Vertrouwen in de politiek vraagt om een politiek van vertrouwen

Afgelopen week waren we in Rotterdam getuige van een historisch dieptepunt in de toon van het politieke debat in de gemeenteraad. Een PVV-raadslid wenste onze Rotterdamse PvdA-fractievoorzitter toe dat hij zou worden berecht door tribunalen. Toen de fractievoorzitter daarvan vervolgens een punt maakte, werd hij via de mail met de dood bedreigd.

Behalve dat dit je als politicus onder de huid gaat zitten, is het een flagrante klap in het gezicht van de democratie. Ten eerste: door te dreigen met tribunalen, gooi je de scheiding der machten in de prullenbak. Ten tweede: je zet mensen met dreigen aan om dat zelf nog eens dunnetjes over te doen. Ten derde: je vergroot het toch als sterke wantrouwen in de politiek. En ten vierde: je maakt het onaantrekkelijk om politicus te worden.

Dit kan zo niet langer. Leugens en bedreigingen horen niet thuis in het politieke debat. Nu niet en nooit. Het debat moet gaan over inhoudelijke meningsverschillen over hoe we onze samenleving inrichten. Daarbij mag het hard gaan op de inhoud. Ook mag het gaan over elkaars leiderschapsstijl. Maar liegen en dreigen zijn volstrekt onacceptabel en hollen onze democratie uit.

Daarnaast is er een belangrijke andere factor die bijdraagt aan de afname van vertrouwen in de politiek: een politiek van wantrouwen. Kijk naar de toeslagenaffaire, en hier in Rotterdam naar de politiek van wantrouwen richting uitkeringsgerechtigden die jarenlang het uitgangspunt van het beleid vormde.

In de afgelopen periode hebben we in Rotterdam een ommezwaai gemaakt in het bijstandsbeleid. In plaats van het gestolde wantrouwen van verplicht afval prikken als gedwongen ‘tegenprestatie’, zijn we gaan kijken naar wat deze groep wél kan, in aansluiting op hun wensen, dromen en zorgen. Mensen verder helpen vanuit vertrouwen in plaats van hen af te schrijven en weg te zetten als profiteurs. Het resultaat: Rotterdam is, ondanks corona, koploper als het gaat om uitstroom uit de bijstand.

Ook op andere punten verdient een politiek van vertrouwen aandacht. Daarbij moeten wij onszelf als PvdA ook in de spiegel durven kijken. Daarom hebben we vorige week gepleit voor de afschaffing van de Rotterdamwet, die mensen onder een vastgestelde inkomensgrens weert uit bepaalde wijken. Na 16 jaar is gebleken dat deze wet nauwelijks effect heeft, terwijl deze mensen buitensluit en afschrijft. In plaats daarvan pleiten we voor een Gelijke Kansen Wet, die wijken van binnenuit vooruit helpt door te investeren in de mensen die er wonen. Op basis van vertrouwen.

Natuurlijk, laat duidelijk zijn dat onacceptabel gedrag zoals uitkeringsfraude en rellen op de Coolsingel, hard aangepakt moeten worden. Maar wantrouwen en repressie moeten niet het uitgangspunt zijn en maken de stad niet leefbaarder. Een leefbare stad vraagt om repressie waar het moet, preventie waar het kan.

De opdracht aan bestuurders, volksvertegenwoordigers en media is helder: vorm een front tegen degenen die liegen en dreigen. En kies voor een politieke benadering die aansluit bij de dromen, wensen en zorgen van mensen, bij wat zij willen en kunnen, in plaats van hen af te schrijven en te demotiveren.

We hebben een lange weg te gaan om het vertrouwen te herstellen – en geen dag te verliezen om hiermee aan de slag te gaan.