Joop

Vrijgegeven notulen laten zien: kabinet worstelde in 1993 al met Srebrenica

  •    •  
03-01-2019
  •  
leestijd 2 minuten
  •  
84 keer bekeken
  •  
Srebrenica_massacre_memorial_gravestones_2009_2
Nederlandse ministers die 25 jaar geleden verantwoordelijk waren voor de uitzending van Dutchbat naar Srebrenica, hadden destijds al hun twijfels. Dat schrijft de Volkskrant op basis van door het Nationaal Archief vrijgegeven notulen van de ministerraad. Het kabinet-Lubbers III vroeg zich af of het halen van vluchtelingen niet zou bijdragen aan de op handen zijnde etnische zuivering.
In april 1993 verboden de Servische bezetters VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR hulp te bieden. Wat wel mocht, was lege vrachtwagens sturen om vluchtelingen op te halen. Dat vertelde toenmalig CDA-minister van Buitenlandse Zaken Pieter Kooijmans in de ministerraad van 2 april 1993. De VN ging daar niet mee akkoord, omdat het bang was daardoor mee zou werken aan etnische zuivering.
Tijdens diezelfde ministerraad vertelt Kooijmans ook dat Bosnisch-Servische troepen transporten met voedsel en medicijnen voor de overwegend islamitische bevolking tegenhouden. Minister Kooijmans rept van een ‘ethisch dilemma’ waarvoor ‘niet gekozen’ is. Hij onderschrijft het VN-standpunt om geen vrachtwagens te sturen. Volgens hem zou het weghalen van islamitische vluchtelingen uit het gebied ‘de strategie van de Bosnische Serviërs’ in de hand spelen. Kooijman vreest dat de hulporganisatie een ‘werktuig wordt van degenen die de misdrijven begaan’.
PvdA-minister Ien Dales van Binnenlandse Zaken toont zich het meest bezorgd en zegt dat Nederland dat ‘niet met schone handen’ kan laten gebeuren en niet kan blijven zwijgen. ‘Bij de aanloop naar en het begin van de Tweede Wereldoorlog is ook te lang de ogen gesloten voor wat er gaande is,’ zegt Dales, die ook spreekt van ‘etnische zuivering’ en ‘uitroeiing’.
Een maand later zou toenmalig premier Lubbers harde kritiek uiten richting de Navo wiens inbreng in de Joegoslavië-oorlog te kort zou schieten. Volgens Lubbers was de nieuwe rol van de Navo na de Koude Oorlog nooit geherdefinieerd, waardoor niemand zich verantwoordelijk voelde voor wat er in Joegoslavië gebeurde.
In het najaar van 1993 is de houding van het kabinet al minder wijfelend, zo blijkt uit notulen van de ministerraad in het najaar. De president van Bosnië-Herzegovina heeft dan minister Kooijmans gevraagd deel te nemen aan een internationale troepenmacht en ook VN-chef Boutros-Ghali heeft Nederland gevraagd materieel in te zetten. Dan wordt ook voor het eerst gesproken als Srebrenica als mogelijke locatie voor de Nederlandse militairen, waar zij Canadese blauwhelmen kunnen aflossen.
Begin 1994 stemt de Kamer uiteindelijk in met Dutchbat. Wanneer een jaar later in 1995 Dutchbat verantwoordelijk is voor het beschermen van de moslim-enclave Srebrenica, wordt deze onder de voet gelopen door Bosnisch-Servische troepen. De Dutchbatters kunnen niet voorkomen dat duizenden mensen worden afgevoerd. Zeker zevenduizend moslimmannen worden door de Bosnisch-Serviërs vermoord. Ien Dales maakte de val van Srebrenica nooit mee, zij stierf plotseling in 1994.
De notulen van de ministerraad zijn nu, na 25 jaar vrijgegeven door het Nationaal Archief. Volgend jaar gebeurt hetzelfde met de notulen van 1994, het jaar waarin de ministerraad akkoord ging met de missie in Srebrenica.
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (28)

