Vermijd het f-woord en sluit een breed progressief links kartel tegen Rutte
© cc-foto: Philippe Leroyer
Aan mijn Belgische collega’s is het moeilijk uit te leggen. Gaan in Nederland de socialisten echt fuseren met de groenen? Iets wat in België en eigenlijk in de rest van Europa ondenkbaar wordt geacht. Het toont wat voor een uniek experiment het is waar de leden van zowel de PvdA als GroenLinks zich over moeten uitspreken. En ondanks dat niemand de noodzaak ontkent om iets te doen om de neergaande trend van de linkse partijen te stoppen, is de vraag of een partijfusie wel het juiste antwoord is om de krimp op links tegen te gaan.
Los van het feit dat de twee partijen qua standpunten naar elkaar toegegroeid zijn de laatste jaren, gaat het om twee verschillende politieke families. Met een eigen ideologie en vooral een andere aanpak en partijcultuur. De sociaaldemocratie heeft haar wortels in de vakbeweging, die traditioneel meebestuurt om zaken voor hun achterban te realiseren door het sluiten van compromissen. De groene wortels liggen meer in de actiegroepen en NGO’s die goed zijn om onderwerpen en problemen te agenderen en druk uit te oefenen op het politieke midden. Het verleden van GroenLinks, als fusiepartij van communistische en pacifistische splinterpartijen, maakt haar verwantschap met de sociaaldemocraten groter dan de gemiddelde groene partij. Toch hebben alle GroenLinksleden en PvdA’ers die huiverachtig zijn ten op zichten van een fusie solide argumenten en terechte zorgen.
Als drijvende kracht achter meer samenwerking spreekt Jesse Klaver graag over een keerpunt ’22, naar analogie van een gezamenlijk verkiezingsprogramma waarmee de PvdA, D66 en GroenLinks voorloper PPR in de 1972 naar de kiezer trokken. En eigenlijk denk ik dat daar precies de oplossing ligt; ga een verbinding aan tussen partijen, inhoudelijk en tussen kieslijsten, zonder te denken dat dit eindigt in een fusie. Vorm een partijkartel. Ten eerste omdat we ons nu dreigen te verliezen in een richtingenstrijd binnen de partijen voor en tegen de fusie, waar geen extra kiezer mee overtuigd zal raken van onze politieke oplossingen. Ten tweede zal het in zo’n gelegenheidsconstructie realistischer zijn dat ook D66, de SP, Bij1 of Partij van de Dieren zich aansluiten of tenminste kleur moeten bekennen over linkse samenwerking en zo het kiespotentieel te vergroten. Met het gezamenlijke oppositieakkoord van PvdA en GroenLinks is daartoe eigenlijk al een eerste aanzet gedaan. Laat dat de opmaat zijn naar een breed links-progressief kartel van partijen.
Van dergelijke gelegenheidscoalitievormingen zijn Europa wel recente succesvolle voorbeelden te vinden. Zo werd in Tsjechië eind vorig jaar de dominante politieke kracht van het land, premier Babis, een populistische miljardair, verslagen door een coalitie van partijen die niet alleen gezamenlijke programma’s, maar ook met gezamenlijke lijsten opkwamen. Toch zetelen zij nu als onafhankelijke partijen in zowel het Tsjechisch Parlement als de Regering. Er is een parallel te maken met de schier onverslaanbaar geachte premier Rutte, nu aan zijn 4de kabinet zonder enig teken dat hij van plan is om zelf te stoppen. Een krachtenbundeling is noodzakelijk om hem en de VVD-campagnemachine naar de kroon te steken.
Daarvoor is het noodzakelijk nu te beginnen met het schrijven aan een gezamenlijk programma, dat concreet en overtuigend vormgeeft aan het ecosocialisme, waarbij ook expliciet andere progressieve partijen welkom zijn om mee te schrijven. Hoe krachtig zou het signaal zijn mochten de SP, Bij1 en Partij van de Dieren zich onverwacht aansluiten. Dat we daarnaast nu al nadenken over een gezamenlijke progressieve kieslijst, waarbij kandidaten van PvdA en GroenLinks samen met onafhankelijken en kandidaten van andere partijen op één lijst staan.
