Vechten in den vreemde

Nederland is de ban van de heilige oorlog. Politici buitelen over elkaar heen om duidelijk te maken dat de keuze voor de jihad een definitief afscheid van Nederland betekent. Toch blijken sommige mensen nog steeds bereid de stap te maken en huis en haard te verlaten voor een onzekere en gewelddadige toekomst.

Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken maakte vandaag bekend dat de AIVD weet heeft van 140 Nederlanders die naar Syrië zijn vertrokken om te vechten. De minister benadrukt dat er mogelijk ‘nog veel meer’ Nederlanders naar Syrië zijn vertrokken. 30 jihadstrijders zijn inmiddels teruggekeerd en 15 zijn gesneuveld.

Maar waar moslimextremisten zich aangetrokken voelen door Syrië, blijken rechtse extremisten uit Europa juist naar Oekraïne te vertrekken, waar ze zich aansluiten bij de Russische separatisten. NOS -correspondent David Jan Godfroid vertelt:

Veruit het grootste deel vecht mee om ideologische redenen. En er zijn huurlingen actief. Het zijn vaak schimmige verhalen, maar dat er Europeanen meevechten, staat vast. Opmerkelijk is dat het vaak om extreem-rechtse figuren gaat bij de separatisten, terwijl de rebellen zeggen juist tegen het fascisme in Kiev te vechten.

Dat wil echter niet zeggen dat er aan Oekraïense zijde geen extremististen meevechten. Een Zweedse scherpschutter vertelde de BBC dat hij in Oekraïne strijdt, omdat hij gelooft in “het overleven van het blanke ras”. Een verwarrende tegenstelling, die bovendien volledig los lijkt te staan van het grensconflict tussen Oekraïne en Rusland.

Tegenstellingen zoals er ook genoeg zijn in Syrië en Irak. Waar de westerse mogendheden eerst nog kozen om de rebellen te steunen in hun strijd tegen het regeringsleger van de wrede dictator Assad, lijkt de opmars van IS in het gebied die rollen te hebben omgedraaid. Net zoals de Koerdische Peschmerga nu bejubeld wordt om hun strijd tegen de extremisten van de Islamitische Staat (IS) terwijl zij worden bijgestaan door PKK-strijders die tot voor kort als terroristen werden verketterd.

De kans dat IS binnenkort een beter imago krijgt is non-existent, aangezien hun gruwelijkheden vooral bedoeld lijken om een gewapende aanval van de VS – en andere westerse mogendheden – te provoceren. Ondanks de extreme gewelddadigheid van IS blijken hele gezinnen bereid om zich bij hen aan te sluiten. De Amerikaan Michael Muhammad Knight – die in de jaren ’90 bijna zelf jihadist was geworden – begrijpt hen en probeert in een bijzonder opiniestuk in de Washington Post uit te leggen wat mensen tot een dergelijke keuze beweegt. Zijn argumenten/beweegredenen komen opmerkelijk genoeg sterk overeen met het verhaal van een oud-neonazi, die in een humoristisch artikel op Cracked uitlegt hoe hij radicaliseerde en uiteindelijk deradicaliseerde.

Naar alle waarschijnlijkheid wordt Nederlandse jihadisten die kans – en hun paspoort – ontnomen. Net als de Britse jihadisten die naar Syrië vertrokken en nu spijt hebben , lijkt er voor hen geen weg terug. Iets wat contra-terrorisme expert en oud-MI6 topman Richard Barrett betreurt. Volgens hem zijn ex-jihadisten juist het belangrijkste wapen tegen de propagandamachine van IS, waarmee Europeanen worden gerekruteerd. Barrett:

Veel van de mensen die het meest succesvol zijn gebleken in het ondermijnen van het terroristische verhaal zijn zelf ex-extremisten, die kunnen uitleggen waarom het een heel slecht idee is om naar het buitenland te gaan om te vechten.

Het lijkt verstandig om Britse en andere buitenlandse strijders, die zich bij IS of andere extremistische groepen in Syrië of Irak hebben aangesloten en zich nu realiseren dat dat een vergissing was, aan te moedigen om naar huis te komen. Dit zijn de mensen die de ware aard van IS en zijn leiderschap kunnen ontmaskeren. Hun verhalen over de brutaliteit en motieven daarvoor zullen veel geloofwaardiger en overtuigender zijn dan de retoriek van mannen in pakken.

Deze berouwvolle strijders hebben een uitweg nodig, en hoewel het recht zijn beloop moet hebben, moeten ze weten dat er thuis een plek voor hen is als ze vastberaden zijn een non-gewelddadige toekomst na te streven.

Cc-foto: jamesmellor