Van der Laan gaat in Tel Aviv helemaal niet praten over mensenrechten

Vandaag vliegt de delegatie onder leiding van burgemeester Van der Laan naar Tel Aviv om te onderzoeken of de plannen voor een stedenband met Tel Aviv een goed plan zijn. Althans, dat is hoe het nu naar ons gebracht wordt. Van der Laan had gehoopt dit weekend samen met Ron Huldai, de burgemeester van Tel Aviv, het glas te kunnen heffen op het afsluiten van de formele stedenband, maar daar hebben we dan vooralsnog een stokje voor gestoken.

Al in november 2014 besloot Van der Laan de plannen voor de stedenband weer uit de kast te halen. Uit het gemeentelijk dossier dat ik in handen heb gekregen door een beroep te doen op de wet openbaar bestuur (WOB), blijkt overigens dat de gemeente na de aanval op Gaza vorig jaar de plannen helemaal niet heeft stopgezet, maar ‘getemporiseerd’. Wat ook blijkt uit het dossier is dat de gemeente van meet af aan wist dat een stedenband met Tel Aviv zeer gevoelig zou liggen. De oplossing van de gemeente: Er vooral NIET over communiceren. En daarom werden de plannen om toch een stedenband met Tel Aviv aan te gaan pas in juni 2015 publiekelijk bekend gemaakt. De plannen waren toen al in een vergevorderd stadium en de bedoeling was om op 1 juli de raad daarmee te laten instemmen. Kennelijk had de gemeente niet gerekend op een bliksemactie van anti-Israel activisten, waardoor de gemeente de plannen alsnog moest aanpassen. Van der Laan gaat nu in Tel Aviv een mogelijke samenwerking met Tel Aviv onderzoeken, en eind september zal Van der Laan een nieuw poging doen om een stedenband of samenwerking met Tel Aviv door de raad te loodsen.

Van der Laan probeert tegen beter weten in Tel Aviv neer te zetten als anders dan de rest van Israel, ondanks dat de gemeente Tel Aviv zelf aangeeft dat er geen licht zit tussen Tel Aviv en de rest van Israel. De 50 apartheidswetten houden ook helemaal niet op bij de stadsgrenzen van Tel Aviv, noch verzet Ron Huldai zich tegen deze apartheidswetten. Hoe niet-liberaal en intolerant Tel Aviv is, zullen Ronnie Barkan en ik laten zien aan de gemeenteraad en de Amsterdammers via een videoverslag. Daarvoor zijn we nu in Tel Aviv. Ronnie Barkan is een Israëliër die net als ik voor een eenstaatoplossing is, namelijk een Palestijnse staat met gelijke rechten voor moslims, joden, christen etc.

Door het grote verzet tegen de stedenband heeft de gemeente ook een andere troefkaart getrokken: mensenrechten. De gemeente gaat met Tel Aviv praten over mensenrechten. En ook nog eens de dialoog opgang brengen tussen Ramallah en Tel Aviv. Ramallah is toegevoegd aan de stedenband met Tel Aviv, om de stedenband met Tel Aviv beter verkoopbaar te maken. Ramallah heeft inmiddels laten weten helemaal niets te zien in zo’n driehoeksverhouding. Niet heel vreemd als je je beseft dat Ramallah Tel Aviv als de hoofdstad van de bezettende macht ziet. Het geeft de naïviteit van de gemeente maar weer eens goed weer.

Dus wat overblijft is het aankaarten van mensenrechtenschendingen. Nou, maak je borst maar nat Eberhard. Zowel in als vanuit Tel Aviv gebeurd er nog wel eens wat. Een kleine bloemlezing:

1 De reeds genoemde 50 apartheidswetten die ook in Tel Aviv gelden.

2 De drie vernietigende aanvallen op Gaza zijn bedacht en aangestuurd vanuit het Ministerie van Defensie gevestigd in Tel Aviv.

