Vogelgriep toont noodzaak einde vee-industrie

Het is een macabere déjà vu: opnieuw worden kippenboeren ’s ochtends wakker met angst. Zal de vogelgriep ook mijn bedrijf treffen, moet ik mijn dieren laten afmaken? Vogelgriep is voor boeren een traumatische ervaring en voor de betrokken dieren een dodelijke nachtmerrie. De recente opleving laat zien dat de huidige vee-industrie volkomen is doorgeslagen en drastisch op de schop moet.

Allereerst de cijfers. In Nederland worden jaarlijks ongeveer 500 miljoen kippen en andere vogels gehouden en geslacht voor vlees en eieren, afkomstig van zo’n 4500 boerenbedrijven. Twintig jaar geleden waren dat er 415 miljoen, verspreid over 8.300 bedrijven. In die tijd is het aantal dieren per boer dus meer dan verdubbeld.

Deze voortdurende intensivering is niet houdbaar. Door enorme aantallen doorgefokte dieren dicht op elkaar te houden, creëren we ideale kweekvaten voor het vogelgriepvirus. Varianten die aanvankelijk mild en weinig besmettelijk zijn, muteren onder deze omstandigheden tot vrijwel onstuitbare, dodelijke epidemieën.

Noodmaatregel op noodmaatregel
De huidige uitbraak betreft een zeer besmettelijke en dodelijke H5N1-variant. Volgens cijfers van het ministerie van Landbouw zijn sinds begin 2022 meer dan 7,5 miljoenkippen en andere vogels afgemaakt om verdere verspreiding te voorkomen. Daar komen wereldwijd honderden miljoenen sterfgevallen door het virus onder wilde vogels en zoogdieren nog bij.  

Op 16 oktober stelde het ministerie opnieuw een landelijke ophok- en afschermplicht in, nauwelijks drie maanden nadat de vorige was opgeheven. De uitbraken sindsdien in Nijkerk, Hierden, Zeewolde, Bornerbroek, Tienray, Helden, Holwierde, Terschuur, Streefkerk, Terhole, Opende, Drogeham, Bennekom, Swifterbant, Emmeloord en Dodewaard tonen de beperkingen van deze noodmaatregel pijnlijk aan.

Een nieuwe pandemie voor mensen?
Niet alleen kippen en boeren moeten zich zorgen maken, maar wij allemaal. Een meerderheid van toonaangevende virologen voorspelt dat een variant van de vogelgriep de volgende wereldwijde menselijke pandemie na Covid-19 zal veroorzaken.

Een toonaangevende studie uit 2024, gepubliceerd in Science, concludeert dat een van de huidige H5N1-varianten nog maar één mutatie verwijderd is van overdraagbaarheid op mensen. De onderzoekers vrezen dan een sterftepercentage van 30 procent.

Volgens vogelgriep-expert Thijs Kuiken van het Erasmus MC sterft zelfs ongeveer de helft van de mensen die met H5N1 besmet raken. Ter vergelijking, de Covid-19 pandemie, die onze samenleving al zo ontwrichtte en zo veel slachtoffers maakte, kende een sterfte van gemiddeld 0,31%.

Dierwaardige veehouderij
De vogelgriep is niet alleen een tragedie voor de dieren en boeren, maar een door mensen veroorzaakte ramp met extreme risico’s voor de volksgezondheid. Het is een ramp die we kunnen voorkomen. Te beginnen door de vogels te vaccineren en door veel minder dieren te houden, en op een diervriendelijkere manier.

Dat zijn we verplicht aan die honderden miljoenen dieren die een goed en dierwaardig leven verdienen, en aan onszelf om onze gezondheid te beschermen.