Verwaarlozing coronatestmateriaal kostte doden

In de eerste twee maanden van de corona-uitbraak kon veel vaker getest worden dan uiteindelijk gebeurde. Dat blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur. In de maanden maart en april waren veel meer coronatests beschikbaar dan er gebruikt werden. Duizenden beschikbare tests bleven ongebruikt in de kast liggen. Was dat niet gebeurd, dan had dat volgens betrokkenen veel besmettingen en doden kunnen schelen.

Het kabinet heeft maandenlang volgehouden, zowel in de persconferenties, als in debatten, briefings en interviews, dat er simpelweg te weinig testcapaciteit was om aan de grote vraag te voldoen. Dat had onder meer te maken met een gebrek aan testmateriaal. Nieuwsuur maakte een ronde langs alle 55 laboratoria die door het RIVM zijn goedgekeurd voor coronatests. Ruim dertig laboratoria gaven gehoor en leverden informatie aan. Daaruit blijkt dat in maart niet meer dan de helft van de beschikbare tests is gebruikt, in april was dat zelfs maar 30 procent.

De laboratoria zeggen tegen Nieuwsuur zelf ook niet te snappen waarom de tests niet werden gebruikt. Directeuren van verschillende labs laten weten niet alleen meer dan voldoende tests te hebben, maar ook over een logistiek netwerk te beschikken. Zorgbestuurders zaten maandenlang met de handen in het haar omdat ze van het kabinet te horen kregen dat er geen tests beschikbaar waren, terwijl de laboratoria hen verzekerden dat die wel voorhanden waren.

Vooral verpleeghuizen hebben ernstig te lijden onder het coronavirus. Veel bewoners overleden, personeel bleef in onzekerheid over wie wel en niet besmet was. Peter Hoppener van de Brabantse zorgorganisatie Vivent zegt tegen Nieuwsuur: “Als je voldoende testen had gehad, had je de mensen individueel kunnen verplegen. Nu veroordeel je eigenlijk op zo’n moment een afdeling tot corona.”

Arts-microbioloog Edwin Boel is verantwoordelijk voor de coördinatie van de testcapaciteit in Nederland. Ook hij bevestigt dat een groot aantal tests werkloos op de plank zijn blijven liggen. ‘Dat heeft te maken met beleid, volgens mij,’ zegt hij tegen Nieuwsuur. Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid houdt in een reactie vol dat begin maart de testmogelijkheden beperkt waren. Ook zegt hij dat het Outbreak Management Team (OMT) dat het kabinet adviseert bij de coronastrategie heeft geadviseerd terughoudend te testen om die reden. Dat meer testen had gescheeld in het aantal doden vindt De Jonge een voorbarige conclusie: “Dat zal je echt rustig moeten evalueren als je voldoende afstand hebt ten opzichte van de afgelopen weken. Ik denk dat dit soort conclusies niet te onderbouwen zijn.”