Aeneas Van Troye
Aeneas Van Troye6 jan. 2019 - 9:35

De vraag of, wanneer en in welke vorm we militairen naar andere landen moeten sturen past heel goed in de zeitgeist en moet continu opnieuw beantwoord worden voor iedere generatie en misschien wel iedere missie. Indien het antwoord op de eerste vraag nee is is de consequente vraag of Nederland uberhaupt nog leger/defensie moet hebben. Iedereen weet nu dat je maar een keer leeft en geen soldaat is sinds WO2 meer bereid voor iemand anders te sterven. Op het niveau van de soldaten gaan deze missies meer om verre reizen maken, leuke tijd met je maten, een baan hebben etc. Op bestuursniveau gaat het om prestige en handhaven van budgetten. In zake Srebrenica is deze discussie echter een gepasseerd station. Aanwezigheid van nederlandse militairen was officieel gemandateerd als een beschermingsmissie. Naast deze officiele rol is je aanwezigheid als gewapende soldaat ook een morele (officieuze) verplichting burgers te beschermen. Het gaat nog verder wanneer je de bosnische bevolking en militairen ontwapent en concentreert met bescherming als doel. Dit impliceert meer verplichting de bescherming op je te nemen. Nergens uit blijkt dat Dutchbatters deze rol hebben aangenomen. Wie de eindverantwoordelijken zijn is een lastigere discussie. Er heeft ook veel op het niveau van de politiek en VN gespeeld.

Frits Jansen
Frits Jansen5 jan. 2019 - 1:09

Te veel wordt gedacht dat het ging om christenen tegen moslims. In werlelijkheid zijn de arrogante Serviërs het probleem, die het uiteenvallen van "hun" Joegoslavië niet konden verkroppen. Daarbij is Srbrenica maar een detail.

Hiltermann
Hiltermann4 jan. 2019 - 12:11

In de Volkskrant een opiniestuk van Selma Leydesdorff die Nederland voor het gemak schuldig verklaart aan de genocide op 8000 Moslim mannen in Srebrenica. Zij legt de verantwoordelijkheid neer bij Nederland alsof er geen Serviers bij betrokken zijn, alsof de Fransen geen bedenkelijk rol hebben gespeeld door luchtsteun te weigeren op het kritieke moment. Nederland heeft exact de wens van de VN gevolgd door slechts voorzien van lichte bewapening de beveiliging van de enclave op zicht te nemen. Er is bewust gekozen voor lichte wapens om het conflict niet te laten escaleren. Onbegrijpelijk dat iemand deze tragedie zo kort door de bocht toeschrijft aan Nederland.

7 Reacties
HM van der Meulen
HM van der Meulen4 jan. 2019 - 14:29

Ja, onbegrijpelijk, want dankzij het heldhaftig optreden van Karreman & co is het conflict inderdaad niet geescaleerd en zijn er alleen maar 8000 moslimmannen vermoord.

Hiltermann
Hiltermann4 jan. 2019 - 15:50

Flauw commentaar van HMvdM, een echte leunstoel held. Ik geloof direct dat hij die 8000 slachtoffers wel had kunnen redden. Jammer dat hij de Nederlandse strijdkrachten nooit kennis heeft laten nemen van zijn strategische inzichten.

HM van der Meulen
HM van der Meulen4 jan. 2019 - 17:42

Ik stoor me slechts aan het verhullende taalgebruik.

Sam V
Sam V4 jan. 2019 - 20:16

Zie je vaker. Vergelijkbaar met hoe vaak het de Kinderbescherming wordt verweten als een ouder een kind iets aandoet terwijl het gezin al in een traject zat.

Hiltermann
Hiltermann5 jan. 2019 - 6:27

Jouw commentaar op de Nederlandse troepen door Karremans en co heldhaftig te noemen zegt duidelijk iets anders. Daarom ben je door mij gepromoveerd tot leunstoel held.