Ook moeten we beginnen zoeken naar een gezamenlijke kandidaat-premier die deze kartellijst kan trekken. En het liefst geen kopstuk van de bestaande partijen. Veel namen zullen er niet in aanmerking komen, maar iemand als Kim Putters, net afgezwaaid als directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau en twee jaar achtereen uitgeroepen tot meest invloedrijke Nederlander, zou zich als frisse nieuwe progressieve leider kunnen presenteren. Als een soort van anti-Rutte die zich geloofwaardig inzet om de ongelijkheid in Nederland echt aan te pakken.
Heb het vertrouwen, dat als de twee respectabele campagnemachines van de PvdA en GroenLinks nu al beginnen om hun krachten te bundelen, links dan weer de agenda kan bepalen tot aan de volgende verkiezingen. Samen kunnen ze de zwaktes van kabinet Rutte IV uitbuiten en een aantrekkende kracht hebben op zowel kiezers als activisten. En zo de winning-spirit wat terugbrengen op links. Maar dan moeten we daar nú mee beginnen om te zorgen dat de machine op volle toeren draait tegen de volgende verkiezingen.
Concreet wordt er de komende week alleen besloten over de kieslijst voor de Eerste Kamer. Ik betreur het dat de gezamenlijke kieslijst van PvdA en GroenLinks er waarschijnlijk niet gaat komen. Juist omdat die ene gezamenlijke lijst bij de getrapte verkiezingen van de Eerste Kamer veel voordeel oplevert. Er wordt aangestuurd op samen een fractie vormen na de verkiezingen. Dat is te laat en daar heeft de kiezer weinig boodschap aan. Het gaat over hoe we op voorhand naar de kiezer trekken. Waarbij we nu moeten bouwen aan een gezamenlijke beweging van meerdere partijen, die kabinet Rutte IV wil vervangen.
Na een gezamenlijke campagne, met een gedeelde kieslijst en programma, zullen er hopelijk meer GroenLinks- en PvdA-kandidaten gekozen zijn. Laat daarna, na het succes, het debat komen over een gezamenlijke fractie en of partijfusie. Maar dat hoeft geen must te zijn. Laat de samenwerking binnen dit partijkartel en de verwachte synergie van deze brede progressieve beweging zich eerst bewijzen. Laat het terugplooien op de sociaaldemocratie of groene ideologie ook expliciet een mogelijkheid zijn. Dit moet eigenlijk de verwachting zijn, maar nadat Rutte en kompanen uit het torentje zijn verdreven. Uiteindelijk is dat waar het om moet draaien, het liefst met zo min mogelijk intern geneuzel.
Gerard Oosterwijk
cc-foto: Philippe Leroyer
Praat mee
Reacties (25)
Groen Links is al jaren niet groen en weinig links meer, en onder de kiezers van de voormalige socialisten van de PvdA zijn arbeiders inmiddels bijzonder zeldzaam. Ik verwacht weinig succes van een fusie van twee dwalende partijen.
Gerard weet best veel van de Nederlandse politiek, compliment. Hij heeft ongelijk als hij zegt dat bij de systematiek van getrapte verkiezingen één lijst voordeliger is dan twee: als die twee hun stemgedrag in provinciale staten goed afstemmen maakt dat weinig uit. Natuurlijk wel als het om de restzetels gaat, maar dat heeft niks met getrapte verkiezingen te maken. Hij heeft groot gelijk met zijn stelling dat een gezamenlijke campagne en links akkoord een prima alternatief is voor fusie. Maar als de samenwerking de komende twee jaar inspirerend wordt en voldoende herkenbaar voor rood én groen zie ik het probleem van fusie niet, temeer omdat het electoraal belangrijk is om met één lijst te concurreren beter te concurreren om de macht. Het is wel wat hypocriet dat Gerard zijn partij betitelt als sociaal-democratische partij One.Brussels Vooruit. Zijn partij heet namelijk gewoon One.Brussels-Vooruit en bestaat uit sociaaldemocraten en onafhankelijken.
