Voor elkaar, met elkaar: laat paars een belofte zijn

Op 12 december kleuren scholen door het hele land weer paars. Honderdduizenden scholieren, docenten en leerkrachten laten die dag zien dat iedereen op school zichzelf moet kunnen zijn. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar de werkelijkheid laat iets anders zien. Het aantal meldingen van discriminatie tegen lhbti+ mensen is de afgelopen twee jaar verdubbeld en lhbti+ jongeren worden tot drie keer vaker gepest dan andere jongeren. Wie denkt dat Nederland tolerant genoeg is, zou eens echt moeten luisteren naar wat jongeren vertellen over hun schooldag.

Zichtbaarheid die lucht geeft
Paarse Vrijdag laat zien dat zichtbaarheid verschil maakt. Wat begon in 2010 met één leerling die de eerste editie organiseerde, is uitgegroeid tot bijna 3000 scholen die meedoen. Als leerlingen en docenten paars dragen, geven ze een stille boodschap af. Jij staat er niet alleen voor. Eén op de acht Nederlanders identificeert zich als lhbti+. Dat betekent dat in elke klas jongeren rondlopen die zoeken naar herkenning, rust of veiligheid. Een lokaal vol paars kan precies dat bieden. Niet als symbolisch gebaar voor de buitenwereld, maar als een tastbaar signaal dat steun aanwezig is.

Daarmee is Paarse Vrijdag veel meer dan een kleur op kleding of posters. Zichtbaarheid doorbreekt de stilte waarin veel jongeren vastzitten. Het maakt de steun van de omgeving herkenbaar voor jongeren die hun verhaal misschien nog niet durven delen. En het laat anderen zien hoe eenvoudig het soms is om een verschil te maken.

Een gemeenschap die samen draagt
Paarse Vrijdag draait bovendien om samen. Je ziet het in Gender and Sexuality Alliances die acties organiseren en lokalen versieren. In leerlingen die hun eigen verhalen delen. In docenten die met elkaar bespreken hoe zij bijdragen aan een veilige school. In conciërges, medewerkers en ouders die meedoen. Solidariteit is niet alleen iets voelen. Het is iets doen. Dat laten jongeren als Tayricha en Juup zien, beiden scholieren die dit jaar meedoen in de landelijke Paarse Vrijdag-campagne van COC Nederland. Als een leerling zijn hart bij je lucht, luister. Docent Esther, eveneens onderdeel van de campagne, zegt het even helder. Het is geen keuze om iets met zo’n signaal te doen. Het hoort bij je taak als professional. En collega Bas vertelt precies wat bondgenootschap betekent. Je hoeft niet queer te zijn om voor queer leerlingen op te komen. In die houding ligt de kracht van een veilige schoolgemeenschap. Jongeren die merken dat iemand naar hen luistert, voelen zich gezien. Jongeren die ervaren dat volwassenen verantwoordelijkheid nemen voelen zich beschermd.

Staan blijven in een storm
Tegelijkertijd zien we dat Paarse Vrijdag ook weerstand oproept. Posters worden verwijderd. Soms lopen leerlingen in het zwart. Soms wordt Paarse Vrijdag omgedoopt tot een algemenere respectdag om discussie te vermijden. Maar wie lhbti+ jongeren uit de boodschap haalt, maakt precies dat onzichtbaar wat juist aandacht en bescherming nodig heeft. Weerbaarheid betekent in dit geval blijven staan voor het recht van ieder kind om zichzelf te zijn. Het gesprek voeren met ouders of leerlingen die twijfels hebben. En uitleggen waarom deze dag bestaat.

COC ondersteunt scholen met lesmateriaal, prentenboeken, gesprekkenstarters en praktische tips voor het primair en voortgezet onderwijs, het mbo en het speciaal onderwijs. Elk jaar zie ik dat zulke hulpmiddelen deuren openen naar gesprekken die anders te ingewikkeld leken om te beginnen.

Vijftien jaar solidariteit dat verschil maakt
Nu, vijftien jaar na de eerste Paarse Vrijdag, zien we hoe een klein initiatief kon uitgroeien tot een landelijk gedragen dag van solidariteit. Toch is de essentie nooit veranderd. Voor elkaar. Met elkaar. Niet alleen voor lhbti+ jongeren, maar voor iedereen die zich ooit anders of alleen heeft gevoeld.

Als voorzitter van COC Midden-Gelderland zie ik ieder jaar hoe leerlingen opbloeien wanneer ze merken dat hun omgeving hen steunt. Hoe docenten zich gesteund voelen door collega’s en leerlingen. Hoe gesprekken thuis veranderen wanneer een kind vertelt dat bijna iedereen paars droeg en dat het daardoor makkelijker werd om zichzelf te laten zien.

Dat is de werkelijke kracht van Paarse Vrijdag. Het maakt zichtbaar wat anders verborgen blijft. Het brengt mensen samen in een tijd waarin polarisatie groeit en vertrouwen afneemt. Het is een herinnering dat veiligheid begint bij elkaar zien en ruimte maken voor het verhaal van de ander.

Laat paars een belofte zijn
Laat paars op 12 december daarom geen losse kleur zijn. Laat het een belofte zijn. Niemand staat er alleen voor. Niet vandaag. Niet morgen. Niet op school. Niet in onze samenleving.

Voor elkaar. Met elkaar. Zo houden we veiligheid én vooruitgang levend.