Verliezen woorden hun kracht?

In september is het weer zover. Dan zijn er verkiezingen en mogen we weer gaan stemmen. In de weken ervoor zullen we weer om de oren geslagen worden met de nodige retoriek. Woorden als ‘samen’, ‘Europa’, ‘crisis’, ‘samenleving’, ‘zorgen’, ‘angst’, ‘vertrouwen’, ‘duurzaam’, ‘groen’ en ‘investeren’ zullen veelvuldig opduiken. Het zal gaan over ‘wie de rekening moet betalen’ en over ‘resultaten boeken’.

Uiteindelijk zal het gros van de Nederlanders stemmen op de politicus waar ze de meest persoonlijke klik mee voelen en die ze het meest betrouwbaar vinden. Niet de stof, maar de vorm waarin die gegoten wordt zal de doorslag geven. En niet zozeer de partij, maar de persoon die de partij vertegenwoordigt. De meeste Nederlanders zijn niet nauwkeurig op de hoogte van de partijprogramma’s of de onderlinge verschillen daarin.

Misschien is het logisch. Woorden verliezen hun kracht. Wat is een woord als ‘samen’ nog waard als het te pas en te onpas door politici gehanteerd wordt met de intentie om ‘ons’ als burger aan te spreken en daar een band mee te krijgen? Het doorzien van de intenties achter de woorden, maken die woorden al snel minder krachtig. Ik wil helemaal niet aangesproken worden als ‘burger’. Voor een ‘samengevoel’ ga ik wel naar een festival of een middagje kleien met kleuters. Politici zien zichzelf niet als burger. Er is dus geen sprake van ‘samen’ en dat hoeft voor mij ook niet.

Wat mij betreft mag ook het woord ‘burger’ worden afgeschaft. Ik wil dat woord alleen maar uit mijn mond horen komen in relatie tot frietjes. Met mayonaise erbij. En niet opnieuw herinnerd worden aan het feit dat ik de macht niet heb om politieke beslissingen te beïnvloeden. Of eraan herinnerd worden dat zij die dat wel hebben, te veel met de vorm bezig zijn en te weinig met de stof. Woorden verliezen hun kracht, en daarom wordt de context belangrijker.

Als de context de lezer of toehoorder een goed gevoel geeft, kan een woord altijd worden gebruikt. Maar als we straks na de verkiezingen weer in dezelfde spagaat terechtkomen als voorheen en politici gaan praten over dat ze ‘niemand willen uitsluiten’ omdat ‘Nederland gesproken heeft’ hang ik boven de wc. Dan kots ik mijn vega-burger en frietjes met mayonaise er keihard weer uit. Laten we hopen dat het niet zover hoeft te komen.

Alexandra Smith debuteerde in 2011 met de roman Schemervlucht. Dit artikel verscheen ook op  haar weblog