Vredescreativiteit van onderop

Kunnen we met elkaar een andere toonzetting en houding kiezen als het gaat om de door Poetin gestarte Oekraïne-oorlog? Kunnen we als betrokken Nederlanders en Europeanen wegen vinden om met elkaar van mening te verschillen om toch het uiteindelijke doel ‘oorlogsbeëindiging en vrede stichten’ te bereiken?

Het lijkt erop of de standpunten zich verharden, ook op Joop.nl. Het ene uiterste bestaat uit de opstelling dat Oekraïne veel meer bewapend moet worden om de vijand te weerstaan waarbij het niet duidelijk is of deze oorlog een overwinnaar zal opleveren. Het andere uiterste is pleiten voor de-escalatie-onderhandelingen waarbij de mogelijke vervolging van Poetin vanwege zijn vermeende oorlogsmisdaden buiten beschouwing blijft.

Wordt door een lezer een bijdrage geleverd, dan levert het van beide kanten al snel de kwalificaties naïeveling, gebrek aan historisch besef, useful idiot, of leuteraar op.

En wat schieten we als gewone burgers ermee op om elkaar op deze vernederende manier de les te lezen? Niets. Helemaal niets. Het beïnvloedt de sfeer in onze samenleving, er ontstaat geen perspectief van andere mogelijkheden en bezoedelt een creatief klimaat dat kan bewerkstelligen dat nieuwe gezichtspunten van onderop ontstaan.

Om dat laatste te bereiken doe ik hier een poging om de uiterste opstellingen te overbruggen. Niet om een depolitisering van het debat te veroorzaken; verschil van mening scherpt de geest en doet vraagtekens zetten bij de eigen overtuigingen. Nee, dat niet maar wel om onszelf te verplichten de ander serieus te nemen en om met elkaar een stap verder te komen. Heb je - denk je - aan dit laatste geen behoefte, dan is mijn tip: houd je mond, ga buiten wandelen, bezoek een museum maar blijf van je toetsenbord af.

In mijn poging tot overbrugging combineer ik de solidariteit met het Oekraïne volk en de noodzaak de bloederige oorlog zo snel mogelijk te stoppen. Ik ben zelf geen betaalde buitenlandexpert maar vind dat gewone mensen een overduidelijke stem moeten hebben in het aanpakken van geopolitieke vraagstukken. Geopolitiek is vandaag de dag een te belangrijke zaak om het aan het gesloten circuit van adviseurs, politici en militairen over te laten.

Ik vat mijn denkbeeldige opstelling in een tiental punten samen. Aan de tafel zitten vertegenwoordigers van Rusland en Oekraïne, deelnemers zijn verder de EU inclusief de UK, de VS en China. China heeft weten te bereiken dat de presidenten van beide landen niet aan de gesprekken deelnemen. Gastland is Turkije mede in verband met zijn eerdere afspraken over graantransporten en zijn behoefte een positieve rol te vervullen in het conflict. De VN zijn gevraagd het gesprek te faciliteren.

1. Algemeen punt: partijen zetten zich in voor een effectieve VN-Veiligheidsraad zonder veto’s.
2. De NAVO transformeert binnen vijf jaar in een Europese Vredes- en Veiligheidscorps waarvan ook Rusland, als Europees land, en Oekraïne lid zijn. Apart met China en de VS worden verdragen aangegaan.
3. Binnen vijf jaar is een integratie van Rusland en Oekraïne binnen de EU gerealiseerd met als prioriteiten de versterking van de interne markt en het vestigen van rechtsstatelijke bepalingen (via de Raad van Europa).
4. Alle betrokken partijen ondertekenen een klimaatakkoord dat het streven van de VN om de opwarming van de aarde te beperken tot onder de 2 graden ondersteunt. De EU vervult hierin een voortrekkersrol. Het akkoord voorziet ook in fondsen om de armste landen te bij te staan.
5. Op de gebieden wetenschap, technologie en cultuur krijgen ngo’s de mogelijkheden om samenwerkingsverbanden aan te gaan of te intensiveren.
6. Binnen vijf jaar kunnen in Oekraïne de oostelijke gebieden en de Krim zich via een volksraadpleging uitspreken tot welk land zij willen behoren. Tot die uitspraak valt het bestuur onder een VN-protectoraat. Dit protectoraat regelt ook de raadplegingen.
7. Rusland, de EU, China en de VS stellen een fonds in voor herstelbetalingen aan Oekraïne. Dit fonds betrekt ook de gas- en olieleveranties aan de betrokken landen.
8. Op verzoek van de EU wordt een bepaling opgenomen over de inzet van partijen om tot een de-escalatie van het Israël-Palestina-conflict te komen. Het conflict wordt gezien als een nieuwe ernstige verstoring van de wereldorde.
9. Uitvoering van en toezicht op de gemaakte afspraken liggen in handen van de VN met inachtneming van het respect voor de internationale rechtsorde.
10. De afspraken kunnen worden aangehaald als het Verdrag van Istanbul 2023.

Om te voorkomen dat het een geopolitiek spielereitje is, moeten we de bestuurders en politici oproepen om tot een akkoord te komen. En niet te wachten tot de bevolkingen en de legers uitgeput raken en de verwoestingen onherstelbaar zijn.

In wezen gaat het om een oorlog binnen het Europese continent en het is aan ons, Europeanen, om bij te dragen aan vredescreativiteit van onderop. Laten we dit als Europeanen na, dan wordt opnieuw een verschrikkelijke zwarte bladzijde aan onze geschiedenis toegevoegd.

Laten we onze energie niet besteden aan het aanscherpen van toch al bekende tegenstellingen. Dit is niet uit te leggen aan onze jongste generaties.