Hoe dan? Hoe wil je een breed progressief kartel maken zonder dat Rutte en de VVD als grootste partij daar bij betrokken zijn? Waarom zou het CDA met Hoekstra ook maar een haar beter zijn? Klaver en Kuiken moeten beter onderhandelen. Dat lijkt me het meest zinnig. En met goed onderhandelen of helemaal niet onderhandelen kan je Rutte in de hoek duwen. Regeren gaat moeilijk worden zonder de VVD. Zo simpel is het
Sonic, ik denk dat je snel hebt geschreven en te weinig nagedacht. Rutte is na dit kabinet echt wel versleten, die komt niet meer terug, en het is te verwachten dat de VVD daarmee flink achteruit kachelt. Ik zie geen reden waarom de evt. fusiepartij niet bijv. 25 zetels kan halen, en de VVD tussen de 20 en de 25 uit komt. En beter onderhandelen was nu juist niet het probleem, het probleem was dat VVD/CDA helemaal niet met PvdA/GL wílden onderhandelen; er is geen enkel inhoudelijk woord onderling gewisseld omdat rechts weigerde met de twee partijen samen een regering te vormen. Dat argument vervalt bij één grotere linkse partij. Als er dan uiteindelijk toch met de VVD geregeerd moet worden is dat vanuit een veel betere positie.
Het klinkt allemaal zo stoer, maar er komt niets van terecht. Was t niet zo droevig dan zou je heel hard moeten lachen....
Een links kartel gebruik je in de kamer. Gezamenlijk oppositie voeren. Maar dat doen we al jaren met zero resultaat. Een fusie is het enige middel om macht te krijgen. En macht is wat je nodig hebt. Is hij vergeten hoe VVD en CDA D66 en alle mensen die strategisch D66 hadden gestemd op een dood spoor zette door de PvdA en GL tegen elkaar uit te spelen. Bij een fusie kan dat niet meer.
Er is een aanzienlijk verschil tussen een links akkoord met een gezamenlijk kernpuntenprogramma en de samenwerking zoals die was in 2021. De kans om PvdD en SP daarbij te betrekken is dan bovendien groter. Strategisch stemmen leidt dan eerder naar links dan naar D66. Dat neemt niet weg dat een fusiepartij kan leiden tot nieuw elan en nieuw perspectief. Dat moet dan de komende twee jaar wel zichtbaar worden; mijn zorg is en blijft dat de inhoud er magertjes af komt.
Links is niet de oplossing. Een middenkabinet, best of both worlds .
Een middenkabinet is, gezien het verleden, per definitie een rechts kabinet.
Je bedoelt zoals het kabinet van VVD en PvdA. Nou, wat een succes was dat zeg, we zijn nog niet eens begonnen de puinbak op te ruimen
Voor sommigen hier is een middenkabinet, iets met redelijk gezond verstand, uit den boze: Het moet in een land dat niet veel op heeft met links, volgens diezelfde sommigen gewoon kneiterlinks. Het zijn dan ook meestal diegenen die nog nooit zelf een boterham door hard werken verdiend hebben...
"Hoe krachtig zou het signaal zijn mochten de SP, Bij1 en Partij van de Dieren zich onverwacht aansluiten." Een gezamenlijk programma met die drie zal niet lukken, de verschillen over de EU en defensie/de navo zijn onoverkomelijk denk ik. Een gezamenlijk sociaal-economisch akkoord misschien? Daar zal D66 dan weer niet veel voor voelen, maar goed. Morgen weten we meer.
Satya, Ik dacht eerder aan het standpunt Nederland uit de navo dat Bij1 voor zover ik weet nog steeds huldigt. PVV achtig is teveel gezegd vind ik. Er zijn wel mensen binnen Bij1 die een soort omgekeerd racisme lijken voor te staan, maar ik denk dat ze het over het algemeen wel goed bedoelen.
"Er zijn wel mensen binnen Bij1 die een soort omgekeerd racisme lijken voor te staan, maar ik denk dat ze het over het algemeen wel goed bedoelen." Ook bij de pvv zullen ze het op hun eigen manier wel goed bedoelen.
@Kees Eens over de onoverkomelijke geschilpunten. Maar bij een meer beperkt, gezamenlijk kernpuntenprogramma hoef je het alle punten op te nemen.
@Satya Bij1 is een zeer dogmatische partij, waarmee samenwerking vrijwel onmogelijk is. Maar ja, dat was de PvdD vroeger ook, en nu zijn ze wethouders gaan leveren.
Mee eens, Satya. Bij1 is een soort PVV, in dat het uitgaat van zinloze identiteitspolitiek Wij de witten, zegt PVV. Wij de zwarten, zegt Bij1 Maar je huidskleurtje, boeit niemand iets. Wat mij betreft ben je groen
Hoopvolle ontwikkelingen internationaal bij buurland Duitsland en nu ook in Frankrijk een brede Robin Hood coalitie tegen Macron! Samenwerking van alle linkse groene partijen!