3 In Tel Aviv staat de beruchte Abu Kabir gevangenis, waar vele Palestijnen inclusief kinderen (!) in zogenoemd administrative detention zitten, hetgeen betekend opgesloten zonder proces, vaak zonder toegang tot advocaat, vaak zonder dat familie hen mag bezoeken.

Er is nog veel meer, maar daarover later meer. Belangrijker: Van der Laan gaat helemaal niet praten over mensenrechten. Als we mazzel hebben, tipt ie het heel voorzichtig informeel ergens aan in de marge van een bijeenkomst of tijdens de gezamenlijke maaltijd. Iets van: ‘Zeg Ron, ik maak me toch wel zorgen over die kinderen in de Abu Kabir gevangenis, maar hoe laat gaan we morgen eigenlijk naar de hightech beurs?’

Hoe ik dat weet? Nou, heel simpel. Ten eerste is er tot nu toe nog helemaal niet gesproken over mensenrechten. Ook tijdens de drie gesprekken die Van der Laan voerde met de Israelische ambassadeur zijn mensenrechten zo goed als zeker niet aan de orde gekomen. Ten eerste waren mensenrechten niet geagendeerd, ten tweede wil de gemeente de gespreksverslagen niet vrijgeven (daardoor loopt nu een bezwaarprocedure), en ten derde ontwijkt de gemeente continu mijn vragen daarover.

Door te dreigen met het eveneens opvragen van alle dossiers van de stedenbanden met Mumbai, Beijing, Hanoi, Tokyo, Istanbul en Casablanca, om zodoende grip te krijgen op in welke mate en hoe de gemeente mensenrechten aankaart, kreeg ik de volgende mail:

‘De gemeente voert geen eigen mensenrechtenbeleid. We volgen Buza en de mensenrechtenambassadeur en lopen de nationale mensenrechtendiplomatie niet voor de voeten. Dat betekent ook dat het letterlijk aankaarten v mensenrechten – dus als een expliciet agenda punt opvoeren zoals dat door bv Ploumen denk ik wel gebeurt- geen doel op zich is want dan zouden we nationale mensenrechten diplomatie voor de voeten kunnen lopen en dat werkt vaak contraproductief. Bovendien gaat het altijd over landelijk beleid en wetgeving en dus geen bevoegdheid van lokale bestuurders.

(….)

‘Het a/d orde stellen van de vraag hoe lokale bestuurders omgaan met mensenrechtenschendingen gebeurt ook wel – en wordt door de mensenrechtenambassadeur ook aangemoedigd, zie mijn eerdere opm over apartheidswetten – maar niet nadat er een relatie is opgebouwd. En dan gebeurt het ook nog wel eens bv in de marge van een bespreking, hoeft niet altijd tijdens officiële deel te zijn. Het is heel erg afhankelijk van de context of het gebeurt en hoe zinvol het is. Het is soms eieren lopen.’

De illusie dat Van der Laan Ron Huldai stevig gaat aanspreken op mensenrechtenschendingen, kunnen we nu dus geheel laten varen. Van der Laan is in Tel Aviv  om de economische banden aan te halen. Stuitend daarbij is dat de gemeente de stedenband met Tel Aviv ook nog eens neerzet binnen de traditie van de steun voor de apartheidsstrijd in Zuid-Afrika. ‘Denk ook aan de banden met de anti apartheidsbewegeging in de jaren 80. Die traditie zetten we voort.’ Van der Laan is kennelijk vergeten dat Amsterdam zich in 1964 al keerde tegen reclame in publiekelijke ruimtes voor producten uit Zuid-Afrika, terwijl Nederland als geheel in meerderheid tot in de jaren ‘80 achter Zuid-Afrika bleef staan. Hoe anders stelt Amsterdam zich nu op door zich te lenen voor Israëlische propaganda. Want Tel Aviv neerzetten overal ter wereld als liberaal, tolerant, homo-vriendelijk is geen toevalligheid, maar een doelbewuste strategie van Israel

cc-beeld: Merlijn Hoek