Tom8
Tom85 jan. 2019 - 9:28

@Hiltermann Dank voor je inbreng bij dit onderwerp, voor mijzelf is een spreuk uit een ander "Blauwe Baretten" verhaal die ik op de muren zag gekalkt in ,82 in ik meen Al Yatoun / Zuid Libanon, een beginpunt bij het vormen van een oordeel over verdere VN vredes operaties. "Fighting for Peace, is like Fucking for Virginity" Maar goed Traumerei (Kinderscenen) van Schumann speelt nu op Radio 4, en waarom ook niet. Traumerei- Horrowitz - live in Moskou https://www.youtube.com/watch?v=XU_ccvjxq6o

Jan_Modaal
Jan_Modaal5 jan. 2019 - 17:56

Je hebt helemaal gelijk Hilterman, ik was erbij als dienstplichtig sergeant-verpleegkundige op vrijwillige basis. De hele internationale (VN) gemeenschap liet ons aan ons lot over, terwijl we onderbemenst en onderbewapent waren. En de onmogeijke taak om alle vluchtelingen te helpen.

OlavM
OlavM3 jan. 2019 - 18:57

De twijfels van de Nederlandse ministers vóór het échec in 1995 in Srebrenica -en de openbare conclusie van toenmalig minister Pronk kort daarna, die sprak over genocide- zijn natuurlijk geheel terecht geweest. Nederland had nooit akkoord mogen gaan met uitzending van militairen met een ontoereikend mandaat en volstrekt onvoldoende militaire middelen. Dat was bij voorbaat hopeloos tegenover het nogal agressieve Servische nationalisme. En de "bondgenoten" hebben Nederland in de steek gelaten en laten aanmodderen.....Met een vreselijk resultaat.

5 Reacties
Hiltermann
Hiltermann4 jan. 2019 - 5:46

Dat aanmodderen vraagt om een toelichting. Franse luchtsteun bleef op het kritieke moment uit omdat de Serviers een flink aantal Engelse militairen gevangen hielden. Deze gevangenen waren inzet van een deal waarbij het verlenen van luchtsteun de deal in gevaar zou brengen. Er zijn 7000 moslims vermoord om de vrijlating van een handjevol Engelse militairen niet in gevaar te brengen. De Franse generaal Janvier heeft om die reden geen toestemming gegeven voor luchtsteun. Dit toont aan dat de NAVO bondgenoten op het kritieke moment niet steunt. Zonder zelf over de inzet van luchtsteun te mogen beslissen moet Nederland nooit meer aan dit soort missies deelnemen. De vraag blijft wat het nut is van die buitenlandse steunoperaties. Afghanistan, Mali en sndere missies hebben geen blijvend resultaat gehad. Zodra de missie beëindigd wordt keert de oude situatie terug. De Taliban en andere rebellen organisaties winnen altijd.

Buitenstaander
Buitenstaander4 jan. 2019 - 11:56

Dacht ook nog 'ergens' gelezen te herbben, dat de regering vooral niet wilde provoceren en daarom de NLse troepen slechts licht bewapend mochten zijn (immers Vredestroepen…hoe bedenk je het in een oorlogsgebied) ….. Ja dan maak je je ook wel erg afhankelijk van anderen en de omstandigheden….. En dan later Karremans als de grote zondebok nawijzen….. Want ja, militairen moeten de politiek gehoorzamen….

