Valt BBB straks snel uiteen? Het kan, maar het hoeft niet

Caroline van der Plas dient dan rekening te houden met anderen, die ze niet aan een touwtje heeft.

De BoerBurgerBeweging (BBB) boekt volgend jaar maart ongetwijfeld een fraai resultaat bij de Provinciale Statenverkiezingen. In juni zal de partij vervolgens een flink aantal Eerste Kamerzetels gaan bezetten, want de nieuwe Statenleden kiezen de senaat. Ik sluit zelfs niet uit dat BBB de grootste fractie wordt in de Eerste Kamer. Dat is Forum voor Democratie in 2019 tenslotte ook gelukt. De FvD-fractie viel vervolgens snel in tal van stukken uiteen, omdat partijleider Thierry Baudet met iedereen ruzie maakte. Zou dat met BBB ook gebeuren? Het kan, maar het hoeft niet.

Het mag dan vaker zijn voorgekomen dat een nieuwe populistische partij het na aanvankelijke triomfen niet weet te bolwerken, een wet van Meden en Perzen is het niet. Zeker, ook in de LPF kreeg iedereen het met elkaar aan de stok nadat deze partij in 2002 met 26 zetels in de Tweede Kamer werd gekozen en daarna met een hele zwik bewindslieden in het eerste kabinet-Balkenende plaatsnam. Maar dat geschiedde wel nadat oprichter en boegbeeld Pim Fortuyn was vermoord. De vergelijking is dus niet eerlijk.

Met de PVV van Geert Wilders – toch een alleszins verwante partij – is dat trouwens niet gebeurd. Het klopt dat de PVV haar hoogtepunt (24 zetels) twaalf jaar geleden beleefde en er daarna niet meer in slaagde dat niveau te evenaren. Ze heeft ook problemen gekend, onder meer doordat zich een brievenbuspisser onder de gekozenen bleek te bevinden en doordat diverse invloedrijke leden zich afsplitsten. Niettemin bestaat ze nog steeds en is ze virtueel de tweede partij van Nederland. Misschien dat al te desastreuze ontwikkelingen uitbleven omdat niemand – behalve Wilders zelf – lid kan worden van de PVV. Maar er kunnen ook andere oorzaken zijn.

Kortom: het staat lang niet vast dat BBB aan haar succes ten onder zal gaan. Van der Plas vormt straks natuurlijk niet langer in haar eentje de partij. Ze dient dan rekening te houden met anderen, die ze niet aan een touwtje heeft. Maar de stelling dat ze dat niet kan is onbewezen.

Van der Plas lijkt uit een ander hout gesneden dan bijvoorbeeld Baudet. Zij hangt geen overduidelijke complottheorieën aan, al zou je haar verzet tegen de ‘stikstofwaanzin’ wellicht als zodanig kunnen beschouwen. Van der Plas ligt juist goed bij veel kiezers door haar relatief ingetogen standpunten. Zo heeft ze het ophangen van een boerenpop boven de A1 afgewezen. Ook het bezoek dat minister Christianne van der Wal thuis kreeg van boze boeren was onjuist, zo liet ze onmiddellijk weten. Heel slim, want dat vinden veel stemgerechtigde burgers ook. Zij kiezen stelling tegen de autoriteiten en nemen het op voor groeperingen die ze als slachtoffers van linkse kletskoek beschouwen. Maar het moet wel netjes blijven. Geen al te wilde of agressieve acties.

Van der Plas toont zich een exponent van wat je als ‘gematigd populisme’ zou kunnen omschrijven. Wel actie, maar geen uitwassen. Je kunt je afvragen of ‘gematigd populisme’ niet vergelijkbaar is met ‘een beetje zwanger’, dus iets wat niet bestaat. Maar vooralsnog komt Van der Plas ermee weg. Ze werkt bovendien listig aan haar naamsbekendheid door voortdurend op te duiken in de lichtvoetige tv-programma’s waarnaar haar potentiële aanhang graag kijkt. Dat ze ‘heel gewoon’ overkomt en niet al te hoog is opgeleid spreekt uiteraard in haar voordeel.

Volgens de allerlaatste peiling staat BBB inmiddels op 14 Kamerzetels, 13 meer dan bij de verkiezingen van vorig jaar. De grootste partij is ze nog niet, maar wat een halvegare als Baudet drie jaar geleden lukte hoeft voor haar toch geen onbereikbaar doel te zijn?

Of BBB ooit zal gaan regeren is een heel andere vraag. Want daartoe moet je compromissen sluiten en soms handelen in strijd met je uitgangspunten. Zoiets gaat populisten slecht af. Zelfs gematigde populisten.