Virunga: Oliebedrijf vernietigt de hoop van Congo

De Democratische Republiek van Congo dreigt hun toeristische trekpleister te verliezen aan een machtig internationaal oliebedrijf. Het van origine Britse SOCO doet verwoede pogingen proefboringen uit te voeren in Virunga, het oudste nationaal park van Afrika, gelegen in Congo. De kritische documentaire Virunga die momenteel draait op het IDFA, laat zien hoe SOCO via handlangers medestanders probeert te kopen en zelfs de gruwelijke gewelddadigheden van M23 rebellen steunt om vat te krijgen op de olie die onder de grond ligt van één van ’s werelds indrukwekkendste natuurparken.

Virunga – Official Trailer 2014 from Grain Media on Vimeo.

Het gevecht om olie en grondstoffen scheurt Afrika uiteen. “Als Virunga in handen komt van SOCO, zullen ze ook de andere parken in handen krijgen”, stelt Emmanuel de Merode, directeur van Virunga, in de documentaire ‘Virunga’. De Belgische prins en natuurbeschermer vecht met zijn eigen leger bestaande uit rangers tegen gevaarlijke rebellen en soldaten van het nationale leger.

De Democratische Republiek Congo, Tanzania, Noord-Kenia, Oeganda en Mozambique behoren tot de armste landen in de wereld. Olie en grondstoffen zijn bronnen waarmee hun regeringen hopen zich uit de armoede te trekken, maar vaak zijn het de lokale rijken en internationale bedrijven die daar beter van worden. De Congolese president Joseph Kabila wil afwachten of er werkelijk olie in zijn grond zit. Als net zoals in buurland Oeganda, miljoenen vaten olie in de grond blijken te zitten, zou dat kunnen betekenen dat Congo haar natuurpark weggeeft aan een machtig westers olieconcern.

Niet alleen de Congolese overheid, maar ook het Wildllife Fonds wil meewerken om het onderzoek naar olie af te wachten. Iets wat tegenstanders en natuurbeschermers woedend maakte. Sinds de opleving in de Republiek Congo zorgt SOCO voor onrust in de regio. Iedereen in het door oorlogen geteisterde land probeert een stukje van de miljardendeal te krijgen.

In de documentaire is te zien hoe zogenoemde veiligheidsagenten van SOCO, rangers proberen om te kopen. Op verborgen camerabeelden is te zien hoe medewerkers van het oliebedrijf denigrerende uitspraken doen over de Congolese bevolking en het natuurpark. Volgens hen is ‘business’ het enige wat het land kan redden en moet het park en de mensen ‘platgegooid’ worden om dat voor elkaar te krijgen. De Franse journalist Melanie Gouby staat met haar oren te klapperen wanneer ze met de heren zitten te tafelen. “Je denkt dat je dit alleen maar in films ziet, maar dan hoor je het toch echt.”

Indrukwekkend om te zien in de documentaire is het gevecht van De Merode. Veel van zijn rangers behoorden vroeger tot rebellenlegers of groeiden op als kindsoldaten. Nu beschermen ze Virunga dat één van de indrukwekkendste biodiversiteiten op de wereld heeft. Ook huisvest het de zilverrug berggorilla waarvan er nog slechts honderd in het wild leven. De documentaire laat vertederende beelden zien van één van de rangers. Hij verloor al zijn familieleden in de oorlog. Nu zorgt hij voor de baby gorilla’s die door stroperij in het gorillaweeshuis terecht kwamen. Wanneer de oorlog uitbreekt tussen M23 rebellen en de rangers poetst hij zijn geweer en houdt wacht voor het weeshuis. Zijn gorillafamilie is het laatste waar hij voor zal strijden.

Alhoewel SOCO onlangs beweerde geen proefboringen meer in het park uit te voeren, zijn daarvoor genoeg bewijzen. De Merode overhandigde in april dit jaar een onderzoeksrapport over illegale onderzoekspraktijken aan de Congolese overheid. Op de terugweg werd hij overmeesterd door bendes. Verschillende kogels doorboorden zijn lichaam, maar hij overleefde de aanslag. Omdat de deur naar proefboringen nog steeds op een kier staat en SOCO zich niet overgeeft, houdt de onrust aan en dreigen rebellen in het gebied weer de overhand te krijgen.

De documentaire die is geproduceerd door Leonardo Di Caprio ontving de afgelopen tijd al veel media aandacht. De bekende Brit Sir David Attenborough stelde in de Independent on Sunday :

Het zou extreem verontrustend zijn als er in Virunga olie gewonnen gaat worden. Niet alleen zou dat een park bedreigen dat het thuis is van breed scala aan wilde dieren maar het zou ook een verontrustend signaal afgeven over de toekomst van andere werelderfgoed gebieden.

Het gebied van Virunga National Park werd beroemd door Dian Fossey en haar onderzoek naar gorilla’s, populair geworden door de aangrijpende film Gorilla’s in the Mist. In september bracht Global Witness een rapport uit over de plannen. In het gebied zijn rebellen actief die door Soco worden betaald, ook een lokale politicus heeft geld ontvangen van het bedrijf. Activisten die praktijken bekritiseerden zijn gearresteerd. Het bedrijf ontkent de plannen en praktijken.

New York Times: Oil dispute takes a page from congas bloody past Virungamovie.com