Hiltermann
Hiltermann5 jan. 2019 - 7:21

De keuze voor lichte bewapening is inderdaad bewust gemaakt om niet te provoceren. Dat blijkt later een verkeerde beslissing te zijn geweest. Karremans is als zondebok opgevoerd terwijl hij onder de omstandigheden geen mogelijkheden had de moslim mannen te verdedigen. Wrang detail daarbij: de moslim mannen hebben hun wapens ingeleverd nadat hen beloofd was dat ze door VN troepen zouden worden beschermd. De VN heeft aangedrongen op lichte bewapening. Duidelijk is in ieder geval dat de VN beter is in vergaderen dan in het beoordelen van militaire risico's en strategieën. Zoals was te verwachten heeft de VN na de genocide de verantwoordelijkheid voor het drama afgewezen. Nederland moet veel kritischer zijn wanneer een beroep gedaan wordt op inzet van Nederlandse militairen. Veel missies zijn vooraf goed te rangschikken onder kansloos. Zeg onder die omstandigheden geen steun toe.

Hiltermann
Hiltermann5 jan. 2019 - 11:57

Als aanvulling op mijn stelling dat Nederland zich kritischer moet opstellen bij verzoeken om deel te nemen aan buitenlandse missies vandaag een triest relaas van militair jurist Sterk over het gebrek aan resultaat van de Nederlandse deelname aan de VN missie in Mali. link https://www.telegraaf.nl/nieuws/2987924/militair-jurist-missie-mali-was-poppenkast-in-de-woestijn Een voorbeeld: Nederland stuurt politie mensen en marechaussee medewerkers naar Mali om de plaatselijke politie op te leiden. De opleiders blijken niets te kunnen uitrichten omdat geen van hen Frans spreekt. In Mali is Frans de voertaal. Er zijn geen tolken beschikbaar. De opleiders blijken de dag door te komen door kaart te spelen bij het zwembad. Zo verspilt Nederland belasting geld. Stop toch met deze onzin. Het geld van de belastingbetaler wordt schaamteloos verspild. De enige motivering voor dit soort nutteloos machtsvertoon is het verwerven van vergader posities bij de VN en andere internationale vergadertafels.

Jan_Modaal
Jan_Modaal5 jan. 2019 - 18:01

Helaas OlavM: Pronk wilde juist persé de luchtmobiele brigade naar Srebenica sturen als een soort visitekaartje vanuit Nederland, Luchtmobiel bestond net een paar jaar en die moest internationaal bewezen worden. Nederland gong juist maar al te graag akkoord met de VN beperkingen om er vanuit te gaan dat partners zouden bijspringen wanneer nodig ipv de eigen veiligheid te garanderen. Dat is juist het hele manke geweest aan dit besluit. En ik weet het, ik was erbij.

Mostafa
Mostafa3 jan. 2019 - 14:07

Toen in 11-09-2001 3000 onschuldige Amerikanen vermoord werden door radicale criminele moslims, riep iedereen : '' de wereld is veranderd, de wereld is veranderd '', maar toen in 1995 meer dan 8000 moslims in Srebrenica vermoord werden door criminele radicale christenen onder de neus van het Westen mocht de wereld blijven hoe hij het was ??!!

5 Reacties
Arne Lucassen
Arne Lucassen3 jan. 2019 - 17:41

En bezit je Mostafa dan de wijsheid (achteraf) wat Dutchbat zonder voldoende middelen en steun op dat moment wel had moeten doen? En wat dat voor die moslimmannen had uitgemaakt? Ik ben benieuwd. En daarnaast: Hoe beargumenteer je dan dat de moslims tekort gedaan worden het feit dat de NAVO ingreep in Kosovo met bombardementen op de Serviërs terwijl daar geen volkenrechtelijk mandaat voor was? Of ingrepen door Westerse allianties waar islamitische bevolkingen door extreem-islamitische machten nog ernstiger werden belaagd?

koffieleut2
koffieleut25 jan. 2019 - 7:54

Mostafa, Denk jij dan ook wel eens, hoe zijn ze in hemelsnaam tot deze daad gekomen. Wat is de reden van het vermoorden van 8000 mannen?. Want met oorlogvoeren had het niets uit te staan.

