Over vluchtelingen in Duitsland: ‘Merkel was het niet’

Merkel was het niet. Zo luidt de titel van een opiniestuk dat sinds gisteren op de website van het Duitse weekblad Die Zeit staat. Karsten Polke-Majewski geeft commentaar op het officiële persbericht dat gisteren door het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken naar buiten werd gebracht en waarin minister De Maizière de officiële getallen van het aantal vluchtelingen bekendmaakte.

De nieuwe getallen laten zien dat we ons veel hysterie omtrent de toestroom van vluchtelingen hadden kunnen besparen. Er kwamen immers veel minder vluchtelingen dan gedacht en bijna precies zo veel als verwacht, schrijft Polke-Majewski.

Een kort en kernachtig persbericht weerlegt een sprookje dat het politieke landschap in Duitsland in de afgelopen twaalf maanden op z’n kop had gezet en bondskanselier Angela Merkel aan het wankelen bracht. Zo begint de commentator zijn stuk. In het persbericht van het ministerie van Binnenlandse Zaken staat namelijk: “Het toegenomen aantal vluchtelingen bedraagt voor het afgelopen jaar ongeveer 890.000.”

890.000 vluchtelingen. Niet 1,1 miljoen, vervolgt Polke-Majewski. Want zo veel mensen hebben hun asielprocedure dus niet verder doorgezet en zijn naar inschatting van het ministerie vermoedelijk verder gereisd.

De commentator noemt nog een tweede getal. Dat is eveneens afkomstig van het Ministerie van Binnenlands Zaken. Thomas de Maizière noemde het getal in augustus 2015 op het moment dat hij de jaarprognose voor het aantal asielzoekers voorstelde. Destijds ging het ministerie ervan uit dat in 2015 ongeveer 800.000 vluchtelingen naar Duitsland zouden komen. Tot eind juli waren al meer dan 300.000 mensen gekomen.

Karsten Polke-Majewski noemt de datum waarop het tweede getal openbaar werd gemaakt belangrijk: 19 augustus 2015. Dat was nog vóórdat duizenden vluchtelingen zich op het station Keleti in Boedapest verzamelden. Nog vóórdat Merkel en de Oostenrijkse bondskanselier Werner Faymann in die dramatische nacht van 4 op 5 september het besluit namen de vluchtelingen die te voet van Boedapest richting het westen onderweg waren niet langer aan de Hongaarse willekeur overgeleverd te laten. Het was ook vóórdat de beroemde selfie van Merkel met een vluchteling werd genomen.

Het klopt, schrijft Polke-Majewski. In september sprong het aantal nieuwe vluchtelingen naar ongeveer 160.000. Maar de dynamiek was er daarvoor al. De verantwoordelijken wisten in augustus al wat nu wordt bevestigd: 800.000 vluchtelingen werden aangekondigd, er kwamen er 890.000.

Volgens de commentator zijn de getallen ook een aanwijzing dat het controleverlies bij de Duitse overheid in de herfstmaanden niet zo groot had moeten zijn. Deelstaten en gemeentes hadden al op 20 augustus van het afgelopen jaar kunnen beginnen met het leegruimen van bouwmarkten en het opblazen van ballontenten.

Uiteindelijk laten de getallen zien dat de politieke en mediale hysterie die in de eerste weken van de ‘welkomstcultuur’ (Willkommenskultur) volgde rustiger had kunnen uitvallen, aldus Polke-Majewski. Ja, schrijft hij, er kwamen zeer veel mensen die beschutting zochten en ze hebben het land voor een grote opgave gesteld. “Maar niemand kan zeggen dat het die dagen in de herfst van 2015 waren die de situatie fundamenteel hebben veranderd.”