Vingerafdrukweigeraars: nog even geduld a.u.b.

Principiële vingerafdrukweigeraars moeten nog even geduld hebben voor ook zij weer kunnen stemmen, een bankrekening kunnen openen, een pakketje kunnen ophalen en binnen de Europese Unie kunnen reizen. Hoewel de wet die dat mogelijk moet maken al twee jaar geleden werd aangekondigd door toenmalig minister Donner, kan het nog wel een aantal maanden duren voor het zover is. Volgens minister Plasterk moeten de problemen voor volgende zomer zijn opgelost. Hij noemt dat ‘redelijk vlot’.

Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer nam het deze week op voor de kleine groep mensen die zich principieel verzet tegen het afgeven van een vingerafdruk voor een identiteitsbewijs. In een brief aan minister Plasterk schreef hij:

Deze groep inmiddels ‘ongedocumenteerden’ kunnen vaak de meest simpele handelingen niet uitoefenen door het ontbreken van een paspoort dan wel ID-kaart: ziekenhuisbezoek, post en pakketjes ophalen bij een postkantoor, het openen van een bankrekening, reizen naar het buitenland, stemmen, bloedonderzoek, bezoek aan overheidsinstanties, et cetera. Ook loopt deze groep burgers elke dag het risico te worden opgepakt voor het niet meedragen van een geldig identiteitsbewijs. Gelet op het voorgaande dringt de groep van gewetensbezwaarden al geruime tijd aan op een tijdelijke voorziening.”

Die tijdelijke voorziening komt er niet. De vingerafdrukweigeraars moeten gewoon wachten tot de nieuwe wet er is. Die nieuwe paspoortwet is onder meer het gevolg van de beslissing om te stoppen met de centrale opslag van vingerafdrukken. Daartoe besloot minister Donner al in april 2011.

Op die opslag was toen veel kritiek, niet alleen omdat burgers zich als crimineel behandeld voelden, maar ook omdat er veel kans was op fouten bij het gebruik van de gegevens. Het Vara-programma De Ombudsman besteedde daar regelmatig aandacht aan. Een aantal principiële weigeraars, verenigd in de organisatie Vrijbit, stapte destijds naar de rechter.

Na het van tafel halen van de database, kondigde minister Donner meteen al aan dat de wet zou worden aangepast en er een (Europese) identiteitskaart zou komen zonder vingerafdrukken. Pas ruim een jaar later kwam zijn opvolger minister Spies met het wetsvoorstel. Dat voorstel moest vervolgens, op aandringen van de Raad van State, weer worden aangepast, waarna háár opvolger, minister Plasterk het in juni van dit jaar eindelijk naar de Tweede Kamer kon sturen.

Het parlement moet de wet nu nog behandelen. Voor volgend jaar zomer, drie jaar nadat Donner de aanpassing aankondigde, moeten de problemen dan voorbij zijn. Het is maar wat je ‘redelijk vlot ‘noemt.

Overigens betalen de weigeraars ook straks nog steeds een prijs voor hun principes. Reizen buiten de EU zit er niet in, daarvoor is en blijft een paspoort mét vingerafdruk verplicht. Dat is volgens Plasterk niet op te lossen:

Wij kunnen andere landen nu eenmaal niet dwingen om mensen toe te laten die zich niet naar hun maatstaven kunnen identificeren.

Bekijk hier een uitzending van ‘De Ombudsman’ over vingerafdrukweigeraar Louise.