dan ook. Zelf begreep ik bijvoorbeeld de positie van Irakezen, nadat die door de coalition of the willing bevrijd waren, pas goed toen ik de tekeningen van Abdul Raheem Yassir zag. Hij toont de wanhoop van het dagelijks leven die zo gekmakend is dat je er alleen nog maar om kunt lachen. Het enige dat vrij is in zijn tekeningen is zijn geest.

Zeg cartoons, dan zeg je vrijheid en daarom komen cartoonisten zo vaak in de problemen met mensen die niet van vrijheid houden. Die macht hebben of dat willen hebben. Daar hebben we het in de media de voorbije jaren heel vaak over gehad maar de laatste tijd niet meer zoveel, terwijl er toch nog steeds rare dingen gebeuren. Michael de Adder bijvoorbeeld , een Canadese cartoonist, die afgelopen juni een tekening over Trump maakte en prompt werd ontslagen bij de kranten waar hij voor werkte. Want politici die zichzelf erg serieus nemen en hun aanhangers houden er niet van als er de spot met ze wordt gedreven. Daar hebben we bij Joop ook ervaring mee. Met de heer Wilders, een politicus die gek genoeg tegenwoordig doet alsof hij heel veel van cartoons houdt. Hij schreef er zelfs een wedstrijd voor uit, die twee Amerikaanse toeristen van hun leven niet meer zullen vergeten. Zoveel houdt hij van cartoons. Moeten we het verder niet over hebben natuurlijk want ja, kritiek op religie is nu eenmaal belangrijker dan kritiek op hypocriete politici.

Toen Rembrandt in Leiden leefde, tot z’n 25e, toen arriveerden hier de puriteinen, een soort christelijk salafisten. Heel streng gelovigen waar niks van mocht. Zoals we nu de islamitische salafisten hebben waar ook niks van mag. Dat zag je in die lesboeken , waar in stond dat alles met seks verboden is, meisjes mogen jongens zelfs niet aankijken want daar kan wel eens seks van komen en dat is het verschrikkelijkste dat er is. En net als de salafisten nu, vonden die puriteinen Nederland indertijd veel te vrij, ze wilden naar een ander land. Net als de salafisten nu zeiden ze ‘we horen hier niet’. Maar ja, waarheen?

Nou was er net een nieuw land ontdekt en daar trokken ze heen met de Mayflower. Dat nieuwe land moest nog wel even omgevolkt worden, wat ze deden door de mensen die er woonden uit te roeien, maar toen hadden de Pilgrim Fathers dan ook een prachtig nieuw land waar ze volgens hun eigen strenge puriteinse regels konden leven en dat noemen we sindsdien het Vrije Westen.

Ik moest er aan denken omdat van de week Manneken Pis, een beeld uit ook de 17e eeuw, in het nieuws was. Er was een Brusselse editie uitgebracht van het Monopoly spel met op de doos een tekening van het manneke. Dat leverde meteen gezeik op met de Amerikaanse eigenaar van Monopoly, want van de daar nog steeds heersende puriteinse cultuur mag je geen blote plasser te zien krijgen. Dus is Manneken Pis op de doos nu met een zwembroekje aan getekend. Het ziet er uit als een cartoon maar dat is het niet want het gaat om onderdrukking, om onvrijheid, geïmporteerd uit het Vrije Westen. En ik vraag me af: is dat nou de macht van religie, of toch gewoon van het geld?

Ik wens jullie veel succes met de cartoon battle.