HM van der Meulen
HM van der Meulen5 jan. 2019 - 13:29

Wat denk je zelf koffieleut?

koffieleut2
koffieleut26 jan. 2019 - 21:01

Deze leut heeft zich er enigszins in verdiept, ook dus de andere kant van het verhaal. En geloof me, ook die was behoorlijk smerig. Ik wil niet zeggen wie wind zaait zal storm oogsten, want die storm was totaal een vreselijke daad, maar de wind die gezaaid is , daar mag ook wel iets meer openheid over komen.

Bert Jansen2
Bert Jansen29 jan. 2019 - 10:12

[...vermoord werden door criminele radicale christenen onder de neus van het Westen...] Zoals gebruikelijk zie je de helft van je eigen vergelijking over het hoofd. Ja, dit gebeurde onder de neus van het westen. Maar waarom gebeurde dit onder de neus van het westen? Omdat het westen aanwezig was om de moslims te beschermen. Dat daarbij iets ernstig mis ging, dat is duidelijk. Maar stel wel vast dat als het westen de moslims hier niet geholpen zou hebben er in voormalig joegoslavië vandaag überhaupt geen moslims meer zouden zijn. En om de vergelijking dan even compleet te maken, benoem even waar moslims christenen militair helpen om niet uitgeroeid te worden...

MartinvanderLinde
MartinvanderLinde3 jan. 2019 - 13:27

Dramatisch wat er onder onze neus gebeurde. En nog steeds gebeurt. Want in hoeverre is wat we nu in oost Europa zien niet hetzelfde als wat de Serviërs dreef? Zich superieur voelende orthodox christelijke nationalisten die streven naar alleen heerschappij en overheersing. Fascisme dat jaren onderdrukt werd door de toenmalige Sovjetleiders maar naar buiten kwam toen het de kans kreeg.

Arne Lucassen
Arne Lucassen3 jan. 2019 - 12:49

Het was op veel meer fronten, letterlijk en figuurlijk, een worsteling voor veel meer partijen. Srebrenica was niet het eerste en dreigde later in Kosovo ook niet het laatste te zijn. "Toen in Kosovo een herhaling van het Bosnische drama dreigde, greep Washington in. Onder Amerikaanse leiding voerde de Navo bombardementen uit op Servië en op Servische troepen in Kosovo. Na 78 dagen gaven de Serviërs op." https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/de-ingreep-in-kosovo-schiep-een-precedent~b0ec01e6/ Hoevelen hier, van rechts tot links, zagen dit dwingend bombarderen uiteindelijk niet als enige en noodzakelijke middel? En wat was in retrospectief beter geweest te doen of te laten, zoals Nederland en haar "macht" van uitgezonden militaire landgenoten met onomstreden te weinig middelen en mandaat in Srebrenica, maar evenzogoed de NAVO met haar ingrijpen n.a.v. de dreigend escalerende situatie in Kosovo, als je in dergelijke situaties belandt? Niets doen (Srebrenica) omdat je de macht en steun mist of omdat het je wel de middelen hebt maar zonder volkenrechtelijk mandaat het dwingend excessieve geweld (Kosovo).

Joop den Uil
Joop den Uil3 jan. 2019 - 11:05

ik hoor de klokken van genoegdoening en schadevergoeding al tikken bij de advocatenkantoren.

3 Reacties
HM van der Meulen
HM van der Meulen3 jan. 2019 - 12:04

Een echte Nederlander: nooit te beroerd om zijn verantwoordelijkheid te ontkennen.

Tweekeerbellen
Tweekeerbellen4 jan. 2019 - 15:24

@HM van der Meulen: Een echte Nederlander: nooit beroerd om met de kennis van nu het eigen nest te bevuilen vanuit de morele ivoren toren.

Hiltermann
Hiltermann5 jan. 2019 - 13:27

HMvdM heeft achteraf alle antwoorden. Net een accountant. Die vertelt na het faillissement wat je fout gedaan hebt. Vraag hem nooit vooraf om raad. Dan is hij sprakeloos.