"dat ook D66, de SP, Bij1 of Partij van de Dieren zich aansluiten of tenminste kleur moeten bekennen over linkse samenwerking" Uit deze zin blijkt al hoeveel kennis de schrijver heeft van politiek. D66 zal NOOIT samen gaan werken met de andere 3, vanwege het simpele feit dat D66 in de LIBERALE fractie van het Europarlement zit. Sociaaldemocratie en Liberalisme staan lijnrecht tegenover elkaar. Er is maar 1 manier om de sociale partijen weer groter te maken. Gewoon de waarheid vertellen over wat liberalisme inhoudt en wat de gevolgen zijn. Want serieus, dat weet bijna niemand. Zelfs de (raads)leden van de grootste ledenpartij van het land (CDA) hebben geen flauw benul. Sociale politiek beschermt de arbeiders tegen de hebzucht van het bedrijfsleven. Liberale politiek beschermt het grootbedrijf nou juist. Alle maatschappelijke problemen die wij hebben, zijn veroorzaakt door het liberale beleid. Maar de bevolking blijft halsstarrig door stemmen op de criminele partijen. Omdat ze hopen minder belasting te gaan betalen. Wat die stommelingen niet in de gaten hebben, is dat de hogere inkomens en de grote ondernemingen steeds minder belasting betalen en dat alle anderen (MKB + arbeiders) voor die belastingverlaging moeten opdraaien. Dus het is simpel. Gewoon objectieve uitleg is meer dan voldoende. Kennis is macht.
Boeren vanwege een stikstofprobleem dat niet bestaat de nek omdraaien, laag betaalden met enorme lasten opzadelen dat is pas sociaal. Het gaat nooit wat worden op links. Sociaal en ideaal is duur. Geen wonder dat laag betaalden weglopen bij links. Doe daar eens wat aan.
Dat niet-bestaande stikstofprobleem heeft de Veluwse zandgronden zo erg verzuurd (met een PH-waarde als cola) , dat de eiken bij bosjes afsterven, de heide wordt verdreven door grassen, bepaalde insecten zijn verdwenen en daarmee de vogels die daarvan leven. Het hele eco-systeem dondert in elkaar. En dat gaat die heilige boeren van je uiteindelijk ook opbreken, en sneller dan je denkt. Je stelling dat sociaal en "ideaal" duur is getuigt van een typisch rechtse kortzichtigheid. Het domrechtse beleid van de afgelopen 10 jaar kost uiteindelijk veel meer dan het oplevert, zowel materieel als maatschappelijk. Zie o.a. de malaise in de zorg, de verneukte woningmarkt, verschraling van het onderwijs, de steeds groter wordende ongelijkheid. Maar daar heb jij allemaal geen last van natuurlijk. Behalve dat het herstel ook jou geld gaat kosten. En het is te hopen dat tegen de tijd dat jij het nodig hebt, de zorg weer een beetje op peil is zodat je niet met je ouderdomsgebreken in je eentje zit weg te kwijnen
@Ejoth "Boeren vanwege een stikstofprobleem dat niet bestaat de nek omdraaien" Weer eentje die het beter denkt te weten dan de wetenschappelijke experts en daarboven op ook nog de zaken overdrijft met termen als 'de nek omdraaien'.
Toch wel aardig dat een Belg een blauwdruk neerlegt hoe in Nederland nagedacht moet worden over de strategie hoe links de krachten moet bundelen om van Rutte c.s. af te komen. Het lijkt op een vlucht uit eigen land waar partijen als NVA en Vlaams Belang steeds steviger geworteld worden en het met links alsmaar niet lukt om daar een doorbraak te forceren richting zijn gedachte. Hopelijk blijven we in Nederland ver van partijen als Vlaams Belang, maar ik betwijfel of zijn ideeën om hier een doorbraak te forceren hét middel zijn. PvdA en GL hebben nog veel uit te leggen aan hun achterban wat er met ieders idealen gebeurt bij het f-woord.
Poeh, poeh U lijkt zich nog steeds niet te realiseren dat de kiezer uiteindelijk bepaalt op wie hij stemt. Hoe zal je een Rutte cs bestrijden, wanneer mensen menen dat hun dat in de portemonnee zal raken, wanneer je werkelijk iedereen die het zijne gunt. Wat u in feite doet, is - zeer overdreven, dat geef ik toe maar dan snapt u hopelijk beter - geheelonthouders verwijten dat ze het niet zo aantrekkelijk maken, dat iedereen spontaan geheelonthouder wordt.