Verplichte openbaarheid belastinggegevens bedrijven

De Luxleaks, de gelekte Luxemburgse belastingdocumenten, moeten internationaal opvolging krijgen. Daarvoor moet het niet nodig zijn om te vertrouwen op onderzoeksjournalisten: bedrijven moeten verplicht komen met informatie over waar ze hun belasting (niet) betalen. Als deze informatie vrijgegeven wordt, komen de gevolgen van schadelijke belastingpraktijken boven water. Dan komt er ook uitsluitsel over de discussie of Nederland wel of geen belastingparadijs is.

Maar deze praktijken zijn niet langer houdbaar, vooral niet in tijden waarin overheden zich gedwongen zien hard te bezuinigen en van mensen grote opofferingen te vragen. Eurostat-cijfers tonen aan dat bedrijven sinds 2001 in de hele eurozone een steeds kleiner aandeel van de belastinginkomsten van overheden voor hun rekening nemen. Ook is het niet uit te leggen dat Starbucks over haar winsten geen belasting hoeft te betalen, en het plaatselijke koffiehuis de volle mep neerlegt. Er is nu geen sprake meer van een gelijk speelveld  terwijl van links tot rechts partijen het erover eens zijn dat grote en kleine bedrijven evenveel belasting moeten betalen.

Die situatie kan niet opgelost worden door naar elkaar te blijven wijzen. Laten we niet proberen de zwartepiet alleen bij Juncker of Luxemburg te leggen, want als Nederland komen we hier ook niet voordelig uit. Dat bleek vrijdag wel met de aankondiging dat de Europese Commissie de Nederlandse deal met Starbucks gaat onderzoeken. Juist dit moment moet aangegrepen worden om te komen tot een internationale aanpak waarbij landen niet gevangen blijven in hun eigenbelang, maar met elkaar duidelijke stappen nemen. De eerste noodzakelijke stap is openbaarheid van gegevens. De uiteindelijke stap is een gemeenschappelijke belastinggrondslag en een minimumtarief.

Openbaarheid is nodig, omdat belastingontwijking pas bestreden kan worden als we ervan weten. De Luxleaks zijn bij uitstek een voorbeeld van wat de macht van transparantie is: het brengt de tongen in beweging en al snel volgt de roep om actie. Na de Luxleaks, moeten de Nedleaks, de Ierleaks en de Spainleaks volgen: bedrijven moeten verplicht worden om in jaarverslagen op te nemen waar ze hun belasting betalen. Dat het kan hebben we al gezien: onder druk van het Europees Parlement, moeten banken per 1 januari 2015 hun belastingen rapporteren. De Commissie heeft afgelopen week via een rapport laten weten dat de economische bezwaren tegen deze rapportage ongegrond waren. Dat maakt de weg vrij om deze plicht ook voor bedrijven op Europees niveau vast te leggen.

Uiteindelijk moet de Commissie de situatie doorbreken waarin landen elkaar de loef proberen af te steken met lagere belastingtarieven. Dit is namelijk een race waarvan we de verliezer al kennen: de gewone belastingbetalers. Een Europese belastinggrondslag kan voorkomen dat bedrijven door de mazen en kieren van nationale belastingstelsels proberen te kruipen.

Daarnaast is het goed dat de G20 dit weekend spreekt over internationale verplichtingen om schadelijke constructies te verbieden. Als Juncker zaterdag op de G20 is, zal dat plan het onderwerp van debat zijn. Het is een leuke speling van het lot dat uitgerekend de Luxemburger die in een vorig leven de architect van vele belastingdeals zou zijn, nu de eerste stap mag zetten om dit soort constructies een halt toe te roepen.

Paul Tang is Europarlementariër voor de PvdA